İşletmeler ve bireyler zaman zaman vergi mükellefi olmayan şahıslardan araç kiralama yoluna gidebilmektedir. Ancak, bu tür işlemlerde Katma Değer Vergisi (KDV) beyanı ve Gelir Vergisi tevkifatı gibi önemli vergisel yükümlülükler ortaya çıkmaktadır. Bu yazıda, konuya ilişkin mevzuatı özet şekilde ele alacağız ve sıkça sorulan sorulara yanıt vereceğiz.
Gelir Vergisi Açısından Araç Kiralama
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesine göre, motorlu taşıtların kiraya verilmesinden elde edilen gelirler, gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilir. Eğer kiraya veren kişi ticari bir işletme kapsamında bu faaliyeti yürütmüyorsa, elde edilen gelir ticari kazanç olarak değil, gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirilir.
Gelir Vergisi Tevkifatı Zorunluluğu
Kanunun 94. maddesi uyarınca, şirketler ve serbest meslek erbabı, vergi mükellefi olmayan kişilerden araç kiraladığında %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapmak zorundadır. Kira ödemesi nakit ya da banka kanalıyla yapıldığında, bu kesinti uygulanmalı ve muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine bildirilmelidir.
Katma Değer Vergisi (KDV) Açısından Değerlendirme
3065 sayılı KDV Kanunu’na göre, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması KDV’ye tabidir.
KDV Sorumluluğu Kimde?
Eğer kiraya veren kişinin başka bir KDV mükellefiyeti bulunmuyorsa, kiracı olan şirket ya da serbest meslek erbabı, kiralama işlemi nedeniyle sorumlu sıfatıyla KDV beyanı yapmak zorundadır.
Bununla birlikte, kiraya veren kişi zaten KDV mükellefi ise, fatura düzenler ve KDV’yi kendi faaliyetleri kapsamında genel esaslara göre beyan eder.
Vergiyi Doğuran Olayın Gerçekleşmesi
KDV Kanunu’na göre, kiralama sürecinde hizmetin ifa edildiği dönem esas alınarak vergilendirme yapılmalıdır.
- Kira ödemeleri aylık ise, her ayın sonunda ilgili KDV hesaplanarak 2 No’lu KDV Beyannamesi ile beyan edilmelidir.
- Kira bedeli peşin veya taksitli ödense bile, vergiyi doğuran olay kiralamanın gerçekleştiği ay bazında belirlenir.
Özetle, Vergisel Yükümlülükler Nelerdir?
- Gelir Vergisi Tevkifatı: Vergi mükellefi olmayan kişilerden araç kiralanıyorsa, kira ödemesi üzerinden %20 oranında gelir vergisi kesintisi yapılmalıdır. Önce ödenen net kira brütleştirilmelidir.
- KDV Beyanı: Eğer kiraya veren kişi KDV mükellefi değilse, kiracı (şirket veya serbest meslek erbabı) sorumlu sıfatıyla KDV beyanında bulunmalıdır.
- Beyan Süreçleri: Gelir vergisi tevkifatı muhtasar beyanname ile, KDV ise 2 No’lu KDV Beyannamesi ile ilgili vergi dairesine bildirilmelidir.
Sonuç
Vergi mükellefi olmayan kişilerden araç kiralama işlemlerinde KDV ve gelir vergisi açısından bazı sorumluluklar bulunmaktadır. İşletmelerin ve serbest meslek erbaplarının yasal mevzuata uygun şekilde vergisel yükümlülüklerini yerine getirmeleri önemlidir.
Eğer bu süreç hakkında daha fazla bilgi almak veya profesyonel destek almak isterseniz, bir mali müşavir veya vergi danışmanı ile iletişime geçmeniz faydalı olacaktır.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. SİVAS VALİLİĞİ Defterdarlık Gelir Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-67630374-130[2022]-22722 | 24.08.2022 | |
| Konu | : | Mükellef Olmayanlardan Araç Kiralama Hizmeti Alınması Halinde KDV Beyanı ve Gelir Vergisi Tevkifatı | ||
| İlgi | : | … tarih ve … kayıt numaralı özelge talep formunuz. |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, vergi mükellefi olmayan kişiden araç kiralama sözleşmesiyle araç kiraladığınız ve kira bedelinin yıl sonunda ödeneceği belirtilerek, buna ilişkin hesaplanan katma değer vergisinin (KDV) beyanı ile gelir vergisi tevkifatı uygulaması hususlarında görüş talep edilmektedir.
Gelir Vergisi Mevzuatı Açısından:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde; “Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır:
…
8-Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri.
Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır.
Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır.“
hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun 94 üncü maddesinde; “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dâhil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” hükmüne yer verilmiş olup aynı maddenin birinci fıkrasının (5/a) alt bendinde ise 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben (2009/14592 sayılı B.K.K ile % 20 Yürürlük; 03.02.2009) tevkifat yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Yine aynı Kanunun 96 ncı maddesinde; vergi tevkifatının, 94 üncü madde kapsamına giren nakden veya hesaben yapılan ödemelere uygulanacağı, bu maddede geçen hesaben ödeme deyiminin vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade edeceği, Kanunun 98 inci maddesinde ise 94 üncü madde gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar, ödeme veya tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye mecbur oldukları hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre, araç kiralaması nedeniyle mükellef olmayan şahıslara şirketinizce yapılacak kira ödemeleri üzerinden, kira bedelinin nakden veya hesaben ödendiği aşamada anılan Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendi uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılması ve söz konusu tevkifatın bağlı bulunulan vergi dairesine muhtasar beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Katma Değer Vergisi Mevzuatı Açısından:
3065 sayılı KDV Kanununun;
-1/3-f maddesinde, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’ye tabi olduğu,
-4/1 inci maddesinde, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerin hizmet mahiyetinde olduğu, bu işlemlerin; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi, şekillerde gerçekleşebileceği,
-9/1 inci maddesinde, mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Hazine ve Maliye Bakanlığının, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabileceği,
-10/a maddesinde, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde malın teslimi veya hizmetin yapılması; 10/b maddesinde, malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi; 10/c maddesinde, kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması anında vergiyi doğuran olayın meydana geldiği,
-41/1 inci maddesinde, mükellefler ve vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanların KDV beyannamelerini, vergilendirme dönemini takip eden ayın 24 üncü günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine vermekle yükümlü oldukları
hüküm altına alınmıştır.
KDV Genel Uygulama Tebliğinin;
-“Kiralama İşlemleri” başlıklı (I/C-2.1.2.3.) bölümünde, “3065 sayılı Kanunun (1/3-f) maddesine göre, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi işlemleri KDV’nin konusuna girmektedir.
Buna göre, söz konusu mal ve hakların kiraya verilmesi işlemi, ticari, sınaî, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa dahi KDV’ye tabi olacaktır.
Bu kiralama işlemleri ile ilgili KDV;
-Kiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle KDV mükellefiyetinin bulunmaması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhildir),
-Kiracının KDV mükellefi olması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhil değildir)
şartlarının birlikte var olması halinde, kiracı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.
…
Tevkifata tabi tutulan KDV’nin beyan ve ödenmesi konusunda, Tebliğin (I/C-2.1.1.1.) bölümündeki açıklamalar dikkate alınır.
KDV’ye tabi olan kiralama işlerinde kiraya verenin başka faaliyetleri dolayısıyla KDV mükellefi olması halinde, tam tevkifat uygulaması söz konusu olmaz; kiraya veren, kiralama faaliyetlerine ait KDV’yi diğer faaliyetleri ile birlikte genel esaslara göre beyan eder. Faaliyetleri sadece 2 No.lu KDV Beyannamesi vermelerini gerektirenler, bu kapsamda mütalaa edilmez.“,
-“Vergiyi Doğuran Olayın Meydana Gelmesi” başlıklı (I/Ç-1.) bölümünde, “…Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması anında vergiyi doğuran olay meydana gelmiş sayılır.
…
Birden fazla vergilendirme dönemine yayılarak verilen hizmetlerde, hizmet bedelinin tamamının veya bir kısmının hizmet ifa edilmeden önce tahsil edilmesi halinde, fatura ve benzeri belge düzenlenmemiş olması koşuluyla KDV doğmaz. Öte yandan, bir vergilendirme döneminden fazla devam eden hizmetlerde, takvim yılının aylık dönemlerinden oluşan vergilendirme dönemleri itibarıyla KDV’nin hesaplanması ve verilecek hizmetlere ilişkin faturanın aylık ödeme tutarı belirtilerek tanzim edilmesi gerekmektedir. Belli bir vergilendirme döneminde beyan edilecek KDV matrahının ise toplam hizmet bedelinin, hizmetin ifa edileceği aylık sürelere bölünmesi suretiyle tespiti mümkün bulunmaktadır.
Toplam bedel hizmet tamamlandığında alınsa dahi hizmetin gerçekleştiği vergilendirme dönemlerine isabet eden tutarın ilgili olduğu dönemde beyan edilmesi gerekmekte olup, hizmet bedelinin tamamının hizmet ifasının sonunda beyan edilmesi mümkün değildir.
Bir vergilendirme döneminden fazla devam eden hizmetlerin taksitlere bağlanması halinde, kredi kartı ile yapılan ödemelerde, POS makinesi tarafından ilk anda düzenlenen ve hizmet bedelinin tamamını kapsayan taksit planını gösteren belge, ayrıca fatura veya benzeri belge düzenlenmemiş olması şartıyla KDV hesaplanmasını gerektirmez. Vergiyi doğuran olay, aylık taksit miktarının şirketin banka hesabına geçtiği tarihte değil, bir vergilendirme döneminden fazla devam eden hizmetler için takvim yılının aylık vergilendirme dönemleri itibarıyla doğmaktadır.“,
açıklamaları yer almaktadır.
Buna göre, kiralama işlemlerinde vergiyi doğuran olay, hizmetin ifası ile meydana gelmekte olup, birden fazla vergilendirme dönemine sirayet eden kiralamalar, kısım kısım hizmet ifası olarak değerlendirilecek ve aylık vergilendirme dönemleri sonu itibariyle ifa edilen kısma isabet eden kira bedeli üzerinden hesaplanan KDV, aracı kiraya verenin KDV mükellefiyeti bulunmaması halinde KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.2.3.) bölümünde yer alan açıklamalar çerçevesinde Şirketiniz tarafından ilgili döneme ait 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilecektir. Kira bedelinin kısmen veya tamamen peşin ya da daha sonra tahsil edilmesi, kiralama işlemlerinde verginin bu şekilde beyan edilmesini etkilememektedir.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
