Son yıllarda dijitalleşmenin artmasıyla birlikte, yurtdışından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi konusu birçok kişinin gündeminde. Özellikle serbest çalışanlar ve dijital ortamda hizmet veren profesyoneller, bu konuda sıklıkla internet aramalarına başvuruyor. Bu makalede, “yurtdışı gelir vergisi”, “serbest meslek kazancı”, “çifte vergilendirme” ve “vergi istisnası” gibi sıkça aratılan anahtar kelimeler eşliğinde, yurtdışından elde edilen gelirlerin Türkiye’deki vergilendirme usulünü açıklayacağız.
Serbest Meslek Kazancı Nedir?
Gelir Vergisi Kanunu’na göre serbest meslek kazancı; kişilerin sermayeden ziyade kişisel bilgi, mesleki deneyim veya uzmanlığa dayanarak, herhangi bir işverene tabi olmaksızın kendi nam ve hesabına yaptıkları çalışmalardan elde ettikleri gelirdir. Danışmanlık, yazılım hizmetleri, mimarlık, mühendislik ve benzeri faaliyetler bu kapsama girer.
Yurtdışından Elde Edilen Gelirlerde Vergi Durumu
Türkiye’de ikamet eden ve yurtdışına internet üzerinden teknik hizmet veren kişilerin gelirlerinin vergilendirilmesi, hizmetin türüne, hizmet ilişkisinin niteliğine ve çalışmanın bağımsız olup olmadığına göre değişir.
Eğer yurt dışındaki bir şirkete kişisel bilgi ve uzmanlığınıza dayanarak, kendi sorumluluğunuz altında bağımsız olarak danışmanlık hizmeti veriyorsanız, bu gelir “serbest meslek kazancı” olarak değerlendirilir. Bu durumda, Türkiye’deki mevzuata göre serbest meslek kazançları kapsamında vergi beyanında bulunmanız gerekir.
Çifte Vergilendirme Önleme Anlaşmaları
Türkiye’nin birçok ülke ile çifte vergilendirme önleme anlaşması bulunmaktadır. Bu anlaşmaların amacı, gelirin aynı dönemde iki ülkede de vergilendirilmesini engellemek ve vergi mükelleflerinin haklarını korumaktır.
Örneğin, Birleşik Arap Emirlikleri ile yapılan anlaşmaya göre, Türkiye’de mukim bir kişinin serbest meslek faaliyetinden elde ettiği gelirler, kişinin diğer ülkede sürekli bir sabit işyerine sahip olmaması halinde yalnızca Türkiye’de vergilendirilir. Bu durumda, ilgili anlaşmalar dikkate alınarak, gelirinizin vergilendirilmesinde kolaylık sağlanabilir.
Vergi İstisnası Uygulaması
Gelir Vergisi Kanunu’nun bazı maddelerinde, yurtdışından elde edilen gelirler için belirli koşullar altında istisnalar tanımlanmıştır. Ancak, sağlanan hizmetin bağımsız serbest meslek faaliyeti niteliğinde olması halinde, elde edilen gelir üzerinden vergi ödemek yükümlülüğü bulunmaktadır ve bu durumda vergi istisnası geçerli olmaz.
Sonuç
Eğer yurtdışına internet üzerinden danışmanlık veya benzeri bağımsız hizmetler veriyorsanız, gelirlerinizin Türkiye’de serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir. Bu durumda, gelir vergisi beyanı vermeli ve gerekli vergi yükümlülüklerinizi yerine getirmelisiniz.
Vergi yükümlülükleriniz konusunda emin olabilmek için bir vergi uzmanına danışmanız önemlidir. Böylece hem yasal sorumluluklarınızı doğru bir şekilde yerine getirmiş olursunuz hem de gereksiz vergi risklerinden kaçınırsınız.
Şimdi de soru cevaplar ile konuyu özetleyelim
1. Yurtdışındaki bir firmaya verilen teknik danışmanlık hizmeti hangi kazanç türü olarak değerlendirilir?
Cevap:
Bu tür hizmetler, kişisel mesai ve mesleki bilgiye dayalı olarak, işverene tabi olmadan sunulduğu için “serbest meslek kazancı” olarak değerlendirilir.
2. Yurtdışından elde edilen serbest meslek gelirleri Türkiye’de beyana tabi midir?
Cevap:
Evet, Türkiye’de tam mükellef olan kişiler yurtdışından elde ettikleri serbest meslek gelirlerini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmek zorundadır.
3. Gelir Vergisi Kanunu’na göre bir gelirin “ücret” sayılması için hangi üç unsur birlikte bulunmalıdır?
Cevap:
İşverene tabi olma, belli bir işyerine bağlı olma ve mali-ekonomik risk taşımama.
4. Serbest meslek kazancının temel unsuru nedir?
Cevap:
Sermayeden ziyade şahsi mesai, mesleki bilgi ve ihtisasa dayanması; faaliyetin bağımsız şekilde ve şahsi sorumlulukla yürütülmesidir.
5. Bir hizmetin serbest meslek faaliyeti sayılması için işverene tabiiyet aranır mı?
Cevap:
Hayır, serbest meslek faaliyetlerinde işverene tabiiyet yoktur; hizmet müstakil olarak gerçekleştirilir.
6. Yurtdışındaki bir firmaya uzaktan teknik destek veren kişi Türkiye’de ücret geliri elde etmiş sayılır mı?
Cevap:
Hayır, bu kişi kendi nam ve hesabına çalıştığı için elde edilen gelir ücret değil, serbest meslek kazancıdır.
7. Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında hangi anlaşma vergiye ilişkin düzenleme getirir?
Cevap:
“Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması” bu iki ülke arasında uygulanır.
8. Bu anlaşmaya göre, bir kişi diğer ülkede sabit bir işyeri olmadan hizmet verirse gelir hangi ülkede vergilendirilir?
Cevap:
Kişinin mukimi olduğu ülkede, yani kendi ülkesinde vergilendirilir.
9. Serbest meslek faaliyeti gösteren bir kişi yurtdışından dövizle ödeme alıyorsa, bu kazanç hangi vergiye tabidir?
Cevap:
Bu kazanç, serbest meslek kazancı olarak gelir vergisine tabidir.
10. Vergi uygulamasında işveren tanımı nedir?
Cevap:
Hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek veya tüzel kişidir.
İstersen bu soruları sınav formatına, interaktif teste veya başka bir stile de uyarlayabilirim. Yardımcı olayım mı?
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İZMİR VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI MÜKELLEF HİZMETLERİ GELİR VERGİLERİ GRUP MÜDÜRLÜĞÜ | ||||
| Sayı | : | .4.35.16.01-176200-231 | 10/06/2011 | |
| Konu | : | Yurtdışından elde edilen gelirin vergilendirilmesi hk. | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, kanuni ve iş merkezi …’de bulunan ve Türkiye’de hiçbir bağlantısı olmayan … isimli firmaya ofis verimliliği ve mesajlaşma yazılımları, veri tabanı yazılımı da dahil olmak üzere uygun son kullanıcı işletim sistemleri oluşturmak için kullanılan yazılım programları, ağ güvenlik araçları uzaktan bağlantı yazılımları, uzaktan ağ yönetimi, paket program dağıtım araçları ve özel yazılımlar hakkında internet üzerinden teknik hizmet verdiğiniz, ücret ödemelerinizin mükellef kurumun yurtdışı kazançlarından döviz olarak Türkiye’deki banka hesabınıza yatırılacağı belirtilerek, söz konusu ücretlerinizin 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin 14 numaralı bendi uyarınca istisna kapsamına girip girmediği, ücret gelirleriniz üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılıp yapılmayacağı ile yıllık gelir vergisi beyannamesi verip vermeyeceğiniz hususlarında Başkanlığımız görüşünün bildirilmesi talep edilmektedir.
Özelge talep formu ekinde yer alan, anılan şirket ile düzenlediğiniz sözleşme örneğinin tetkikinden, …’de faaliyet gösteren firmaya büro üretkenliği ve mesajlaşma yazılımı, veri tabanı yazılımı, güvenlik araçları, uzaktan bağlantı yazılımı, uzaktan yönetim ve konuşlandırma araçları ile spesifik yazılımlar da dahil olmak üzere standart ve yetkin bir son kullanıcı işletim sistemi oluşturmakta kullanılan yazılım programları konularında danışmanlık hizmeti vereceğiniz, evde çalışma düzenlemeleri yapıldığı zaman iş yükünü yönetirken belirlenen tarihlerde işi tamamlamak üzere çalışmanın gereklerini yerine getirmeyi temin edeceğiniz, tarafınıza başarıyla tamamlanan işler için ücret ödeneceği, şirketin çalışma kurallarına, prosedürlerine, ilkelerine ve yönetmeliklerine bağlı kalmayı kabul ettiğiniz, şirketin sözleşmeye ait bir emeklilik planının bulunmadığı, ihtiyaç duyulan sağlık sigortası kapsamının temininden sorumlu olacağınız, anlaşılmaktadır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesinde; “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
…
62′ nci maddesinde de, “İşverenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir.
…” hükümlerine yer verilmiştir.
Gelir Vergisi uygulamasında, bir ödemenin ücret olup olmadığının tespitinde; işverene tabi olma, belli bir işyerine bağlı olma ve mali ve ekonomik riskin bulunmaması unsurlarının bir arada bulunması gereklidir.
İşverene tabi olma; hizmet erbabının işverene tabi olarak çalışmasıdır. Hizmet erbabının, işverenin çerçeve ve özelliklerini bizzat tayin edeceği bir organizasyonun icaplarına uygun olarak çalışması gerekmekte olup, karar ve inisiyatif kendisine ait değildir.
Belli bir işyerine bağlı olma; hizmet erbabının, işyerine bağlı olarak, emeğinin başkasına ait bir organizasyon içinde değerlendirilmesi karşılığında, bu organizasyonun personel kadrosu içinde bir yer, bir hak sahibi olmasını ifade eder.
Mali ve ekonomik riskin bulunmaması ise; hizmet erbabının, işletme zarar da etse hizmetinin karşılığının önceden belirlenmiş esasa göre değerlendirilmesidir.
Aynı Kanununun “Serbest Meslek Kazancının Tarifi” başlıklı 65’inci maddesinde; “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti;sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmıyan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
…” hükmü yer almaktadır.
Anılan Kanunun 66’ncı maddesinde de, serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenlerin, serbest meslek erbabı olduğu hüküm altına alınmış, 6 numaralı bendinde ise, dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticarî ve meslekî işlerini takip edenler ve konser veren müzik sanatçıların bu işleri dolayısıyla serbest meslek erbabı sayılacakları belirtilmiştir.
Serbest meslek faaliyetinin ana unsuru ise, faaliyetin sermayeden ziyade şahsi çalışmaya, bilimsel veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanması ve bu faaliyetin müstakil bir organizasyon içinde bir işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Öte yandan, Türkiye Cumhuriyeti ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında imzalanan ve 27.12.1994 tarih ve 22154 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, 01.01.1995 tarihinde uygulamaya konulan “Türkiye Cumhuriyeti ile Birleşik Arap Emirlikleri Arasında Gelir ve Servet Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması” nın “Serbest Meslek Faaliyetleri” başlıklı 14’üncü maddesinde;
“1. Bir Akit Devlet mukiminin serbest meslek faaliyetleri veya bağımsız nitelikteki diğer faaliyetler dolayısıyla elde ettiği gelir, bu kişi diğer Akit Devlette faaliyetlerini icra etmek için sürekli kullanabileceği bir sabit yere sahip olmadıkça, yalnızca bu Devlette vergilendirilebilecektir. Eğer kişi böyle bir sabit yere sahip olursa, gelir bu diğer Devlette, bu sabit yere atfedilebilen miktarda sınırlı olmak üzere vergilendirilebilir.
2. “Serbest meslek faaliyetleri” terimi, özellikle bağımsız olarak yürütülen bilimsel, edebi, artistik, eğitici ve öğretici faaliyetleri, bunun yanı sıra doktorların, avukatların, mühendislerin, mimarların, dişçilerin ve muhasebecilerin bağımsız faaliyetlerini kapsamına alır.” denilmektedir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar uyarınca; kanuni ve iş merkezi …’de bulunan firmaya verdiğiniz hizmetin müstakil bir organizasyon yapısı içinde yerine getirilmesi (işyeri, telefon, internet ağı, bilgisayar), anılan firmanın başarıyla tamamlanan işler için tarafınıza ödeme yapması, şahsınız üzerinde doğrudan bir kontrol ve müeyyide uygulama imkanının bulunmaması gibi unsurlar nedeniyle, mesleki bilgi ve ihtisasa dayanan, şahsi mesainiz ile gerçekleştirdiğiniz söz konusu danışmanlık hizmetinin serbest meslek faaliyeti olarak değerlendirilmesi elde edilen gelirin de serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
…
ÖNERİLEN VİDEO İÇERİK
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
