Şevket TEZEL
Sosyal Güvenlik Müşaviri
sevket@tezel.com
Emekli aylığı en değerli, en sadık dost derim her zaman. Zira sadık eş gibidir iyi günde de kötü günde de sizi terk etmez.
Kötü senaryo olsa ve son yıllarınızı huzurevinde geçirmek zorunda kalsanız yaşam konforunuzun ölçüsü gene emekli aylığınızdır.
Emekli (Yaşlılık) aylığınızı belli eden genellikle sadakate göre belirlenen kamu koltuklarında geçirmediyseniz ödediğiniz prime bağlıdır aylığınız, özellikle de SSK ve Bağ-Kur aylıklarında böyledir. Ne kadar ekmek o kadar köfte kaba tabirinde karşılık bulur.
İşte bunun için bazı değerli yurttaşlar emekliliğini planlar, “Ne ödersem ne alırım? Sorusuna yanıt arar emekli olmadan çok önce. Onlara herkesin durumuna uygun çözümler bulur, kimine bir koyup üç kazanma formüllerini uygulatabiliriz.
Kimi aylık zamanı bize gelir ve ona kuruşu kuruşuna doğru aylığı hesaplar, aylık bağlandığında aylığın doğru mu yoksa yanlış mı bağlandığını kendisinin tespit etmesini sağlarız. Evet, maalesef zaman zaman insani hatalardan aylıklar yanlış bağlanabilmektedir.
SSK Aylıkları
SSK aylıklarında üç dönemden 2000 yılı öncesi dönemde gösterge önemlidir, aylık bağlama oranının 5 bin güne kadar olan kısmı da göstergeye göre belirlenir. 5 bin günden sonrası her 240 gün için 1 puan ilave biçiminde uygulanır.
2000 – 2008 Ekim arası dönemde güncelleme katsayısı ile güncellenmiş prime esas kazanç ortalamaları önemlidir, önce yıllık ortalama bulunur ve sonra aylığa çevrilir. Bu dönemde aylık bağlama oranı ilk 3600 gün için yüzde 35, sonrası için her 360 gün için yüzde 2 şeklindedir.
2008 Ekim ve sonrası için ise her 360 güne yüzde 2 oranıyla aylık bağlama oranı hesaplanır, burada da güncelleme katsayısı ile kazançlar güncellenir ve ortalaması alınır.
Güncelleme yapılırken 2000-2008 arası için TÜFE ve büyüme hızının tamamı ile 2008 Ekim ve sonrasında ise TÜFE’nin tamamı, büyüme hızını yüzde 30’u oranında güncelleme yapılır.
Bağ-Kur Aylıkları
Bağ-Kur aylıklarında 2000 yılı öncesi için 31.12.1999 tarihi itibariyle en az 12 ay prim ödenmiş olan en yüksek basamağın 2003 yılı ikinci yarısındaki gelir karşılığı esas alınır.
2000-2008 Ekim arası için yaşlılık aylığı, sigortalının, sigortalılık süresi içinde aylar itibariyle prim ödediği gelir basamaklarının, bu basamaklardaki prim ödeme süreleri de dikkate alınarak, aylık başlangıç tarihinde yürürlükte bulunan gelir tablosu üzerinden hesaplanacak ağırlıklı ortalamanın aylık bağlama oranı ile çarpılması suretiyle hesaplanır. Buradaki aylık bağlama oranı, sigortalının toplam sigortalılık süresinin ilk on tam yılının her bir yılı için %3,5 takip eden onbeş tam yılın her bir yılı için %2 ve yirmibeş yıldan fazla her bir tam yıl için %1,5 oranlarının toplamı olmaktadır.
2008 Ekim sonrasına ilişkin aylık da tıpkı SSK aylığı gibi prime esas kazanç tutarlarının güncellenmiş bir aylık tutarının her bir yıla yüzde 2 aylık ölçüsünde saptanacak bağlama oranının tatbikiyle oluşur.
Emekli Sandığı Aylıkları
Emekli Sandığı aylıklarında ise ek gösterge başat aktördür. Ek göstergede önemli olanın emekliliğe esas derece değil de kazanılmış hak aylık derecesi olması gerektiğinin üzerinde durmak gerekiyor. Zira bu yanlış düşünceyle hatalı bir tarihte emekli olarak ömür boyu görece düşük bağlanmasına neden olabiliyor.
SSK ve Bağkur aylıklarında her üç dönem aylıkları bu dönemlerde geçen gün sayısına bağlı olarak ağırlıklı ortalama alınarak birleştirilirken Emekli Sandığı aylıklarında tek sistem uygulanır.
Elbette Emekli Sandığı aylıkları derken ilk defa kamuda çalışması Ekim 2008’den sonra başlamış 4/c sigortalılarının emekli aylığını ek gösterge bazlı değil, prime esas kazanç ortalamaları güncelleme esaslı olarak hesaplanması gerektiğini vurgulamak gerekiyor.
Bazı kamu görevleri için makam, görev veya temsil tazminatları söz konusu olabilmektedir. Bunlar da aylığa eklenerek ödenip, ölüm halinde hak sahiplerine geçiyor.
Özel Banka Sandığı Aylıkları
Özel banka sandığı sigortalılarının emekli aylıkları da SSK aylık hesabı gibi yapılır.
Engelli veya Malulen Emeklilik Aylıkları
SSK veya Bağ-Kur kapsamında bağlanacak engelli ve malulen emeklilik aylıkları aylık bağlama oranı bakımından destekli biçimde yapılmaktadır. Gün sayısı düşük olanları desteklemekte, gün sayısı çok fazla olanlara bir yarar sağlamamaktadır. Emekli, Sandığı’ndan bağlanacak engelli ve malul aylıklarında ise aylık bağlama oranı eksenli bir destek bulunmamakta ancak bu aylıklarda taban aylığın görece yüksekliği koruyucu kalkan oluşturmaktadır.
Son Söz
Pek çok teknik ayrıntı içeren emekli aylıklarının hesabını bilen bir uzmandan alınacak bilgi bu alana yani geleceğine yatırım yapmak isteyenler için önemli bir güvence verisi olacak, bu anlamlı yatırımını sigortalamış olacaktır.
Şevket TEZEL
sevket@tezel.com
Gsm: +90 551 100 82 82
Kaynak: İşbu içerik, Sosyal Güvenlik Müşaviri Şevket TEZEL’in özel izni ile yayınlanmıştır. Yazının tüm hakları ve sorumluluğu yazara aittir.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
