Hanehalkı Bütçe Araştırması’nın 2017, 2018 ve 2019 yıllarına ait verilerinin birleştirilmiş sonuçlarına göre; hanehalkı tüketim harcamalarının büyük bölümünü konut ve kira, gıda ve alkolsüz içecek ile ulaştırma harcamaları oluşturdu. Konut ve kira harcamalarına en yüksek payı ayıran bölge %28,6 ile TR1 (İstanbul) iken en düşük payı ayıran bölge %20,2 ile TRA (Kuzeydoğu Anadolu) oldu.

Gıdaya en yüksek payı TRB (Ortadoğu Anadolu) İBBS 1. Düzey bölgesi ayırdı

Hanehalkı tüketim harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içecek harcaması payının en yüksek olduğu bölge %28,5 ile TRB (Ortadoğu Anadolu) iken en düşük olduğu bölge %15,9 ile TR1 (İstanbul) oldu.

Ulaştırma harcamalarına TR8 (Batı Karadeniz) İBBS 1. Düzey bölgesi en yüksek payı ayırdı

Ulaştırma harcamalarına en yüksek payı %20,1 ile TR8 (Batı Karadeniz) bölgesi ayırırken, en düşük payı ayıran bölge %15,3 ile TRC (Güneydoğu Anadolu) oldu.

Eğitime ayrılan pay TR1 (İstanbul) İBBS 1. Düzey bölgesinde en yüksek oldu

Hanehalkı tüketim harcamaları içinde eğitime %3,7 ile en yüksek payı TR1 (İstanbul) bölgesi ayırırken, TR9 (Doğu Karadeniz) %0,9 ile en düşük payı ayıran bölge oldu.

Sağlık harcamalarına ise en yüksek payı %2,7 ile TR2 (Batı Marmara) bölgesi ayırırken, en düşük payı %1,2 ile TRB (Ortadoğu Anadolu) bölgesi ayırdı.

Hanehalkı tüketim harcamalarının türlerine göre dağılımı (%), İBBS 1. Düzey, 2019

Tüketim harcamalarının dörtte biri TR1 (İstanbul) İBBS 1. Düzey bölgesinde gerçekleşti

Türkiye’deki hanehalkı tüketim harcamalarının %24,4’ü TR1 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti. İkinci sırada %15,1 ile TR3 (Ege) bölgesi yer alırken, bu bölgeyi izleyen TR6 (Akdeniz) bölgesinin payı %11,4 oldu.

TR1 (İstanbul) bölgesi tüm harcama türlerinde en yüksek paya sahip olurken eğitim harcamalarının %38,6’sı, lokanta ve otel harcamalarının %28,9’u, eğlence ve kültür harcamaları ile konut ve kira harcamalarının %28,6’sı TR1 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti.

Hanehalkı tüketim harcamalarından aldığı pay ile ikinci sırada yer alan TR3 (Ege) bölgesinde ise alkollü içecekler, sigara ve tütün harcamalarının %17,3’ü, lokanta ve otel harcamalarının %16,0’ı ve sağlık harcamalarının %15,8’i gerçekleşti.

Tüketim harcamalarından en düşük payı TRA (Kuzeydoğu Anadolu) İBBS 1. Düzey bölgesi aldı

Türkiye’deki hanehalkı tüketim harcamalarından en düşük payı %1,8 ile TRA (Kuzeydoğu Anadolu) bölgesi aldı. Bu bölgeyi %2,6 ile TRB (Ortadoğu Anadolu) ve %2,9 ile TR9 (Doğu Karadeniz) izledi.

TRA (Kuzeydoğu Anadolu) bölgesinin alkollü içecekler, sigara ve tütün harcamalarından aldığı pay %2,5 iken gıda ve alkolsüz içecek harcamalarından %2,2, giyim ve ayakkabı harcamalarından ise %2,1 pay aldı.

TRB (Ortadoğu Anadolu) bölgesinin gıda ve alkolsüz içecek harcamalarından aldığı pay %3,7 iken giyim ve ayakkabı harcamalarından %3,5, haberleşme harcamalarından ise %2,9 pay aldı.

Hanehalkı tüketim harcamalarının dağılımı (%), İBBS 1. Düzey, 2019

Hanehalkı tüketim harcamalarının dağılımı (%), İBBS 2. Düzey, 2019

Tüketim harcamalarından en fazla payı TR10 (İstanbul) İBBS 2. Düzey bölgesi aldı

Türkiye’deki hanehalkı tüketim harcamalarının %24,4’ü TR10 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti. İkinci sırada %7,6 ile TR51 (Ankara) bölgesi yer alırken; bunu %6,5 ile TR31 (İzmir), %5,6 ile TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik) bölgeleri izledi.

Hanehalkı tüketim harcamalarından en düşük payı %0,8 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) ve TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) bölgeleri aldı. Bu bölgeleri %1,0 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) ve TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt), %1,3 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) ve TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) izledi.

Gıdaya en fazla payı TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) İBBS 2. Düzey bölgesi ayırdı

TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesi harcama türleri içinde en fazla payı %34,4 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına ayırırken; konut ve kira harcamalarına %21,8, ulaştırma harcamalarına ise %10,5 pay ayırdı.

TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesi harcama türleri içinde en düşük payı %0,6 ile eğitim harcamalarına ayırırken bunu %1,1 ile sağlık harcamaları, %1,7 ile eğlence ve kültür harcamaları izledi.

Ulaştırmaya en fazla payı TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) İBBS 2. Düzey bölgesi ayırdı

TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) ulaştırma harcamalarına %22,7 ile en yüksek payı ayıran bölge oldu. Bu bölgeyi %21,2 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli), %20,4 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) ve TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) izledi.

Bu konu ile ilgili bir sonraki haber bülteninin yayımlanma tarihi Eylül 2021’dir.

Hanehalkı bütçe araştırmasının 2019 yılı sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı %24,1 ile konut ve kira harcamaları alırken, ikinci sırayı %20,8 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları, üçüncü sırayı ise %16,5 ile ulaştırma harcamaları aldı.

Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan harcama türleri ise %2,2 ile sağlık, %2,5 ile eğitim hizmetleri ve %3,1 ile eğlence ve kültür harcamaları oldu.

Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamasının dağılımı (%), 2018, 2019

Eşdeğer fert başına aylık ortalama tüketim harcaması 2 465 TL oldu

Hanelerin tüketim harcamalarını karşılaştırılabilir hale getirmek amacıyla hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak elde edilen eşdeğer fert başına tüketim harcaması kullanılmaktadır.

Eşdeğer fert başına aylık ortalama tüketim harcaması 2018 yılında 2 181 TL iken 2019 yılında 2 465 TL olarak tahmin edildi.

Toplam harcamalardaki payı en fazla artan grup gıda ve alkolsüz içecekler oldu

Araştırma sonuçlarına göre, gıda ve alkolsüz içeceklerin payı bir önceki yıla göre 0,5 puanlık artışla %20,3’ten %20,8’e yükseldi. Alkollü içecek, sigara ve tütün harcamalarının payı %4,0’dan %4,3’e, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı %4,8’den %5,0’a, konut ve kira harcamalarının payı %23,7’den %24,1’e, eğlence ve kültür harcamalarının payı %2,9’dan %3,1’e, eğitim hizmetlerinin payı %2,3’ten %2,5’e ve çeşitli mal ve hizmetlerin payı ise %4,9’dan %5,1’e yükseldi.

Diğer taraftan, mobilya ve ev eşyaları harcamalarının payı %6,5’ten %6,4’e, ulaştırma harcamalarının payı ise bir önceki yıla göre 1,8 puanlık düşüşle %18,3’ten %16,5’e geriledi. Ayrıca haberleşme harcamalarının payı %3,8’den %3,6’ya düştü.

Sağlık harcamalarının payı %2,2 ve lokanta ve otel harcamalarının payı %6,5 ile 2019 yılında değişmeyerek aynı kaldı.

Harcama türlerine göre harcama paylarının değişimi (%), 2018, 2019

Gıda harcaması içerisinde en fazla payı et, balık ve deniz ürünleri aldı

Gıda ve alkolsüz içeceklere yapılan harcamalarda en büyük payı %19,4 ile et, balık ve deniz ürünleri alırken, bunu %17,8 ile ekmek ve tahıllar, %16,6 ile sebzeler, %13,9 ile süt, peynir ve yumurta izledi. En düşük paya sahip harcama grupları ise, %2,3 ile diğer gıda ürünleri, %3,2 ile kahve, çay ve kakao, %3,8 ile alkolsüz içecekler olarak sıralandı.

  Gıda harcamalarının dağılımı (%), 2018                                                   Gıda harcamalarının dağılımı (%), 2019

Düşük gelirli haneler, yüksek gelirlilere göre gıdaya iki kat daha fazla pay ayırdı

Gelire göre sıralı %20’lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının 2019 yılındaki dağılımına bakıldığında; en düşük gelir grubu olan birinci %20’lik grupta yer alan hanehalkları, konut ve kira harcamalarına %31,2, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %30,7, ulaştırma harcamalarına %9,0 ve mobilya ve ev eşyası harcamalarına %5,3 pay ayırdı.

En yüksek gelir grubu olan beşinci %20’lik grupta yer alan hanehalkları ise, konut ve kira harcamalarına %20,1, ulaştırma harcamalarına %20,0, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %15,3 ve lokanta ve otel harcamalarına %8,1 pay ayırdı.

Gelire göre sıralı %20’lik gruplarda tüketim harcamasının türlerine göre dağılımı (%), 2018, 2019

Temel gelir kaynağına göre harcama kalıpları değişti

Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları; konut ve kira harcamalarına %22,4, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %19,0 ve ulaştırma harcamalarına %17,7 pay ayırırken, müteşebbis geliri olan hanehalkları; konut ve kira harcamalarına %20,4, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %19,8 ve ulaştırma harcamalarına ise %19,2 pay ayırdı.

Temel gelir kaynağının hanehalkı tüketim harcamasının türlerine göre dağılımı (%), 2019

Bu konu ile ilgili bir sonraki haber bülteninin yayımlanma tarihi Temmuz 2021’dir.