Değerli okurlar, bilindiği üzere bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler gerek bireysel gerekse kurumsal ölçekte hayatlarımızda ve iş süreçlerinin yönetiminde önemli değişim ve gelişmelere yol açmaktadır. Sürekli bir devinim içinde olan bilişim teknolojilerinin yarattığı bu yeni ortamda, dünya ekonomileri ve piyasaları birbirleri ile entegre hale gelirken, yeni üretim, istihdam ve ticaret olanakları ortaya çıkmaktadır.
Elektronik Ticaret
Bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanan ticaretin yeni 
yüzü olan e-ticaret; mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasıdır. E-ticaret dünyada ticaretin serbestleştirilmesi eğilimi ile birlikte, 21. yüzyılın başından itibaren yaşanan ve bilgi iletişimini kolaylaştıran teknolojik gelişmelerin bir parçası olarak ortaya çıkmıştır. Böylece bilindik pazarlama stratejilerinin yanında, bilgisayar ve internet teknolojisinin sağladığı imkanların da kullanılmaya başlanması ile birlikte; ülkelerarası hatta kıtalararası pazarlama, satış ve ticaret yapabilme imkanları artmaktadır.
Taşımacılıkta Yeni Kavramlar: Elektronik Navlun
IATA (Uluslararası Hava Taşımacı Birliği) tarafından 2006 yılında başlatılan bir proje kapsamında hayat bulan “elektronik navlun” kavramı (e-freight), uluslararası hava kargo tedarik süreci boyunca endüstride basılı kağıt ortamda tutulan belge ve bilgiler yerine elektronik verilerin kullanılması esasına dayanmaktadır. E-navlun, ilk aşama olan malın gönderilmesinden, ilgili gönderi alıcıya ulaşana kadar olan hava kargo tedarik zinciri sürecinde, kağıt kullanılmaksızın bilgi ve belge üretimini teşvik etmektedir. Kavram kısa zamanda taşıyıcılar, taşıma işleri komisyoncuları, yer hizmeti sağlayıcıları, göndericiler, ülkelerin gümrük otoriteleri gibi hava taşıma endüstrisi aktörlerince kabul gören bir insiyatif halini almıştır.
E-Navlun Yol Haritası
2006-2015 yıllarını kapsayan IATA projesi 2015 yılında hava taşıma kargo tedarik zincirinde tamamıyla elektronik veri kullanımını öngörmektedir. Bu kapsamda 2012 yılında Global Hava Kargo Danışmanlık Grubu (GACAG) “ % 100 E-navlun için yol haritası” nı yayımlamıştır. Harita 2012-2015 dönemlerini kapsamakta ve üç temel aşama öngörmektedir. Birinci aşama düzenleyici kuruluşlar ve devletlerin elektronik gümrük prosedürlerini ve kağıtsız gönderi yönetimini tamamlayarak “elektronik navlun rota ağı” nın oluşturulmasını; ikinci aşama, kargo tedarik zinciri oyuncularının birlikte çalışmasını ve elektronik konşimento (airway bill) başta olmak üzere manifesto ve diğer temel taşımacılık belgelerinin elektronik ortama alınmasını ve hava alanından hava alanına kadar kağıtsız bir süreç yaratılmasını; son aşama ise göndericiden alıcıya kadar olan taşıma sürecinde, temel taşımacılık belgelerinin yanında sevk irsaliyesi, fatura gibi özel kargo dökümanlarının da elektronik ortamda düzenlenmesini planlamaktadır.
E-Navlun Raporu
IATA’nın 2013 tarihli “E-navlun’un esasları” raporuna göre, elektronik navlun yönetimiyle birlikte; kağıt ortamında tutulan verilerin aktarımı ve işlenmesi dolayısıyla oluşan maliyetler önlenecek, yükün varış yerine ulaşma süresi kısalacak, elektronik mesajlaşma sayesinde verilerin doğruluğu kontrol edilebilir hale gelecek, taşıma süreci kalite yönetim standartlarına tabi olacak ve kağıt tüketiminin azaltılması sayesinde doğal kaynaklara ve çevreye katkı sağlanacaktır.
Taşımacılıkta Yeni Kavramlar: Elektronik Konşimento
Bugün gelinen elektronik teknoloji düzeyine rağmen, diğer taşıma kolları gibi hava kargo taşımacılığının da halen kağıt ağırlıklı olarak gerçekleştirildiği görülmektedir. Her bir uluslararası hava taşıması için ortalama olarak 30 adet farklı belgenin düzenlenmesi gerektiği göz önüne alındığında, mevcut belge akışı sebebiyle taşımanın maliyetinin ve süresinin ne kadar uzayabildiği bilinen bir gerçektir. 2008 yılında IATA ve hava kargo endüstrisince ortaklaşa geliştirilen e-konşimento uygulaması (e-EWB) ile e-navlun’un ikinci aşamasına geçilmiş olup, hedef 2015 sonu itibariyle tamamen e-konşimento kullanımını gerçekleştirmektir. Proje FIATA (Uluslararası Taşıma İşleri Komisyoncuları Birliği Derneği Federasyonu) onaylanmış ve üyelerine tavsiye edilmiştir. IATA, global olarak e- konşimento kullanımı aylık olarak yayımlamakta olduğu raporları ile ilan etmektedir. Yayımlanan Ekim 2013 tarihli rapora göre (e-AWB international monthly report) Türkiye raporda yer alan 50 ülke arasında 17’nci sırada olup, ekim ayında elektronik olarak düzenlenen e-konşimento sayısı 1.169 adettir. Aynı rapora göre İtalya 23’üncü sırada olup yine Ekim 2013 itibariyle gerçekleştirilen e-konşimento adedi ise 642’dir.
Yeni Taşımacılıkta Başat Kavramlar: Hızlı, Etkin, Kaliteli, İzlenebilir, Doğa Dostu Taşıma
İnternetin hızla yaygınlaşması, elektronik ticareti, ticari işlemlerin yürütülmesinde yeni ve çok etkin bir araç haline getirmiştir. Elektronik ticaretin bu gelişim seyri içinde bütün sektörlerin çözüm ortağı durumunda olan taşımacılık ve lojistik sektörünün eskisinden daha önemli bir rol oynayacağı bir döneme giriyoruz. Öyle ki, dünyanın herhangi bir yerinden başka bir yerine doğru, çok kısa sürede, hızla gerçekleşen elektronik ticaret işlemleri düşük maliyetlerle, hızlı çalışan ve kaliteli hizmet sunabilecek bir iş ortağı olan ulaştırma ve lojistik sektörüne ihtiyaç duymaktadır. Gerek ülkemizin 2023 hedefleri doğrultusunda gerekse de 2014-2018 dönemini kapsayan Onuncu Kalkınma Planı’ nda lojistik ve ulaştırma sektörü için önemli tespit ve hedefler yer almaktadır. Bu kapsamda şimdilik hava taşımaları ile sınırlı olsa da, e-navlun ve e-konşimento projeleri gerek dünya gerekse ülkemiz taşımacılık sektörü açısından yakından takip edilmesi gereken önemli gelişmelerdir.
Güneri GÖZÜAÇIK,
02.01.2014,
Modern YMM,
İstanbul
