İlgide kayıtlı özelge talep formunda, evinizde hasta bakıcı ve hemşire çalıştırmak istediğiniz belirtilerek, söz konusu kişilere ödenecek ücretlerin gelir vergisinden istisna olup olmadığı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde, “Ücret işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” hükmü yer almaktadır.

Aynı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde, “Hizmetçilerin ücretleri (Hizmetçiler özel fertler tarafından evlerde, bahçelerde, apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair yerlerde orta hizmetçiliği, süt ninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır.) Mürebbiyelere ödenen ücretler istisna kapsamına dahil değildir.)” hükmüne yer verilmiştir.

Öte yandan, aynı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” denilmiş; aynı fıkranın (1) numaralı bendinde de, “Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç) istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben 103 ve 104 üncü maddelere göre tevkifat yapılacağı” hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan, söz konusu Kanunun ”Tevkifata tabi olmayan ücretler” başlıklı 95 inci maddesinde ise ”Aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkif usulü cari olmaz:

…

3. Maliye Bakanlığı’nca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler.

Bunlar gelirlerini, bu kısmın 2’nci bölümündeki hükümlere göre, yıllık beyanname ile bildirirler.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükümlere göre, evinizde hizmet vermek üzere istihdam edilen hasta bakıcının Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde belirtilen “hizmetçi” kapsamında değerlendirilmesi ve hasta bakıcıya ödenecek ücretlerin söz konusu bent kapsamında gelir vergisinden istisna edilmesi mümkün bulunmaktadır. İstisna kapsamındaki bu gelirin tevkif suretiyle vergilendirilmesi veya bu gelir için yıllık beyanname verilmesi söz konusu değildir.

Diğer taraftan, evinizde hizmet vermek üzere istihdam edilen hemşirenin ise Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde belirtilen “hizmetçi” kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından, hemşireye ödenecek ücretlerin gelir vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

Bu bağlamda, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca tevkifat yapmakla yükümlü olanlar arasında sayılmadığınızdan, hemşireye yaptığınız ödemeler üzerinden tevkifat yapma yükümlülüğünüz bulunmamakta olup, tevkif suretiyle vergilendirilmeyen ücret gelirinin hemşire tarafından, Gelir Vergisi Kanununun 95 inci maddesi uyarınca yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Kaynak: GİB Özelge
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

2- DENİZ İŞ KANUNUNDAKİ İŞ SÜRELERİNE KİMLER DÂHİL DEĞİLDİR?
Gemide çalışan birden fazla kaptanın bulunduğu gemilerde birinci kaptan veya kendisine vekalet eden kimse (kılavuz kaptanlar dahil), birden fazla makinistin bulunduğu gemilerde baş makinist, doktor ve sağlık memurları, hemşire ve hasta bakıcılar, asli görevleri can, mal ve gemi kurtarma olan kurtarma gemilerinde çalışan gemi adamları, gemide kendi nam ve hesabına çalışanlar iş sürelerine tabi değillerdir.

3- GEMİ ADAMI HANGİ HALLERDE FAZLA SAATLERDE ÇALIŞMIŞ SAYILIR?
Gemi adamı haftalık çalışma süresi olan 48 saatin, haftada çalışılan gün sayısına bölünmesiyle bulunacak rakamın aşılması halinde fazla saatlerde çalışmış sayılır.

4- YAPILAN FAZLA ÇALIŞMANIN SAAT BAŞINA DÜŞEN MİKTARI NE KADAR ZAMLI ÖDENİR?
Fazla çalışılan her saate ödenecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 25 arttırılması suretiyle bulunacak miktardan az olamaz.

5- GEMİ ADAMI HANGİ HALLERDE ÇALIŞTIĞI ZAMAN FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ ALAMAZ?
Geminin, gemideki şahısların veya gemi hamulesinin (yüklerinin) selameti için kaptanın yapılmasını zaruri gördüğü işler, gümrük, karantina ve sair sıhhi formaliteler dolayısıyla yerine getirilmesinde zorunluluk bulunan ilave işler, gemi seyir halinde veya limanda iken gemide yaptırılan (yangın, gemiyi terketme, denizde çatışma, denizden adam kurtarma ve savunma) talimleri hallerinde yapılan çalışmalar karşılığında fazla çalışma ücreti alınamaz.

6- GEMİ ADAMI HAFTADA KAÇ GÜN TATİL YAPAR?
Haftalık çalışma süresini tamamlayan gemi adamı haftanın geri kalan günlerinde hafta tatili yapar. Liman hizmeti ve şehir hattı gemilerinde gemi adamı haftada altı günden fazla çalıştırılamaz. Hafta tatili gününde çalıştırılan gemi adamına haftanın diğer bir gününde nöbetleşe izin verilir. Haftanın diğer bir günü verilen tatil hafta tatili günü yerine geçer.

7- HAFTA TATİLİNDE ÇALIŞMAYAN GEMİ ADAMINA ÜCRET ÖDENİR Mİ?
Hafta tatilinde çalışmayan gemi adamına bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti bir gündelik tutarında ödenir.

8- HAFTA TATİLİNDE ÇALIŞAN GEMİ ADAMI ÜCRETİNİ NE KADAR FAZLA ALIR?
Hafta tatilinde çalışan gemi adamı çalışmadan hak ettiği hafta tatili ücretine ilaveten çalıştığı hafta tatili günü karşılığındaki bir günlük yevmiyeyi en az %25 zamlı olarak alır.

9- DENİZ İŞ KANUNU UYARINCA GEMİ ADAMLARINA NE KADAR SÜRE ÜCRETSİZ YOL İZNİ VERİLEBİLİR?
7 güne kadar.

10- GEMİ ADAMI YILLIK ÜCRETLİ İZNE NASIL HAK KAZANIR?
Aynı işveren emrinde veya aynı gemide en az 6 ay çalışmış olan gemi adamı yıllık ücretli izne hak kazanır.

11- DENİZ İŞ KANUNU UYARINCA İŞVEREN VEYA İŞVEREN VEKİLİNİN TAZMİNAT KARŞILIĞI OLARAK GEMİ ADAMININ ÜCRETİNDEN GEÇİCİ OLARAK ALIKOYACAĞI TUTAR KAÇ GÜNLÜK ÜCRETTEN FAZLA OLAMAZ?
10 günlük ücretten fazla olamaz.

12- DENİZ İŞ KANUNUNA GÖRE BELİRLİ BİR SEFER İÇİN YAPILMIŞ HİZMET AKDİ NE ZAMAN SONA ERER?
Geminin vardığı limanda yükünü boşaltmasıyla sona erer.

13- GEMİ ADAMININ HİZMET AKDİ İŞVERENCE KÖTÜ NİYETLİ OLARAK FESHEDİLDİĞİ TESPİT EDİLİRSE ÖDEYECEĞİ TAZMİNAT TUTARI KAÇ KAT OLARAK BELİRLENİR?
3 kat.

14- DENİZ İŞ KANUNUNDA FESİH HAKKINI KULLANMA ÖNELİ NE KADARDIR?
Deniz İş Kanunun 14 üncü maddesinde işveren, işveren vekili veya gemi adamına tanınan akdi feshetmek yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu öbür tarafın öğrendiği günden başlayarak 6 işgünü geçtikten ve herhalde fiilin vukuundan itibaren 1 sene sonra kullanılamaz.

15- DENİZ İŞ KANUNUNA GÖRE KIDEM TAZMİNATININ HESAPLANMASI NE ÜZERİNDEN YAPILIR?
Deniz İş Kanununa göre kıdem tazminatının hesaplanması son ücret üzerinden yapılmaktadır.

16- ÜCRET ÖDEME DEFTERİ NASIL OLMALI VE NEREDE BULUNMALIDIR?
Noter onaylı olmalı ve her gemide bulunmalıdır.

17- DENİZ İŞ KANUNUNDA GEMİ ADAMLARINA EVLENMELERİ HALİNDE KAÇ GÜN İZİN VERİLİR?
3 gün.

18- DENİZ İŞ KANUNUNA GÖRE GEMİ ADAMININ ANA VE BABALARININ ÖLÜMÜNDE KAÇ GÜN İZİN VERİLİR?
2 gün.

19- DENİZ İŞ KANUNUNA GÖRE, GEMİ ADAMININ ÜCRETİNDEN İŞVEREN TARAFINDAN CEZA OLARAK YAPILACAK KESİNTİLER EN FAZLA NE KADAR OLMALIDIR?
1 ayda 3 gündelikten fazla olamaz. 

20- DENİZ İŞ KANUNU HÜKÜMLERİNE GÖRE İŞVEREN VEYA İŞVEREN VEKİLİ, GEMİ ADAMININ İSTEĞİ HALİNDE AVANS VERMEK ZORUNDA MIDIR?
İşveren veya işveren vekilinin avans ödeme zorunluluğu vardır.

21- DENİZ İŞ KANUNU UYARINCA, İŞVEREN İŞE ALDIĞI HER GEMİ ADAMINA EN GEÇ KAÇ GÜN İÇİNDE ÇALIŞMA VE KİMLİK KARNESİ VERMEK ZORUNDADIR?
15 gün içinde.

22- SEYİR HALİNDEKİ GEMİLERDE ÇALIŞAN GEMİ ADAMININ HİZMET AKDİ NE ZAMAN SONA ERER?
Hizmet akdi gemi seyir halindeyken sona ererse akit, geminin ilk limana varmasına ve güvenlik altına alınmasına kadar devam eder.

23- SÜRESİ BELİRSİZ HİZMET AKİTLERİ, 854 SAYILI KANUNUN 14. MADDESİ DIŞINDA, GEMİ ADAMININ İŞE ALINMASINDAN İTİBAREN KAÇ AY GEÇMEDİKÇE BOZULAMAZ?
6 ay.

24- DENİZ İŞ KANUNUNA GÖRE, İŞİ 2 YIL SÜRMÜŞ OLAN GEMİ ADAMININ HİZMET AKDİ, BİLDİRİMİN KARŞI TARAFA YAPILMASINDAN BAŞLAYARAK KAÇ HAFTA SONRA BOZULMUŞ SAYILIR?
6 hafta sonra.

25- DENİZ İŞ KANUNUNA GÖRE, İŞİ 3 YILDAN UZUN SÜRMÜŞ GEMİ ADAMININ HİZMET AKDİ, BİLDİRİMİN KARŞI TARAFA YAPILMASINDAN BAŞLAYARAK KAÇ HAFTA SONRA BOZULMUŞ SAYILIR?
8 hafta sonra.

Kaynak: Deniz İş Kanunu – Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

2- Birden fazla makinistin bulunduğu gemilerde,
2.1- Baş makinist,
2.2- Doktor ve sağlık memurları,
2.3- Hemşire ve hastabakıcılar,
2.4- Asli görevleri can, mal ve gemi kurtarma olan kurtarma gemilerinde çalışan gemi adamları,
2.5- Gemide kendi nam ve hesabına çalışanlar,
iş sürelerine tabi değillerdir.

Kaynak: Deniz İş Kanunu

Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.