1- TARH NEDİR?
Verginin tarhı, vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit eden idari muameledir.
2- VERGİ TARH TÜRLERİ NELERDİR?
Tarh türleri aşağıdaki gibidir;
2.1- Beyana Dayanan Tarh
2.2- İkmalen Tarh
2.3- Re’sen Tarh
2.4- İdarece Tarh
3- İKMALEN VERGİ TARH NEDİR?
İkmalen vergi tarhı;
Her ne şekilde olursa olsun bir vergi tarh edildikten sonra bu vergiye ilişkin olarak meydana çıkan;
3.1- Defter,
3.2- Kayıt,
3.3- Belgelere,
3.4- Kanuni ölçülere dayanılarak,
miktarı tespit olunan bir matrah veya matrah farkı üzerinden alınacak verginin tarh edilmesidir.
4- RE’SEN VERGİ TARHI NEDİR?
Resen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen
4.1- Defter,
4.2- Kayıt,
4.3- Belgelere,
4.4- Kanuni ölçülere dayanılarak,
tespitine imkân bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır.
***İnceleme raporunda bu maddeye göre belirlenen matrah veya matrah farkı re’sen takdir olunmuş sayılır.
5- HANGİ HALLERDE VERGİ MATRAHININ TESPİTİNİN MÜMKÜN OLMADIĞINA KARAR VERİLİR?
Aşağıdaki hallerden herhangi birinin bulunması durumunda;
vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitinin mümkün olmadığı kabul edilir.
5.1- Vergi beyannamesi kanuni süresi geçtiği halde verilmemişse,
5.2- Vergi beyannamesi kanuni veya ek süreler içinde verilmekle beraber beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgiler gösterilmemiş bulunursa,
5.3- Bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı,
5.3.1- Tutulmamış
5.3.2- Tasdik ettirilmemiş olursa
5.3.3- Vergi incelenmesi yapmaya yetkili olanlara her hangi bir sebeple ibraz edilmezse,
5.4- Defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikalar, vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkân vermeyecek derecede,
5.4.1- Noksan,
5.4.2- Usulsüz,
5.4.3- Karışık olması dolayısı ile delil olarak sayılmaz ise,
5.5- Tutulması zorunlu olan defterlerin veya verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunursa.
5.6- Yetki almış meslek mensuplarına imzalattırma mecburiyeti getirilen beyanname ve ekleri imzalattırılmazsa veya tasdik kapsamına alınan konularda yeminli mali müşavir tasdik raporu zamanında ibraz edilmezse,
6- TAKDİR KOMİSYONU HANGİ DURUMDA EK SÜRE VERİR?
Vergi beyannamesi kanuni veya ek süreler içinde verilmekle beraber beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgiler gösterilmemiş bulunma halin olmasında mükellefe, takdir komisyonu tarafından 15 günden az olmamak üzere bir mühlet verilerek vergi matrahına ilişkin bilgileri vermeye ve kanuni defterlerini ibraz etmeye davet olunur.
7- EK SÜRE DAVETİNDE HANGİ ŞARTLARDA, MÜKELLEFE TAKDİR OLUNACAK MATRAH NE KADAR OLUR?
Davet üzerine;
7.1- Mükellef istenilen bilgileri verir ve kanuni defterlerini ibraz ederse,
7.2- Defter ve vesikalar delil olarak sayılabilecek halde bulunmak şartı ile
mükellefe takdir olunacak matrah defter ve vesikaları kayıtlarına göre tespit olunacak miktardan fazla olamaz.
8- BEYANNAMESİ SÜRESİNDE VERİLMEYENLER İÇİN HANGİ TÜR TARH İŞLEMİ YAPILIR?
Vergi beyannamesini kanuni süresi geçtikten sonra vermiş olanlara bu beyannamede gösterdikleri matrah üzerinden
8.1- Re’sen gerekli tarhiyat yapılır,
8.2- Bu beyannameler re’sen takdir için takdir komisyonuna sevk edilmez.
***Ancak, vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra kendiliğinden verilen beyannameler için bu hüküm uygulanmaz.
9- RE’SEN TAKDİR EDİLEN MATRAH VERGİ NE ŞEKİLDE TARH EDİLİR?
Re’sen takdir olunan matrah mükellef tarafından bildirilen matrahtan;
9.1- Fazla değilse, re’sen vergi tarh edilmez;
9.2- Fazla ise sadece aradaki fark üzerinden vergi tarh olunur.
10- RE’SEN TARH VE İKMALEN TARH DURUMLARI AYNI ANDA SÖZKONUSU İSE NE YAPILIR?
Re’sen vergi tarhını gerektirir bir sebep yanında ikmalen vergi tarhını da lüzumlu kılan bir durum mevcut ise;
10.1- Re’sen takdir sonucu beklenmeksizin gerekli ikmal tarhiyatı yapılır.
10.2- Re’sen takdir sırasında ikmal tarhiyatına dayanak olan matrah farkı nazara alınmışsa vergi tarhı sırasında evvelce tarh edilmiş olan vergi indirilir.
11- İDARECE TARH NEDİR?
Verginin idarece tarhı; ikmalen tarh ve re’sen tarh dışında kalan hallerde,
11.1- Mükelleflerin verginin tarhı için vergi kanunları ile,
11.2- Muayyen zamanlarda müracaat etmemeleri,
11.3- Aynı kanunlarla kendilerine yüklenilen mecburiyetleri yerine getirmemeleri sebebiyle
zamanında tarh edilemeyen verginin kanunen belli matrahlar üzerinden idarece tarh edilmesidir.
12- İDARECE TARH HALİNDE VERGİ HANGİ BELGEYE GÖRE TARH EDİLİR?
Bu takdirde vergi, yoklama fişine müsteniden tarh olunur.
13- İDARECE TARHİYATTA VERGİ CEZALARI MÜKELLEFE NASIL BİLDİRİLİR?
İdarece tarh olunan vergilerle cezalarına ilişkin ihbarnameler
13.1- Bir taraftan, mükellefin bilinen adresine posta ile yollanır,
13.2- Diğer taraftan mükellefin
13.2.1- Adını,
13.2.2- Soyadını,
13.2.3- Hesap numarasını,
13.2.4- İşini,
13.2.5- Adresini,
tarh edilen verginin ve kesilen cezanın miktar ve cinsini gösterir bir ilan vergi dairesinin ilan koymaya mahsus mahalline asılır.
***İlanın asılması keyfiyeti ve tarihi tutanakla tespit olunur.
14- VERGİ CEZALARI İÇİN DAVA AÇMA SÜRESİ NE ZAMAN BAŞLAR?
Verginin tahakkuku ve cezanın kesinleşmesi için geçmesi gereken vergi mahkemesinde dava açma süresi;
14.1- Mükellefin bilinen adresinde tebligat yapıldığı hallerde tebliğ tarihinden,
14.2- Aksi halde tutanakla tespit olunan ilan tarihinden başlar.
Kaynak: Vergi Usul Kanunu
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
