ÖRNEK 1:
Yabancı ülke konsolosluğunda çalışan ve ücret istisnasından yararlanmayan Türk uyruklu Mükellef (İ), 2016 yılında 80.000 TL ücret geliri elde etmiştir.
Ödevlinin eşi çalışmakta ve 2 çocuğu bulunmaktadır.
Bu gelirler için 2017 Mart ayında verilecek yıllık beyannamede asgari geçim indirimi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
Ücret geliri nedeniyle verilen yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarı 15.630 TL’dir.
Yıllık beyannamede hesaplanan vergi toplamından, asgari geçim indirimi tutarı olan 1.926,99 TL mahsup edilecektir. Böylece yıllık beyanname ile bildirilen ücret gelirine isabet eden vergiden, asgari geçim indirimi tutarı mahsup edilerek indirim tutarı ücretliye yansıtılacaktır.
Bu durumda ödenecek gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
ÖRNEK 2:
Mükellef (K)’nin 2016 yılında elde ettiği gelirlere ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir.
Mükellef iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmekte olup, ücretlerin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır.
Ödevli, yıl içinde en fazla ücret aldığı işvereni aracılığıyla asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanmıştır.
İkinci işverenden elde edilen ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespiti için;
Elde edilen 50.000 TL’lik ücret gelirinden bu gelire isabet eden %14 sigorta primi ve % 1 işsizlik sigortası primi toplamı olan % 15 oranı çıkarılacaktır.
Buna göre, 50.000 – (50.000 x % 15)= 42.500 TL 2016 yılı için 30.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için, birinci ve ikinci işverenden alınan toplam (68.000 + 50.000) 118.000 TL ücret tutarının tamamı beyan edilecektir.
Mükellef yıl içinde (12.876 + 8.745) 21.621 TL kesinti yoluyla vergi (asgari geçim indirimi mahsup edilmeden önceki vergi tevkifatı tutarı) ve 17.700 TL sigorta primi ödemiştir.
Mükellef ayrıca kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ilişkin 9.000 TL eğitim ve sağlık harcamasında, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı (A) İlköğretim Okuluna da 6.000 TL bağışta bulunmuştur.
Mükellef gelir vergisi matrahının tespitinde (Gelir Vergisi Kanununun 89’uncu maddesi uyarınca);
Beyan ettiği gelirinin % 10’ unu aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamalarını,
Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamını; gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapabilecektir. Buna göre; mükellefin yapmış olduğu eğitim ve sağlık harcaması tutarı olan 9.000 TL, beyan edilen gelirin %10’u olan (118.000 x %10) 11.800 TL’nin altında kaldığından, 2016 takvim yılında yapılan 9.000 TL eğitim ve sağlık harcamasının tamamı indirilecektir. Ayrıca, (A) İlköğretim Okuluna yaptığı 6.000 TL’lik bağış tutarının tamamı da yukardaki hüküm gereğince gelir vergisi matrahından indirilebilecektir.
Mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır:
Not: 3-4-5 nolu örneklerde; gelir vergisi hesaplanırken, ücret gelirlerinden %15 oranında sigorta prim ve işsizlik sigortası prim kesintisi yapıldığı varsayılmıştır.
ÖRNEK 3:
Mükellef (L)’nin 2016 yılına ilişkin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesindeki gelirleri aşağıdaki gibidir.
Serbest meslek kazancı nedeniyle her halükarda beyanname verilecektir.
Birinci işveren hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücret tutarı 30.000 TL’lik beyan sınırını aştığından birinci işverenden alınan ücret geliri dahil ücret gelirinin tamamı da beyan edilecektir.
Mükellef yıl içinde (Birinci işveren 16.710 + İkinci işveren 10.770 + Üçüncü işveren 10.230 + Serbest Meslek Kazancından 20.600 =) 58.310 TL tevkif suretiyle vergi ödemiştir.
Mükellef (L) serbest meslek kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olduğundan GVK’nin 21’inci maddesinde yer alan 2016 yılı için 3.800 TL’lik istisnadan yararlanamayacaktır.
Konut kirasının gayrisafi tutarı 54.000 TL olup, götürü gider usulünde gayrimenkul sermaye iradının % 25’i olan (54.000 x 0,25 =) 13.500 TL’yi gider olarak indirerek, bakiye 40.500 TL’yi gayrimenkul sermaye iradından dolayı matrah olarak beyan edilecektir.
Diğer taraftan, 2016 takvim yılında elde edilen ücret ve diğer gelirlerin vergilendirilmesinde uygulanacak tarife Gelir Vergisi Kanununun 103’üncü maddesinde belirlenmiş olup, ücret geliri ile diğer gelir unsurlarının birlikte beyan edilmesi ve beyannamedeki toplam gelirin 69.000 TL’yi aşması nedeniyle, gelir vergisinin hesaplanması 75 Sıra No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapılan açıklamalara göre yapılacaktır.
Buna göre, ödenecek gelir vergisi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
ÖRNEK 4:
Mükellef (M)’nin 2016 yılına ilişkin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesindeki gelirleri aşağıdaki gibidir.
Serbest meslek kazancı nedeniyle her halükarda beyanname verilecektir.
Birinci işveren hariç, ikinci işverenden alınan ücret tutarı 30.000 TL’lik beyan sınırını aştığından birinci işverenden alınan ücret geliri dahil ücret gelirinin tamamı da beyan edilecektir.
Mükellef yıl içinde (Birinci Ücret için 9.960 + İkinci Ücret için 6.720 + Serbest Meslek Kazancı için 11.000 =) 27.680 TL kesinti yoluyla vergi ödemiştir.
Diğer taraftan, 2016 takvim yılında elde edilen ücret ve diğer gelirlerin vergilendirilmesinde uygulanacak tarife Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde belirlenmiş olup, ücret geliri ile diğer gelir unsurlarının birlikte beyan edilmesi ve beyannamedeki toplam gelirin 69.000 TL’yi aşması nedeniyle, gelir vergisinin hesaplanması 75 Sıra No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapılan açıklamalara göre yapılacaktır.
Buna göre, gelir vergisi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
ÖRNEK 5:
Mükellef (N), 2016 yılında tevkifata tabi tutulmuş birinci işverenden 42.000 TL,
ikinci işverenden 35.000 TL ücret geliri elde etmiştir.
Ödevli ayrıca, 5.000 TL alacak faizi ve brüt 100.000 TL de tam mükellef bir kurumdan kar payı elde etmiştir.
Ödevli bunların yanında 47.000 TL mevduat faizi ve Katılım Bankasından 45.000 TL kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payı almıştır.
Mükellef yıl içinde (Tam mükellef kurumdan elde edilen kar payından 15.000 + Birinci işverenden 8.610 + İkinci işverenden 6.720) 30.330 TL tevkif suretiyle vergi ödemiştir.
Birinci işveren hariç, ikinci işverenden alınan ücret tutarı 30.000 TL’lik beyan sınırını aştığından birinci işverenden alınan ücret geliri dahil ücret gelirinin tamamı olan 77.000 TL beyan edilecektir.
Ödevlinin tam mükellef bir kurumdan elde ettiği kesintiye tabi tutulmuş 100.000 TL’lik kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olup kalan 50.000 TL GVK’nın 86/c maddesi hükmü gereğince 30.000 TL’lik beyanname verme sınırını aştığından beyan edilecektir.
Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın dağıtımı aşamasında yapılan vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilecektir.
GVK’nın 86/1-d maddesine göre kesinti ve istisna uygulamasına tabi olmayan menkul sermaye iradı toplamının 2016 yılı için 1.580 TL’yi aşmaması halinde beyan edilmemesi gerekmektedir.
Örnekte 5.000 TL alacak faizi kesinti ve istisna uygulanmayan bir gelir olup, bu gelirin toplamı 2016 yılı için beyanname verme sınırı olan 1.580 TL’yi aştığından, 5.000 TL’nin tamamı beyan edilecektir. Mevduat faizi ve Katılım Bankasından kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi tutulduğundan beyannameye dahil edilmeyecektir.
Diğer taraftan, 2016 takvim yılında elde edilen ücret ve diğer gelirlerin vergilendirilmesinde uygulanacak tarife Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde belirlenmiş olup, ücret geliri ile diğer gelir unsurlarının birlikte beyan edilmesi ve beyannamedeki toplam gelirin 69.000 TL’yi aşması nedeniyle, gelir vergisinin hesaplanması 75 Sıra No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapılan açıklamalara göre yapılacaktır.
Buna göre, ödenecek gelir vergisi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı (Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberi)
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
