Dr. Numan Emre ERGİN
Avukat, YMM, E. Hesap Uzmanı
n.emre.ergin@hotmail.com

Geride bıraktığımız hafta ilginç gelişmelerin yaşandığı, çeşitli tartışmalara neden olan bazı düzenlemelerin yapıldığı bir hafta oldu. Bu yazımda tarihe not düşmek adına bu gelişmeleri değerlendireceğim.

1- Çek ibraz yasağı

Dramatik bir şekilde artan Covid19 vakaları nedeniyle tam kapanma ilan edilince, ticari hayatın bir kez daha yavaşlayacak olması sebebiyle, Meclis’te görüşülen 7318 sayılı yasaya son dakika bir madde eklenerek ibraz süresinin son günü 30.04.2021 ile 31.05.2021 (bu tarih dahil) tarihleri arasına isabet eden çeklerin bu tarihler arasında ibraz edilemeyeceği, 01.06.2021 tarihinden itibaren kalan ibraz süresi içinde ibraz edilebileceğine dair yasal düzenleme yapıldı. Ayrıca aynı düzenleme uyarınca, söz konusu tarihler arasında vadesi gelen kambiyo senedine dayanan alacaklar hakkında bu tarihler arasında icra ve iflas takibi başlatılamayacak, haciz kararı verilemeyecek, başlamış olan takipler duracaktır. Kamu idarelerinin alacakları hakkında da 30.04.2021 ile 31.05.2021 tarihleri arasında icra ve iflas takibi başlatılamayacaktır. Kamu idareleri için yapılan düzenlemede sadece takip başlatma yasağı getirilmiş olup başlamış olan icra takipleri durdurulmamıştır. Devlet kendi alacağına kapanmada da torpil geçmiştir.

29 Nisan’da Meclis’te kabul edilen bu yasa jet hızıyla Cumhurbaşkanınca onaylanıp gece yarısını müteakip Resmi Gazete’de yayımlandı. Lakin, ekonominin çekle döndüğü bir ülkede bir gece ansızın aceleyle yapılan bu düzenleme ile çek ibrazı yasaklanınca, sabah mesai başladığında çekler bankalar tarafından ödenmediğinde ticari hayat kilitlendi. Bunun üzerine, Ticaret Bakanlığı gün içinde apar topar Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında uygulamaya ilişkin bir tebliğ yayınlamak durumunda kaldı. Yalnız Tebliğ o kadar aceleye getirilmiş ki, Resmi Gazete’nin tarihi 30 Nisan 2021 “Çarşamba” olarak yazılmıştı. Neyse ki sonra bu hata fark edilip tarih 30 Nisan 2021 “Cuma” olarak düzeltildi. Tebliğ ile ibraz süresinin son günü, 30.04.2021 ila 31.05.2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi halinde, çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çek bedelinin ödenmesinin gerektiği; çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunmaması halinde, Çek Kanunu kapsamında karşılıksızdır işlemi yapılmayacağı yönünde düzenleme yapıldı.

Görüldüğü üzere, Kanun belirtilen tarihlerde çek ibrazını ve çek ödemesini yasaklarken, bu yasak Tebliğ ile yumuşatılarak hesapta karşılığı olan çeklerin ödenmesi imkanı tanınarak ekonomik tıkanmaya “şark” pratikliğiyle çözüm bulunmuş oldu. Elbette bu durum hukukun temel ilkelerinden biri olan normlar hiyerarşisine aykırıdır. Kanun ile yapılan bir yasaklama idari işlemle kaldırılamaz, hafifletilemez. Söz konusu tebliğ ekonomik bir gereksinimi giderse de bu düzenleme gelecekte başka tasarruflara da “yol olabilir.” Ayrıca hukuki metinlerde kılı kırk yaran bankaların kanuna aykırı tebliği uygulamaları beklenmektedir! Bu nedenle, bu Tebliğin iptal edilerek düzenlemenin yine yasayla yapılması en doğrusudur. Maalesef buna benzer hataları son zamanlarda sık görmeye başladık. Bu tür hatalar köklü bir geleneği ve bürokrasisi olan bir devlete yakışmamaktadır.

Sözün özü: Acele işe şeytan karışır.

2- Alkol satış yasağı

Geçen hafta gündemi meşgul eden diğer bir konu, tam kapanmaya ilişkin 26.04.2021 tarihli İçişleri Bakanlığı Genelgesinde alkol satışı yasaklanmamış olmasına rağmen marketlerde alkol satışına izin verilmediğine dair haberlerin basına yansımasıydı. Sonrasında İçişleri Bakanı da katıldığı bir programda kapanma döneminde alkol satışının yasak olduğu yönünde beyanat verdi. Görünen o ki, iktidar alkol satışını yasaklamak istemekte ancak bunu yazılı bir metne dökmek istememektedir. Önceki kapanma dönemlerinde de söz konusu yasak uygulanmış ve gerekçe olarak da temel gıda maddesi satmayan ticari işletmeler kapatıldığından haksız rekabete neden olmamak gösterilmişti. Tabi bu sefer kapanma süresi uzun olduğundan bu yasak özgürlüklere ve hayat tarzına müdahale olarak algılandı ve ciddi tartışmalara yol açtı. Aslında yasaklamanın gerekçesinin tatminkar olmadığını düşünüyorum, zira bu gerekçeden yola çıkarak marketlerin hırdavat malzemesi vs. de satmaması gerekir ama onların satışı yasaklanmadı. Bu nedenle, alkol satış yasağı üzerinden toplumsal fay hatlarının harekete geçirilmesi üzücü…

Konuyu hukuk perspektifinden değerlendirirsek, öncelikle birçok özgürlüğün genelgeler ile kısıtlanması, bu genelgelere dayanılarak cezalar kesilmesi başlı başına problematiktir. Anayasa’da güvence altına alınan seyahat özgürlüğü, teşebbüs özgürlüğü gibi birçok temel hak ve özgürlükler ancak kanunla, hakkın özüne dokunmadan ve orantılı olarak sınırlanabilir. Dolayısıyla, bugüne kadar genelgelerle getirilen yasakların tam olarak hukuka uygun olduğunu söylemek mümkün gözükmemektedir. Umumi Hıfsızsıha Kanunu, İl İdaresi Kanunu’nda sınırlama ve yasaklamalara ilişkin bazı düzenlemeler bulunmakla birlikte, bugün yaşadığımız yasakların bu Kanunlarda belirtilen yetkileri aştığını söylemek mümkündür. Ancak içinde yaşadığımız bu salgın döneminde, insanlar bu tedbirleri meşru görüp hukuk açısından fazla sorgulamadı ama bu durum her türlü yasağın sorgulanmayacağı anlamına gelmemektedir. Mesela sokağa çıkma yasaklarında site yönetimlerini inzibat olarak kullanmak hangi yetkiyle yapılmaktadır? Site yönetimi site sakinlerine, devlet site yönetimlerine hangi yetkiyle, hangi yaptırımı uygulayacak? Bu tür salgın hastalıklarla mücadelede bir Kanun düzenlemesi bugün yapılmayacak da ne zaman yapılacak?

Sözün özü: Alkol sağlığa zararlıdır, ancak her yetişkin kendi sağlığından sorumludur.

3- MASAK’ın kripto düzenlemesi

Yakın zamanda yaşanan bazı kripto borsalarındaki dolandırıcılık olayları gündemi oldukça meşgul etmektedir. Bu olayların ayyuka çıkması üzerine devlet geç de olsa adımlar atmaya başladı. Öncelikle Merkez Bankası bu konuda bir yönetmelik yayımlayarak kripto varlık tanımı yaptı ve kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılmasına ilişkin bazı yasaklar getirdi. Kripto dünyasına yönelik ilk düzenlemenin yasaklayıcı olması manidar. Bu konudaki görüşümü 19 Nisan 2021 tarihli yazımda dile getirmiştim. Söz konusu Yönetmelik sonrasında MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu) da 1 Mayıs 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan bir düzenlemeyle “kripto varlık hizmet sağlayıcıları”nı yükümlüler arasına aldı. “Yükümlü” en basit tanımıyla ilgili mevzuat uyarınca müşterileri ve onların işlemlerine ilişkin olarak MASAK’a istenen bilgi ve bildirimleri göndermek zorunda olan kişi veya kurumlardır. Dolayısıyla, bu son düzenleme uyarınca artık kripto varlık hizmet sağlayıcıları da müşterilerine ilişkin bilgileri MASAK’a gönderecek. Ancak ortada önemli bir soru bulunmakta. Kripto varlık hizmet sağlayıcısı nedir, kimdir? Mevzuatımızda böyle bir tanım henüz yok. Yani yükümlü kapsamına alınan bu kişi veya kurumun ne veya kim olduğu henüz belli değil. Bu ifadenin Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force – FATF) (MASAK’ın uluslararası versiyonu olarak düşünebilirsiniz) tarafından yapılan “dijital varlık hizmet sağlayıcısı (virtual asset service provider)” kavramından esinlendiği görülmektedir. Söz konusu kavram, bir gerçek veya tüzel kişi adına veya onun için dijital varlıklar ve ülke paraları arasında değiş tokuş, dijital varlıkların bir veya daha fazla çeşidi arasında değiş tokuş, dijital varlıkların transferi, dijital varlıkların veya dijital varlıklar üzerinde kontrol sağlayan araçların saklanması ve/veya yönetimi, bir ihraççının (dijital varlık arz edenin), dijital varlık arzı ve/veya satışına yönelik katılma ve finansal hizmet sağlanması hizmetlerini sunmak olarak tanımlanmıştır.

Kripto varlıkların regülasyonu konusu, yakın zamandaki dolandırıcılık olaylarının etkisiyle yoğun olarak gündeme getirilmekte olup bu konuda ihtiyacı karşılayacak, yeniliklerin ve girişimlerin önünü tıkamayacak düzenlemelerin yapılması elzemdir. Ancak bu düzenlemelerin bölük pörçük yapılması, sektör paydaşlarının görüşlerinin yeterince alınmaması ciddi endişeler yarattığı gibi yapılacak regülasyonun ciddiyetine ilişkin de soru işaretlerine neden olmaktadır. Bu konuda yamalı bohça gibi parça parça mevzuatçıklar yapmak yerine, kapsamlı bir katılımla çerçeve bir kanun ve ikincil mevzuat çalışmasının yapılması gerekmektedir.

Sözün özü: Damlaya damlaya göl ancak atasözünde olur.

4- Sosyal medya şirketlerinin Türkiye’de temsilci ataması

Sosyal medya şirketlerinin Türkiye’de temsilcisinin (muhatabının) olmaması ve bu şirketlerin Türkiye’den elde ettiği gelirler üzerinden vergi ödemedikleri yönündeki eleştiriler nedeniyle 2020 yılında yapılan yasal düzenleme ile günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcılarının Türkiye’de temsilci atamalarına yönelik bir düzenleme yapılmıştı. Düzenlemeye göre, sosyal ağ sağlayıcıları tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesi ve kişiler tarafından 5651 sayılı Kanun kapsamında yapılacak başvuruların cevaplandırılması ve diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesini temin için yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirleyecek ve bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verecektir. Sosyal ağ sağlayıcı bu kişinin kimlik ve iletişim bilgilerini Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna bildirmekle yükümlüdür. Temsilcinin gerçek kişi olması hâlinde Türk vatandaşı olması zorunludur. Bu konudaki değerlendirmelerimi 9 Kasım 2020 tarihli yazımda yapmıştım. Söz konusu düzenleme ile temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarına 10 ve 30 milyon TL idari para cezası, reklam verme, sözleşme yapma ve para transferi yapma yasağı, internet trafiği bant genişliğinin %90’a kadar daraltılması yönünde kademeli bir ceza mekanizması öngörülmüştür. Söz konusu yasanın yürürlüğe girmesi sonrasında cezalar kesilmeye başlanınca da birçok sosyal ağ sağlayıcısı temsilcilerini belirleyip bildirmeye başladı.

24.04.2021 tarihli Resmi Gazete’de Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun Twitter’a uyguladığı reklam verme yasağını, bu sosyal ağın temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirdiği gerekçesiyle kaldırdığına ilişkin 22.04.2021 tarihli kararı yayımlandı. Bu temsilcinin kim olduğunu görmek için Twitter Türkiye’nin internet sitesine girdim ama çok uğraşmama rağmen internet sitesinde göremedim. (Dipte köşede bir yerlere koymuşlardır ama ben bulamadım.) Ancak yaptığım araştırmada Twitter’ın Türkiye’de bir şirket kurduğunu ve bu şirketin temsilci olarak atandığını öğrendim. 22 Nisan 2021 tarihli Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanan bilgiye göre, %100 hissedarı ABD’de mukim T.I Redwing LLC (Twitter merkezinin ünvanı) olan 10 bin TL sermayeli Twitter İnternet İçerik Hizmetleri Limited Şirketi kurulmuştur. Şirketin sermayedarı aynı zamanda tüzel kişi idareci (müdür) olarak atanmış ve onu temsilen de ABD vatandaşı olan ve ABD’de ikamet eden bir gerçek kişi atanmıştır. Görüldüğü üzere, Twitter asgari sermayeli bir Türk şirketi kurarak ve bu şirketi Türkiye’deki temsilcisi olarak bildirerek kanunun aradığı şartları yerine getirmiş gözükmektedir.

Buraya kadar her şey mevzuata uygun gözükmekte, ancak ortada bir tuhaflık yok mu? Türkiye’de sadece bir adres gösteren ve buraya tahsis ettiği 10 bin TL’lik bir sermaye (Konulan bu sermayenin de tekrar çekilmesinde hiçbir engel olmadığı gibi bu para da şirketin birkaç aylık muhasebe hizmet ücretini ancak karşılar.) kadar risk üstlenen dev bir küresel sosyal medya şirketi kanun koyucunun öngördüğü şekli unsurları sağlamıştır. Peki kanun koyucunun düzenlemedeki amacı sağlanmış oluyor mu? Bu adrese yapılan tebliğlerin karşılık bulacağının, kesilen cezaların tahsil edilebileceğinin garantisi var mı? Mevcut düzenleme devlet otoritesini sosyal ağ sağlayıcısının gönüllü uyumuna bağlı bırakmaktadır.

Bu şirketlerin Türkiye’den elde ettiği gelirler nedeniyle hedeflenen vergilerin toplanacağını ummak da mümkün değil. Her ne kadar yakın zamanda dijital hizmet vergisi, reklam ödemelerindeki stopaj gibi düzenlemeler yapılmış olsa da stopaja ilişkin vergiler hukuki olmadığından yargı tarafından haklı olarak kaldırılmaktadır. Bu şirketlerin sözleşmelerini ve faaliyetlerini Türkiye’deki iştirakleri üzerinden yapmalarını gerektiren bir düzenleme yoktur. Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları uyarınca Türkiye’de bir şirketin hissedarı olmak ana şirket açısından daimi temsilciliğe de neden olmamaktadır. (Dar mükellef şirketler Türkiye’deki daimi temsilcilikleri aracılığıyla elde ettikleri gelirler üzerinden vergi verirler.) Özetle, bu şirketler eskiden olduğu gibi Türkiye’de elde ettikleri gelirler üzerinden kurumlar vergisi vermemeye devam edeceklerdir. Gerçi temsilci atama düzenlemesi vergisel amaçla değil, muhatap bulma gerekçesiyle yapılmıştır ama farazi bir kişilik olan şirket kurulması ve bu şirketin tüm yetkililerinin Türkiye dışında olması durumunda muhatap bulmama sorunu devam edebilecektir. Kanun koyucu bu nüansı gözünden kaçırmış gözükmektedir. Bu nedenle yasal düzenlemenin revize edilip tüzel kişi temsilci atanması halinde de bu kişinin Türkiye’de ikametgahı bulunun bir gerçek kişi temsilci atamasının sağlanması gerekmektedir.

Sözün özü: Bütün delikleri kapatılmazsa flütten ses çıkmaz.

Kaynak: Dr. Numan Emre ERGİN, Avukat, YMM, E. Hesap Uzmanı. İçerik, Sayın Numan Emre ERGİN’in Dunya.com’daki Perspektif isimi köşesinden Yazarın ve Dunya.com’un sahibi olan şirketin özel izni ile yayınlanmıştır. Yazının tüm hakları ve sorumluluğu yazara ve Dunya.com’a aittir.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

YAZARIN DİĞER YAZILARI

Özel iletişim vergisi gider yazılabilir mi? (26.04.2021)

Merkez Bankası’nın kripto düzenlemesi: Yassak hemşerim! (19.04.2021)

Avukatların KDV ile imtihanı (12.04.2021)

Maliye ölümü gösterdi, sıtmaya razı etti (05.04.2021)

Finansman gider kısıtlamasında detaylar netleşiyor, ama…(01.04.2021)

Hukuk ve ekonomi reformu paketlerinde vergi (22.03.2021)

Beyaz yakalılar: Gelir vergisi beyannamesini unutmayın! (15.03.2021)

Kar Dağıtmama Stopajı (08.03.2021)

Tevkif edin şu KaDeVe’yi! (01.03.2021)

İzaha davete özel esaslara alma yetkisi (23.02.2021)

Sosyal medya fenomenlerinin ve Youtuberların vergilendirilmesi (15.02.2021)

İnşaat sektörüne ve yabancı kaynak kullananlara vergi sürprizi (08.02.2021)

İletişime bindirim, kentsel dönüşüme indirim (01.02.2021)

Sorularla Değerli Konut Vergisi (28.01.2021)

Matrah artırımı taksitleri ödenmezse vergi dokunulmazlığı kalkar mı? (12.01.2021)

Sermaye kaybı ve borca batıklığa ilişkin yeni düzenlemeler (04.01.2021)

Pandemi, gelir dağılımındaki bozulma ve dayanışma vergisi (28.12.2020)

Asgari ücretin vergiden istisna edilmesi çözüm mü? (21.12.2020)

Hukukçular hukuk reformuna inanıyor mu? (15.12.2020)

Vergide uzlaşma müessesi ve yapılandırmadaki uzlaşma haksızlığı (10.12.2020)

İştirak tasfiye zararının vergisel sonuçları nedir? (7.12.2020)

Tasfiye payı nedir? Nasıl vergilendirilir? (30.11.2020)

Devlet mükellefe faiz öder mi? (23.11.2020)

10 soruda 7256 Sayılı Kanun kapsamında yapılandırma (18.11.2020)

Fabrika ayarlarına dönüş: Ekonomik ve hukuki reform, acı reçete (16.11.2020)

Sosyal medya şirketlerine kesilen cezalar ve vergi (09.11.2020)

Hisse geri alımlarının vergilendirilmesine ilişkin tartışmalar ve önerimiz (07.11.2020)

Şirketin kendi hisselerini geri satın alması kâr dağıtımı mıdır? (2) (27.10.2020)

Şirketin kendi hisselerini geri satın alması kâr dağıtımı mıdır? (1) (26.10.2020)

Torba yasa Meclis’te, yapılandırma nerede? (19.10.2020)

Yatırımcının yeni kamburu: Ek mali yükümlülük (12.10.2020)

Taşınmaz kirası mı, işletme hakkı kirası mı? (6.10.2020)

Zaman aşımına uğrayan kâr paylarının vergilendirilmesinde mükerrerlik var mı? (28.09.2020)

Online reklam hizmetlerinde stopaj bilmecesi (22.09.2020)

Hukuk belirsizlik kaldırmaz (16.09.2020)

Maliye, yurt dışında parası olanların peşinde, ya gurbetçiler? (14.09.2020)

Vergiye uyumlu mükellefler cezalandırılıyor mu? (07.09.2020)

Binek otomobilde ÖTV artışı, özel okul ücretlerinde KDV indirimi (02.09.2020)

Transfer fiyatlandırması raporlamasında yeni dönem (31.08.2020)

KDV ve iş yeri kira stopaj oranı indiriminde son durum (27.08.2020)

İkinci el motorlu taşıt satışında yeni dönem (24.08.2020)

Maliyeden bayram hediyesi: KDV ve stopaj indirimi, ama kime? (21.08.2020)

Ar-Ge teşviğinde vergi indirimi kısıtlanıyor mu (17.08.2020)

Spor kulüplerinin yeni sporcu sözleşmelerindeki vergisel riski  (10.08.2020)

Uçtu uçtu altın uçtu! Ya vergisi? (07.08.2020)

Anayasa Mahkemesi’nin VTR kararı (30.7.2020)

Erken seçim, aday tartışmaları ve cumhurbaşkanı seçimindeki Anayasal boşluk
(27.7.2020)

Yurt dışındaki taşınmaz ve iştirak satışları vergiden istisna mı? (25.7.2020)

Gayrimenkul ve iştirak satış kazancı istisnası – 3 (22.7.2020)

Gayrimenkul ve iştirak satış kazancı istisnası – 2 (17.7.2020)

Mali yapıyı güçlendirmede vergisel bir teşvik: gayrimenkul ve iştirak satış kazancı istisnası (16.7.2020)

Sezonluk ev kiralayanlar: Vergi sürpriziyle karşılaşmayın! (13.7.2020)

Pandemi, maliye politikası ve vergi barışı

Şirket kuruluşunda sicilde imza zorunluluğu değiştirilmelidir.

Köprüden önce son çıkış: Varlık Barışı

Kamu özel iş birliğine şeffaf bir alternatif: Altyapı Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı

Gayrimenkul yatırımında avantajlı bir yöntem: Gayrimenkul Yatırım Fonu

Gayrimenkulde rant vergisi

Gayrimenkul piyasası hareketleniyor ama vergiye dikkat!

KVKK kararlarının yargı denetimi

Kişisel verilerin korunması ve ateş ölçümü

İnternetten otomobil satanların dikkatine

Makam aracı sadece özel sektörde mi ücrettir?

Makam aracı ücret midir?

Şirket araçlarına vergi ayarı

ABD’nin dijital hizmet vergisi misillemesi ve Türkiye

Sanat ve icat vergisi

Altın: Elma dersem çık, armut dersem çıkma!

Mahmut ESEN 
E.Mülkiye Başmüfettişi

İmar planlarındaki planlı alanlarda; yapı yoğunluğunu (emsal), kat adedini, yüksekliğini artıran,  kullanım şeklinin değiştirilmesini vb. işlemleri kapsayan değişiklikler sonucunda, taşınmaz malın değerinde bir anda, öncesi ile karşılaştırılamayacak oranda önemli artışlar olmakta, yüksek miktarda imar rantları oluştuğu bilinmektedir.

Bu suretle oluşan değer artışının mülk sahibine bırakılması veya paylaşılması konuları, kamu yönetiminin ve özellikle belediyelerin önemli sorunlarından birisini oluşturmaktadır.

Yakın zamana kadar, imarda oluşan değer artışının hesabı, paylaşılması vb. konularda yapılması gereken iş/işlemlere ilişkin uygulanabilecek yasal bir düzenleme ve bu konularda kullanılabilecek diğer ölçütler yoktu.

Dolaysıyla doğan imar rantından yasal olarak kamu payı/vergi alınmamaktaydı.

Konu tümüyle imar planını değişikliği kararı veren kamu idarelerinin yetkili organlarının inisiyatiflerine bırakılmıştı.

Dolaysıyla ortada yolsuzluğa açık bir alan vardı.

İmar rantları taşınmaz mal sahibine kalıyor veya mülk sahipleri ile kamu idareleri arasında belirsiz/ucu açık biçimde paylaşılıyordu.

Bu yüzden kamuoyu, tüm imar planı değişiklikleri kararlarına kuşkuyla karşılar hale gelmişti.

Nitekim, plan kararları belediye meclisleri en fazla uğraştıran/vaktini alan işlerdendi, imar komisyonu üyeliği belediyelerde en çok talep edilen görenlerdendi. Belediye meclis üyeleri hakkında işledikleri iddia edilen suçlar arasında mevzuata aykırı imar planı değişiklikleri konusu başta geliyordu.

Sözü edilen kötü gidişi durduracak, mevcut boşluğu giderecek ilk yasal düzenleme, uzun bir aradan sonra, nihayet,  bu yılın başlarından kabul edilmiş olan 14.02.2020 gün ve 7221 sayılı Kanun ile gerçekleştirilmiştir.

Konuya ilişkin ayrıntılı hükümleri düzenleyen Yönetmelikte 15.09. 2020 günlü R.G. yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Bu nedenle 22.02.2020 tarihinden itibaren imar planı değişiklerine ilişkin başvuru sahiplerinden takdiri kıymet komisyonu tarafından belirlenen miktarda kamu adına değer artış payı alınmaya başlayacaktır.

Değer artış payı taşınmazın satışından önce veya yapı ruhsatı alınması aşamasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) hesabına yatırılacaktır.

Toplanan değer artışı payları, plan değişikliğine ilişkin kararı alma durumlarına göre belediyeler, Bakanlık ve Hazine hesabına aktarılacaktır.

Büyükşehir Belediyelerinde yapılmış imar değişikliklerine ilişkin değer artışı payları; dört eşit parçaya bölünerek ÇŞB/ Büyükşehir/ilçe belediyeleri/Hazineye hesabına yatırılacaktır.

Büyükşehirlerde Bakanlık tarafından yapılmış değişiklikler de ise değer artışının % 75 ini Bakanlığa, kalanın % 15’ i büyükşehir belediyesine ve  %10’u ise ilçe belediyesine ödenecektir.

Gecikmeli olarak getirilmiş te olsa başlatılmış uygulama, imar ve şehircilik ile kamu yararı ilkelerine uygundur.

Ancak imar ve şehircilik faaliyetleri tümüyle yerel hizmetlerdir.

İmar rantları çoğunlukla belediyeler tarafından verilmiş/verilecek hizmetlerden kaynaklanmaktadır.

Evrensel ilkeler gereği hizmetlerin halka en yakın kamu kurumu tarafından verilmesi, yerel yönetimlere görevlerine denk mali kaynaklar ayrılması gerekmektedir.

Oysa getirilmiş olan düzenlemede imar ve şehircilik hizmetlerinin merkezi yönetimin de görevlerinde sayıldığı, bu bağlamda imar rantından oluşacak kamu payının büyük bölümünün merkezi idareye bırakıldığı, belediyelere ayrılması gereken değer artışlarına merkezi idarenin orantısız bir şekilde el koyduğu görülmektedir.

Bu noksanlığın/yanlışın hızla giderilmesinde yarar bulunmaktadır.

Kaynak: Mahmut ESEN – E. Mülkiye Başmüfettişi’nin Özel İzni ile yayınlanmıştır. Yazının Tüm hakları ve sorumluluğu yazara aittir.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

YAZARIN DİĞER YAZILARI

Güncel Resmi Raporlara Göre Belediyelerimizin 2018 Yılı Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi – Mahmut ESEN, E. Mülkiye…

Gelirleri Düşen Belediyeler İçin Alınması Gereken Acil Önlemler Konusunda Bir Öneri

Ankara Büyükşehir Belediyesinin 2016-2019 Yıllarında Gerçekleşmiş Bütçe Gider Ve Gelirleri İle Belediye Maliyesine Genel Bakış

1- YAPILAN KONTROLLER NETİCESİNDE ÇALIŞTIRDIĞI KİŞİLERİ SİGORTALI OLARAK BİLDİRMEYEN İŞYERLERİ İÇİN 1 YIL İÇİN İNDİRİM VE TEŞVİKLERDEN YARARLANAMAYACAKLAR.
SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı toplam sigortalı sayısının %1’ini aşması veya toplam sigortalı sayısının %1’ini aşmamakla birlikte beşten fazla olması halinde, tespitin yapıldığı işyerleri için söz konusu fiillere ilişkin;
– 5510 sayılı Kanun’un 81.md/1.fıkra (ı) bendinde yer alan 5 puanlık indirim,
– 5510 sayılı Kanun’un 81.mad./1.fıkra (i) bendinde yer alan yurtdışına götürülen işçilere yönelik GSS beş puanlık indirim,
– 5510 sayılı Kanun’un 81 mad./ 2. fıkrasında yer alan 51 İlde uygulanan ilave 6 puanlık indirim
– 5510 sayılı Kanun’un Ek 2.maddesinde yer alan yatırımlarda devlet yardımı hakkında kararlar kapsamında teşvik,
– 4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde yer alan genç, kadın ve mesleki belge sahibi olanların istihdamına yönelik teşvik,
– 4447 sayılı Kanun’un geçici 15. maddesinde yer alan işbaşı eğitim programını tamamlayanların istihdamına yönelik teşvik tutarlarından
– 5510 sayılı Kanun’un Ek 14 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ilk tespitte bir ay, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar eden ve yasaklama kapsamına giren her bir tespit için
birer yıl süreyle yasaklama işlemi yapılacaktır.

2- YASAKLAMAYA ESAS SİGORTALI SAYISI TESPİT EDİLMESİ VERİLEN AYLIK PRİM BİLDİRGESİ VE MUHTASAR BEYANNAMELERİ KONTROL EDİLEREK YAPILACAK.
Denetim ve kontrolle ilgili memurların yaptığı tespite ilişkin tutanağın düzenlendiği aya,
Mahkeme kararının kesinleştiği aya,
Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan yazıların SGK’ ya intikal ettiği aya,
2.1- SGK’ ya verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalı sayısından, iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalı sayısı düşülmek suretiyle hesaplanacaktır.
2.2- İlgili ayda aynı sigortalıya ilişkin tekraren yapılan bildirimler (Birden fazla işe giriş ve çıkış) dikkate alınmayacaktır.
2.3- İlgili ay içinde sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan sigortalılar ile istirahat veya ücretsiz izin gibi nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde (0) gün ve (0) kazançlı olarak kayıtlı sigortalılar, hesaplamaya dahil edilecektir.
2.4- Asıl veya alt işverenlerce çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi halinde toplam sigortalı sayısı, asıl işveren ve tüm alt işverenlerce SGK’ya bildirilen sigortalı sayısı dikkate alınarak hesaplanacaktır.
2.5- Aynı işverenin aynı veya farklı ünite sınırları içinde birden fazla işyeri dosyasının mevcut olması halinde toplam sigortalı sayısı, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen her işyeri bazında ayrı ayrı hesaplanacaktır.
2.6- Toplam sigortalı sayısı hesaplanıp yasaklamanın sisteme girilmesinin ardından, nedeni ne olursa olsun asıl/ek/iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalı sayısı, teşvikten yasaklanan işyeri için yasaklamaya esas toplam sigortalı sayısını değiştirmeyecektir.

*** Ancak aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, staja tabi tutulan öğrenciler ile üniversitelerde kısmi zamanlı çalıştırılan öğrenciler ve Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen eğitimlere katılan kursiyerler, hesaplamada dikkate alınmayacaktır.

3- YASAKLAMA KAPSAMINA GİRDİĞİ TESPİT EDİLEN İŞYERLERİNİN ÇALIŞTIRDIĞI SİGORTALILARI BİLDİRMEMELERİ VEYA FİİLEN ÇALIŞTIRILMADIĞININ TESPİTİ HALİNDE İLK TESPİTTE 1 AY SÜREYLE SİGORTA PRİM TEŞVİK, DESTEK VE İNDİRİMLERDEN YARARLANDIRILMAYACAKTIR.
3.1- İlk tespitte 1 ay süreyle,
3.2- İlk tespit tarihinden itibaren 3 yıl içinde tekrar eden ve yasaklama kapsamına giren her bir tespit için tespit tarihini takip eden aybaşı itibariyle birer yıl süreyle, belirtilen sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanılmayacaktır. 

4- MAHKEME KARARINA İSTİNADEN ALT İŞVERENİN ÇALIŞTIRDIĞI SİGORTALILARI BİLDİRMEMELERİ YA DA FİİLEN ÇALIŞMAMALARI DURUMUNDA HEM ALT İŞVEREN HEM DE ASIL İŞVEREN İLK TESPİTTE 1 AY SÜREYLE SİGORTA PRİM TEŞVİK, DESTEK VE İNDİRİMLERDEN YARARLANDIRILMAYACAKTIR.
4.1- Alt işverenin çalıştırdığı sigortalıları Kuruma bildirmediğinin/bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi ve yasaklama kapsamına girmesi halinde, hem kayıt dışı sigortalı çalıştıran/sahte sigortalı bildiriminde bulunan alt işveren hem de asıl işveren,
4.2- Asıl işverenin çalıştırdığı sigortalıları Kuruma bildirmediğinin/bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi ve yasaklama kapsamına girmesi halinde ise, yalnızca asıl işveren,
ilk tespitte 1 ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren 3 yıl içinde tekrar eden ve yasaklama kapsamına giren her bir tespit için ise birer yıl süreyle sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamayacaktır.

5- 01.04.2017 TARİHİNDEN ÖNCE ÇALIŞTIRDIĞI KİŞİLERİ SİGORTALI BİLDİRMEYEN VE TEŞVİKLERDEN BİR YILLIK YASAKLAMA ALAN İŞYERLERİ İÇİN YASAKLAMA 2017/NİSAN AYINA İLİŞKİN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGESİNDEN İTİBAREN KALDIRILACAKTIR.
01.04.2017 tarihinde yasaklamaya esas olan tespit, 5510 sayılı Kanunun Ek 14 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre ilk tespit sayıldığından, bu ilk tespit tarihinden sonraki üç yıl içinde tekrar eden ve yasaklama kapsamına giren her bir tespit için birer yıl süreyle yasaklama yapılacaktır.

6-  01.04.2017 TARİHİNDEN ÖNCE ÇALIŞTIRDIĞI KİŞİLERİ SİGORTALI BİLDİRMEYEN VE TEŞVİKLERDEN BİR YILLIK YASAKLAMA ALIP DA YASAKLAMA YAPILMAMIŞ İŞYERLERİ YENİDEN DEĞERLENDİRİLECEKTİR.
Yeniden yapılacak tespit sonucunda, işyerinin yasaklama kapsamına girdiğinin anlaşılması durumunda 01.04.2017 tarihinden önce düzenlenen;
6.1- Tutanak tarihini
6.2- Mahkemenin kesinleşmiş karar tarihini
6.3- Resmi kurum ve kuruluşlardan
alınan yazıların SGK’ ya intikal tarihini takip eden aybaşından itibaren bir ay süreyle geriye yönelik yasaklama işlemi yapılacaktır.

7- 01.04.2017 TARİHİNE KADAR 1 YILLIK YASAKLAMA İŞLEMİ YAPILMAMIŞ VE YASAKLAMA YAPILMIŞ HALİ İLE 1 YIL YASAK SÜRESİNİ DOLDURAN İŞYERLERİ İLK TESPİT TARİHİNE GÖRE TEKRAR DEĞERLENDİRİLECEKTİR.
7.1- 2017/Nisan ayından önce sona erecek işyerleriyle ilgili olarak yasaklama kapsamına giren tespit 5510 sayılı Kanuna göre ilk tespit sayılmayacağından üç yıllık süre de başlatılmayacaktır.
7.2- 2017/Nisan ayı ve sonrasında sona erecek işyerleriyle ilgili olarak yasaklama kapsamına giren tespit 5510 sayılı Kanuna göre ilk tespit sayılacak olup, üç yıllık süre yasaklama kapsamına giren ilk tespit tarihinden itibaren başlatılacaktır. 

Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu

Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

27.09.2008 tarihli ve 27010 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Alt İşverenlik Yönetmeliğinin 13’üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 13:
1- Asıl işveren – alt işveren ilişkisinin iş müfettişlerince incelenmesi sonucunda muvazaanın tespitine ilişkin gerekçeli müfettiş raporu ve tutulan tutanaklar Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce işverenlere tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren 30 işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine görülecek olan dava basit yargılama usulüne göre 4 ay içinde sonuçlandırılır. Mahkemece verilen kararın temyizi hâlinde Yargıtay 6 ay içinde kesin olarak karar verir. Kamu idarelerince bu raporlara karşı yetkili iş mahkemelerine itiraz edilmesi ve mahkeme kararlarına karşı diğer kanun yollarına başvurulması zorunludur.

2- Rapora 30 iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır.

***Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 

***Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.

Kaynak: Resmi Gazete (25.08.2017 – 30165)

Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu

Tarih: 3 Mart 2017

Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

1- Kamu İdarelerine, 2017 yılı asgari ücretin üç katı yani 5.332,50 -TL
2- Bilanço esasına göre defter tutanlara, 2017 yılı asgari ücretin üç katı yani 5.332,50-TL
3- Diğer defterleri tutmak zorunda olanlara, 2017 yılı asgari ücretin iki katı yani 3.555,00-TL
4- Defter tutmakla yükümlü olmayanlara, 2017 yılı bir aylık asgari ücret 1.777,50-TL
idari para cezası uygulanacaktır.

Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu

Tarih: 24 Şubat 2016

Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.