Dr. Hakan ÇINAR
Akademisyen
hakan.cinar@mentorgumruk.com.tr

Çip krizi var, araba üretilemiyor…

Çip krizi var, otomobillerde sıra var, fabrikalar gün veremiyor…

Çip krizinden ötürü otomotiv sektöründe daralma başladı, üretim düşüşte…

İyi de bu çip eskiden yok muydu, bir anda mı ortaya çıktı? Eskiden araba üretilebilir iken, şimdi bir anda ne oldu? Hadi gelin birlikte bakalım.

Çipin icadı 60 yıl önceye dayanıyor. Günümüzde, bilgisayarlarda, otomobilde, cep telefonunda, tabletlerde, aslında tüm elektronik ürünlerde kullanılıyor. Çip tüm bu cihazların da en önemli ve en pahalı bileşeni halini almış durumda. Yani aslında 60 yıldır hayatımızda var. Çip krizinin ana sebebi, üreticileri firmaların daha çok para kazanma isteğinden öte bir şey değil aslında. Pandemiyi fırsata çevirmek isteyen üreticiler, önceliği talebin arttığı akıllı telefon ve elektronik ürünlere verince, otomotiv sektörü bir anca böyle bir krizle karşı karşıya kaldı. Çünkü adet daha yüksek, getiri daha fazla idi.

Hal böyle olunca dünya devi Samsung, 2030 yılında en büyük çip üreticisi olma hedefiyle yatırım kararı verirken, dünyanın en büyük fason üreticisi TSMC’de sektörde dünya lideri olan Intel gibi Arizona’da 12 milyar dolar değerinde bir fabrika kurma kararı aldı. Çip teknolojisinde dışa bağımlılığı azaltmak isteyen Çin’de ise iki ulusal varlık fonu, yatırımlarını hızla arttırarak, ABD’ye bağımlı kalmamak için kendi çip endüstrisini güçlendirmeyi hedefliyor. Bu durum Türkiye’deki otomotiv şirketlerinin de üretimlerini önemli ölçüde aksattı. Oyak Renault, Tofaş, Ford Otomotiv gibi firmalar belirli aralıklarla üretimlerini durdurdular.

“Yarı iletkenler” olarak da bilinen çipler her geçen yıl daha karmaşık hale getirilerek tasarlanmaya başladı. Sektörün pazar lideri ABD’li şirketler. Sektörü büyük ölçüde onlar domine ediyorlar. Yeni fabrikaların kurulmasının uzun zaman aldığı ve milyarlarca dolara mal olduğu çip sektöründe, pandemi ile oluşan talep patlaması önemli sıkıntılara yol açınca, başta otomotiv olmak üzere aslında tüm elektronik sektörü bu aksamalardan etkilenmiş oldu. Özellikle karantina günleri, insanların zorunlu olarak evden çalışma sistemine adapte olmak durumunda oluşu, eğitim, iş, hatta eğlence gibi faaliyetlerin evden yapılmaya başlanmasının önünü açtı. Ve doğal olarak bilgisayarlar, akıllı cihazlar, tabletler daha fazla kullanılır hale geldi. Yine şirketlerin bulut altyapısı kurma talepleri de durumun etkenleri arasında.

Kriz, otomotiv sektörünün önemli oyuncuları olan Ford, Volkswagen, General Motors, Honda, Toyota, Stellantis ve elektrikli araba üreten Nio gibi otomobil üreticilerinin çipler ile mikroçiplerin kullanıldığı bazı parçaları satın almak için mücadele etmelerine, üretimi azaltmalarına hatta tesislerini kapatmalarına kadar önemli sonuçlar doğurdu. Araştırmalar, sıkıntının küresel otomotiv endüstrisinin gelirinin 60 milyar dolar civarında düşeceğini gösteriyor.

Yarı İletken Endüstrisi Birliği (SIA) verilerine göre, küresel yarı iletken satışları 2020’de bir önceki yıla kıyasla yüzde 6,5 artarak 439 milyar dolara ulaşmış durumda. Eminim bu rakam 2021’de daha da yükselecek.

Ne yapmalı? Bizim yapabileceğimiz çok da bir şey var gibi durmasa da; zorlukları yönetmeye çalışmaya devam etmeliyiz. Geçen yazımda söz ettiğim limanların kapanma krizinin, taşıma maliyetlerinin yükselişinin üzerine Çin’deki bazı bölgelerdeki elektrik kısıtlamalarının da eklendiğini de düşününce, işimizin zor olmaya devam edeceğini herhalde anlamak zor değil. Çip krizi bunların yanında küçük mü kalır büyük mü bilmem ama, yakında satın alacak araba veya cep telefonu bulmakta zorlanırsak, bilin ki sebebi çip üreticileridir. Bize üretimde ve tedarikte planlamanın önemini öğreten batılı üreticiler, şimdi ne düşünüyorlardır acaba.

Kaynak: İşbu içerik, Sayın Dr. Hakan ÇINAR’ın özel izni ile yayınlanmıştır. Yazının tüm hakları ve sorumluluğu yazara aittir.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

YAZARIN DİĞER YAZILARI

Tam da düzeliyor derken

Dünden sonra, bugünden önce

Enflasyon: Öğrenilmiş çaresizlik

Ortaya karışık program

Haydi büyüyelim

Biz susalım veriler konuşsun

Döviz mi yükseliyor, TL’mi değer kaybediyor

Bozulan tedarik zinciri

Dönelim ekonomiye

Biraz FED, biraz enflasyon, biraz IMF; bu biziz işte

Dünün sonu, yarının başlangıcı

Büyüsek mi büyümesek mi?

Yabancı sermaye mi, yalancı sermaye mi?

Gümrük Birliği’nin mi 25. yılı, AB kapısında beklemenin mi?

Nakliyecilerin yarışı kızıştı. Denenmişler mi, değişimciler mi?

Kripto paralar hobi mi, yoksa gerçekten para mı?

Yükselen maliyetler

Diyorlar ki, cep telefonu tuvalet kağıdı olarak ithal edilebilirmiş?!

e-Ticaret ile teknoloji TOBB’da buluştu

Sıkça sorulmayan sorular

Üretimi sevsek mi?

Dış ticaretin yönü

Globalizmden glokalizme

Suez

Yurtdışı Lojistik Merkezler

Ayşe teyze e-ihracata da başladı

İhracatçının çilesi bitmez

Tedarik edebilsek satacağız

Hangi ambargo daha iyi?

Hoş bulduk Avrupa Birliği

Kime gelişmiş ülke denir?

Aynı yollardan gidip farklı sonuçlar beklenir mi?

Aldık mı mesajı?

Harika bir yılı geride bırakırken…

Esnaf deyip geçmeyin

Anneme perakendeci olduğumu söylemeyin o beni halen mutlu bir insan sanıyor…

Menşede takıldık

İzmir’de deniz göründü

Böyle kapanmaz

Ya dışındasındır çemberin ya da içinde yer alacaksın

Bakan Varank, Kocaeli’de 71’i Ford Otosan tarafından hibe edilen, 3’ü belediye kaynaklarıyla alınan “Başiskele Belediyesi 74 Hizmet Aracı Teslim Töreni”ne katıldı. Türkiye sanayisinin kalbinin Kocaeli’de attığını söyleyen Bakan Varank, şunları kaydetti:

CAZİP KILIYOR: Sadece Kocaeli değil Türkiye’nin her yanında üretim ve yatırım gündemi yoğun şekilde devam ediyor. Türkiye, üreterek büyümenin tadını aldı. Bu yüzden ülkemizin dört bir köşesinden yeni yatırım haberleri peş peşe geliyor. Güçlü sanayi alt yapımız, çalışkan iş gücümüz, tedarik zincirlerindeki avantajlı konumumuz dünyanın her yanından yatırımcılar için Türkiye’yi cazip kılıyor. Ford Otosan, bulunduğu şehre daha fazla katkı sağlama şuuruyla Başiskele Belediye’mize 71 hizmet aracı hibe ediyor. Ancak bu sosyal sorumluluk projesi çok daha büyük bir anlamı ihtiva ediyor. Bu bağış Ford Otosan’ın ülkemizde yapacağı yeni yatırımın ilk kazanımlarından biri.

YENİ YATIRIM KARARI: Otomotiv sektörünün lider üreticilerinden olan Ford Otosan, “Gelecek Nesil Ticari Araç ve Batarya Üretimi”ne ilişkin Başiskele’de yeni yatırım kararı aldı. Yaklaşık 2 milyar avro tutarındaki bu yatırım ülkemiz ekonomisine çok önemli bir ilave katma değer sağlayacak. Araç üretim kapasitesini yıllık 210 bin adet artıracak, 3 bin kişiye doğrudan istihdam oluşturacak. Tabi tedarik zincirleri vasıtasıyla on binden fazla ilave istihdama da katkı sağlayacak.

ELEKTRİKLİ ARAÇ ÜRETİMİ: Yeni kurulacak tesiste sadece konvansiyonel araç üretimi yapılmayacak. Dünyadaki trendlere uygun olarak tam elektrikli araçlar ve bunların bataryaları da burada üretilecek. Yani bu yatırım, ülkemizin elektrikli araç üretiminde önemli bir merkez olmasına da katkı sağlayacak.

TÜRKİYE’YE GÜVEN: Ford Otosan’ın yatırımını da geçtiğimiz aralık ayında yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile proje bazlı teşvik kapsamında destekliyoruz. Bu yatırım kararını ben her şeyden önce Türkiye’ye olan güvenin bir nişanesi olarak görüyorum. Türkiye çok güçlü bir otomotiv üreticisi konumunda. Otomotiv sektörü 2020 yılında yaşadığımız tüm olumsuzluklara rağmen, 25 milyar doların üzerinde bir rakamla yine ihracatımızda öncü oldu.

YÜZDE 70’E YAKIN YERLİLİK: Otomotiv sektöründe yapılan yatırımlar sanayinin diğer alanları için de gelişim ve ilerleme fırsatları sunuyor. Tedarikçileri besliyor, büyütüyor, yeni oyuncuları ekosisteme kazandırıyor. Türkiye’nin otomotiv sektöründeki gücünün, dünyanın her yanından yatırımcılar için bir fırsat kapısı olduğunun ben tekrar altını çizmek istiyorum. Yüzde 70’e yakın yerlilik, yüzde 90’a varan ihracat oranı ile Ford Otosan firmamızın gerçekleştireceği bu yatırım inşallah ülkemiz ekonomisine büyük katkılar sunacak.

İDDİALI HEDEFLER KOYDUK: Türkiye’nin Otomobili ile bağlantılı olarak inşa etmekte olduğumuz yeni nesil mobil araçlar ekosistemine değinmeden geçmek olmaz. Sektörle sıkı iş birliği içinde hazırladığımız, yakında yayınlayacağımız “Mobilite Araç ve Teknolojileri Yol Haritası”nda kendimize somut ve iddialı hedefler koyduk.

İLK 5’TE: Tüm modlarda üretilen araçlarda; yani otomobilden lokomotife, ticari araçlardan gemilere yerlilik oranlarını yüzde 75’e çıkaracağız. 2030 yılında; elektrikli, bağlantılı ve otonom hafif ve ağır ticari araç üretiminde Avrupa’da lider ve dünyada ilk 5’te olmayı hedefliyoruz.

BATARYA ÜRETİMİ: Batarya modül, paketleme ve hücre yatırımlarıyla, ülkemizi batarya üretim merkezlerinden biri yapmak istiyoruz. Alt teknolojilerin geliştirilmesi de üzerinde hassasiyetle durduğumuz bir başka husus. Bu manada; elektrik-elektronik sektöründe üretim yapan yetkin şirketlerimizin, otomotiv sektörüne üretim yapmasını destekleyeceğiz.

FIRSAT PENCERESİ: Elektrik motoru, inverter, yerleşik şarj cihazları, termal yönetimi ve kompresör gibi kritik bileşenlerde üretim yapan bir ekosistemi oluşturmanın peşindeyiz. Sektörün geleceğini; yazılım ve yapay zeka teknolojileri belirleyecek. Türkiye bu fırsat penceresinden en iyi şekilde faydalanabilecek entelektüel sermayeye sahip. Siber güvenlik, sürüş güvenliği ve sürücü davranışlarının modellenmesi yazılımları başta olmak üzere, bağlantılı ve otonom araç yazılımları geliştirip, bunların ihracatını yapan ilk 10 ülke arasına girmek istiyoruz. Yakın zamanda yol haritamızı kamuoyuyla paylaşacağız.

Kocaeli Valisi Seddar Yavuz, Kocaeli’nin özellikle 18 yılda gücüne güç kattığını, Türkiye’yi dünyayla rekabet eden bir ülke haline getirdiğini belirterek, özellikle teknolojik altyapısı, yetişmiş insan gücü ve güçlü sanayisiyle büyük katkı sağladığını kaydetti.

Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın, “Kocaeli sadece ‘sanayinin başkenti’ olmakla kalmayacak, aynı zamanda bilişim ve teknolojinin de başkenti olacak. Bilişim Vadisi, bu kentin geleceğine dair önemli ipuçlarından birini veriyor. ” ifadelerini kullandı.

Başiskele Belediye Başkanı Yasin Özlü, “Bütün araçlar belediyemize ait olacak. Eskiyen araçlarımız satılarak tasarruf oluşturulacak. Belediyemizde hiç kiralık araç kalmayacak. En az 10 yıllık araç ihtiyacımızı karşılarken hem de hizmet filomuzu yenilemiş olacağız.” diye konuştu.

Konuşmanın ardından Başiskele Belediye Başkanı Yasin Özlü, Bakan Varank’a tablo hediye etti.

Varank, törenle hizmete alınan yerli üretim kamyonun direksiyonuna geçti. Kamyonda, Ford Otosan Genel Müdürü Haydar Yenigün ve Başiskele Belediye Başkanı Yasin Özlü de yer aldı.

Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

OSD verilerine göre 2020 yılı Haziran ayında otomotiv sektöründe üretim yüzde 3,8 azalmıştır. Otomobil üretimi yüzde 0,3, otobüs üretimi yüzde 29,1, kamyon üretimi yüzde 3,2, traktör üretimi yüzde 99,7, midibüs üretimi yüzde 5,7, minibüs üretimi yüzde 18 oranında artarken, kamyonet üretimi yüzde 23,8 oranında azalmıştır.

Haziran ayında otomotiv sektöründe satışlar yüzde 65,8 oranında artmıştır. Bu dönemde otomobil pazarında yüzde 58,4 oranında artış kaydedilmiştir. Otomobil ihracatı ise yüzde 22,3 oranında azalmıştır.

Böylece yılın ikinci çeyreğinde otomotiv sektörü üretimi yüzde 51,6, otomobil üretimi yüzde 49,9 oranında azalırken, otomotiv sektörü satışları yüzde 21,4, otomobil satışları yüzde 18,7 artmıştır. Otomobil ihracatı ise yüzde 57 oranında düşüş kaydetmiştir.

Aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere otomobil ihracatının otomobil üretimine oranı Ağustos ayında yüzde 108,2 ile 2008 yılı Aralık ayından itibaren gözlenen en yüksek orana çıkmıştı. Son aylarda ise taşıt kredisi faizlerinin düşmesi ve geçen yıldan gelen baz etkisi nedeniyle bu oran iç pazar lehine azalma göstermiştir.

Kaynak: Strateji ve Bütçe Başkanlığı
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Konu: Almanya’dan serbest meslek hizmeti alınmasında kurumlar vergisi tevkifatının ve katma değer vergisinin olup olmayacağı hk.
İlgi: … tarihli özelge talebiniz.

İlgide kayıtlı özelge talebiniz ile Şirketinizin otomotiv sektöründe iş ilişkisinde bulunduğu Almanya’da bulunan… firmasından Türkiye’deki projelerin yürütülmesi için söz konusu yurtdışı firmasının personelleri vasıtasıyla aldığı mühendislik hizmetlerinin kurumlar vergisi tevkifatına ve katma değer vergisine tabi olup olmayacağı hususlarında bilgi istenildiği anlaşılmaktadır.

KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNA GÖRE

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 3’üncü maddesinin ikinci fıkrasında; birinci maddede yazılı kurumlardan kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye içinde bulunmayanların yalnız Türkiye’de elde ettikleri kazançları üzerinden vergilendirileceği hükme bağlanmış, üçüncü fıkrasında ise dar mükellefiyet mevzuuna giren kurum kazancının hangi kazanç ve iratlardan oluştuğu belirtilmiştir. Anılan maddenin 3’üncü fıkrasının (a) bendinde de Türkiye’de Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun iş yeri olan veya daimi temsilci bulunduran yabancı kurumlar tarafından bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasıyla yapılan işlerden elde edilen ticari kazançların, (c) bendinde de Türkiye’de elde edilen serbest meslek kazançlarının dar mükellefiyet konusuna giren kurum kazancı olarak vergilendirileceği hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanunun 30’uncu maddesinde, dar mükellefiyete tabi kurumların maddede sayılan kazanç ve iratları üzerinden, bu kazanç ve iratları avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben ödeyen veya tahakkuk ettirenler tarafından kurumlar vergisi kesintisi yapılacağı hükme bağlanmış olup serbest meslek kazançlarında yapılacak kesinti oranı 2009/14593 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca 03.02.2009 tarihinden itibaren, petrol arama faaliyetleri dolayısıyla sağlanacak kazançlarda %5, diğer serbest meslek kazançlarında %20 olarak belirlenmiştir.

Diğer taraftan, aynı Kanununun “Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı başlıklı 13’üncü maddesinin birinci fıkrasında, kurumların ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal ve hizmet alım ya da satımında bulunmaları halinde, kazancın tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı; alım, satım, imalat ve inşaat işlemleri, kiralama ve kiraya verme işlemleri, ödünç para alınması ve verilmesi, ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemlerin her hal ve şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirileceği hükmü yer aldığından yapılan ödemelerde bu hükmün göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Hükümleri 01.01.2011 tarihinden itibaren uygulanmakta olan Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhuriyeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi ve Vergi Kaçakçılığını Önleme Anlaşması’nın “Serbest Meslek Faaliyetleri” başlıklı 14’üncü maddesinde yalnızca gerçek kişiler kavrandığından, bahse konu Alman firmasının kendi personeli aracılığıyla şirketinize yönelik Türkiye’de ifa ettiği mühendislik hizmetlerinin, Anlaşmanın “İşyeri” başlıklı 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrasının (b) bendi kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.

Buna göre, adı geçen Alman firması tarafından şirketinize yönelik mühendislik hizmetlerinin anılan firmanın kendi çalışanları veya teşebbüs tarafından bu amaçla görevlendirilen diğer personel aracılığıyla gerçekleştirilmesi ve bu hizmetlerin Türkiye’de herhangi bir 12 aylık dönemde toplamda altı ayı aşan bir süre veya sürelerde devam etmesi halinde, Türkiye’de bir işyeri oluşacak ve bu hizmetlerden elde edilen kazançlar iç mevzuatımız hükümleri çerçevesinde Türkiye’de vergiye tabi tutulacaktır.

Diğer taraftan, Türkiye’de icra edilen söz konusu mühendislik hizmetleri dolayısıyla elde edilen gelirlerin iç mevzuatımız hükümleri çerçevesinde vergi tevkifatına tabi tutulması halinde, tevkifat yapmak zorunda olan vergi sorumluları, tevkifat sorumluluğunun doğduğu sırada, istihkak sahibi teşebbüsün faaliyet icrası amacıyla yukarıda belirtilen toplam altı aylık süre içerisinde kalıp kalmama durumunu bilemeyeceklerinden, diğer bir ifadeyle, Alman mukimi firmanın aynı dönemde Türkiye’de başkalarına da hizmet verebileceği ihtimali dikkate alınarak, anılan ödemeler üzerinden vergi tevkifatı yapmaları gerekmektedir.

Bu şekilde, Türkiye’de hizmet icrası başlangıçta altı ayı aşmadığı için vergi tevkifatı yapmayan vergi sorumlularının vergi idaresi tarafından cezai yaptırımla karşılaşmalarının önüne geçilmiş olmaktadır.

Öte yandan, Türkiye-Almanya Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması çerçevesinde bahse konu ödemelerin Türkiye’de vergiye tabi tutulmaması gerektiği durumda, adı geçen Alman mukimi firmaya yapılan söz konusu ödemeler üzerinden kurumlar vergisi tevkifatı yapılması halinde, anılan firma tarafından bizzat veya vekilleri aracılığıyla, tevkif yoluyla alınan vergilerin iadesi için ilgili vergi dairesine başvurulabilecektir.

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNUNA GÖRE

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun;

1/1. maddesinde, ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye’de yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’nin konusunu oluşturduğu,
1/2. maddesinde, her türlü mal ve hizmet ithalatının KDV’ye tabi olduğu,
6/b maddesinde, hizmet ifalarında işlemin (hizmetin) Türkiye’de yapılmış sayılması için, hizmetin Türkiye’de yapılması veya hizmetten Türkiye’de faydalanılması gerektiği,
8. maddesinde, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde bu işi yapanların verginin mükellefi
olduğu,

9/1. maddesinde, mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabileceği, hüküm altına alınmıştır.

117 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin “2.1.İkametgâhı, İşyeri, Kanuni Merkezi Ve İş Merkezi Türkiye’de Bulunmayanlar Tarafından Yapılan İşlemler” başlıklı bölümünde:

“2.1.1. KDV Kanununun 1’inci maddesine göre bir hizmetin KDV’nin konusuna girebilmesi için Türkiye’de ifa edilmesi gerekmektedir. Aynı Kanunun (6/b) maddesinde ise Türkiye’de yapılan veya faydalanılan hizmetlerin Türkiye’de ifa edilmiş sayılacağı hükme bağlanmıştır.

Buna göre, ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanların Türkiye’de yaptığı hizmetler ile bunların yurt dışında yaptığı ancak Türkiye’de faydalanılan hizmetler KDV’ye tabi olacaktır.

Bu gibi hizmet ifalarında mükellef, esas olarak hizmeti ifa eden olmakla birlikte, Türkiye’de ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmadığından, KDV’nin tamamı, hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir.

Hizmetin vergiden müstesna olması ve hizmetin yurt dışında yapılıp hizmetten yurt dışında faydalanılması halinde, mükellef veya sorumlu sıfatıyla KDV beyan edilmeyecektir.

2.1.2. KDV’nin sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi için hizmetten Türkiye’de faydalanan muhatabın KDV mükellefi olması şart değildir. KDV mükellefiyeti bulunmayanlar da söz konusu hizmetler nedeniyle KDV tevkifatı yaparak 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan etmek ve ödemek zorundadır.
2.1.3. Yurt dışından temin edilen ve tevkifata tabi tutulması gereken hizmetlere ilişkin olarak aşağıdaki örnekler verilebilir:
Türkiye’de ikametgâhı, işyeri,     kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmayan firmalar tarafından;

– Türkiye’de inşa edilecek bir alış-veriş merkezi için yurt dışında çizilip Türkiye’ye gönderilen mimari proje hizmeti,
– Türkiye’de faaliyette bulunan enerji santralinin işletilmesine ilişkin olarak yurt dışından verilen danışmanlık hizmeti,
– KDV mükellefiyeti olmayan genel bütçeli bir idareye yurt dışından verilen bilgisayar yazılım hizmeti,
– KDV mükellefiyeti olmayan bir sivil toplum kuruluşuna konusuyla ilgili olarak dünyadaki hukuki gelişmeler hakkında yurt dışından bilgi gönderilmesi hizmeti.
2.1.4. Bu bölüm kapsamında olan hizmetlerin aynı zamanda kısmi tevkifat uygulaması kapsamında da olması halinde, bu bölüme göre işlem tesis edilecektir.
2.1.5. İkametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanlar tarafından yapılan KDV Kanununun 1’inci maddesi kapsamındaki mal teslimlerinde de bu bölüm kapsamında işlem tesis edilecektir.
Teslimin vergiden müstesna olması halinde, mükellef veya sorumlu sıfatıyla vergi beyan edilmeyecektir.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Buna göre, yurt dışında yerleşik firmalardan alınan serbest meslek hizmeti KDV’ye tabi olduğundan, şirketiniz tarafından bu hizmete ilişkin bedel üzerinden hesaplanan KDV’nin sorumlu sıfatıyla 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.

Kaynak: Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı
15 Nisan 2014 Tarih ve 93767041-125[30-2012/11]-51 Sayılı Özelge

Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

2017 yılı Ağustos ayı dışında bu yılın tüm aylarında 2 milyar dolar seviyesinin üzerinde ihracat yapan otomotiv sektörü, Türkiye ihracatından da %19 pay alarak, liderliğini korudu. Otomotiv sektörünün ilk dokuz aylık ihracatı da %22 artışla 20,8 milyar dolara çıktı.

Binek otomobil ihracatı da %19,5 artışla 849 milyon dolar, otomotiv yan sanayi ihracatı %9 artışla 795 milyon dolar, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ihracatı %5 artışla 361 milyon dolar ve otobüs-minibüs-midibüs ihracatı da %0,1 artışla 101 milyon olarak gerçekleşti.

En büyük pazar Almanya’ya ihracat %15 artışla 360 milyon dolar oldu. Fransa’ya %5 artışla 231 milyon, İtalya’ya %13 azalışla 228 milyon dolar ihracat yapıldı. Birleşik Krallık ve İspanya’ya %18’er, ABD’ye %118, Belçika’ya %15, Polonya’ya %20 ihracat artışı görüldü.

Kaynak:Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği – Fortune

Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.