defter – Muhasebe News

Vakıfların iktisadi işletmesi her yıl defter tasdik etmek zorunda mıdır?

MuhasebeNews — Thu, 22 Feb 2024 07:08:50 +0000

1) Vakıflar ve bunların iktisadi işletmelerinin her yıl defter tasdik ettirme zorunluluğu var mıdır?

2) Vakıfların iktisadi işletmelerinin vergi mükellefiyetlerini dondurmaları sözkonusu mudur?

1-Vakıfların tüzel kişiliği ve İktisadi işletmeleri her yıl defter tasdik ettirecekler

Aşağıdaki linkde bulunan 04/12/2023 tarihli duyurumuzu inceleyiniz.

https://ismmmo.org.tr/dosya/4530/Mevzuat-Dosya/04122023-2024-yili-icin-defter-tasdikleri.pdf

2-Mükellefiyet dondurulması diye bir uygulama olmaz. Mükellefiyet KAPATILIR.

Mükellefiyetin kapatılması için mevzuatta sayılan işlemlerin yapılması ve kayıtlı olunan kurumlardaki sicil kayıtlarının kapatılması gerekir.

Kaynak: İSMMMO
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Bilanço usulüne göre defter tutma hadlerinin altında kalanlar izleyen yıl DBS’den işletme defteri tutabilir

MuhasebeNews — Thu, 08 Feb 2024 06:41:25 +0000

Şahıs 1. sınıf e-Defter mükellefi hadlerin altında kaldığından işletme defterine geçiş yapabilir miyiz?

Yapabilir.

2023 Yılında bilanço usulüne göre defter tutma hadlerinin altında kalanlar 2024 yılında Defter Beyan Sistemi üzerinden İşletme defteri tutabilir.

İsteğe bağlı olarak bilanço esasına göre defter tutmaya da devam edebilir.

Tasfiyeye giren şirkete yeni defter tasdik edilir mi?

MuhasebeNews — Thu, 08 Feb 2024 06:30:04 +0000

Firmamız aktif yılda defterleri bulunduğu halde tasfiye girişi yaparsa yeniden resmi defter tasdik ettirmeli midir?

“TASFİYE HALİNDE …. ŞİRKETİ ” Unvanlı yeni defterler tasdik ettirilecek.

Tasfiye beyannameleri ne zaman verilmelidir?

Defter Tasdik Zamanları (V.U.K. Madde:221)

MuhasebeNews — Wed, 17 Jan 2024 18:00:44 +0000

DEFTER TASDİK ZAMANI (V.U.K. MADDE 221)
TASDİK HALLERİ	TASDİK ZAMANI	DAYANAĞI
Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler	Ertesi yılın Ocak ayı, hesap dönemleri Hazine ve Maliye Bakanlığınca tesbit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde	V.U.K.222.Maddesi
Öteden beri işe devam edenler	Defteri kullanacağı yıldan önce gelen son ayda (Aralık ayı içerisinde)	V.U.K.221.Maddesi
Hesap dönemi Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler	Defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda
Yeni işe başlayanlar	İşe başlamadan önce (İşe başlanılan gün tasdik ettirilirse ceza kesilmez.)	V.U.K.221.Maddesi
Yeni işe başlayan, sınıf değiştiren ve yeni mükellefiyete girenler	İşe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde	V.U.K.221.Maddesi
Tasdike tabi defterlerin dolması nedeniyle veya sair sebeple yeni defter tasdik ettirme	Yeni defter kullanmaya mecbur olanların bunları kullanmaya başlamadan önce	V.U.K.221.Maddesi
NOT: Defterler işyerinin bulunduğu, işyerinin olmaması halinde ikametgahının bulunduğu yerdeki (bulunduğu yerden kasıt, ilin büyükşehir belediyeliği, varsa merkez ilçeler de dâhil olmak üzere büyükşehir belediye hudutları içinde kalan kısım, merkez ilçe olmayan diğer ilçelerde ise, o ilçe belediye hudutları içinin esas alınması anlaşılacaktır.) noterlere tasdik ettirilir. Birden fazla işyeri bulunan mükelleflerin her bir işyeri için işyerinin bulunduğu yerdeki noterlere defter tasdik ettirebileceği gibi merkezden tek bir defter tasdik ettirmek suretiyle bu defterde merkez ve şube hesaplarını ayrı ayrı kodlayarak izlemesi de mümkün bulunmaktadır. Defterler, anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin kuruluş aşamasında, şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili müdürlüğünce tasdik edilir.

Kaynak: GİB
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Sermaye Ödendi Raporuna E-Defter Bilgisi Ne Şekilde Yazılacaktır?

MuhasebeNews — Wed, 03 Jan 2024 07:08:16 +0000

Çalıştığım şirkette sermaye artışı yapacağım eski sermayenin ödendiğini gösteren rapor hazırlarken defter tasdik bilgisi yazıyoruz. E-Defter kullanan şirketler defter tasdiki ile ilgili ne yazabilir?

İlgili alandaki yevmiye ve kebir için “e-defter tutulmuştur” cümlesi yazılır. envanter defterinin tasdik bilgileri yazılacaktır.

Yazılım hizmeti verenler defter hadlerinde hangi gruba girer?

MuhasebeNews — Tue, 26 Dec 2023 04:40:42 +0000

Müşterim yazılım hizmeti vermektedir. Defter hadlerinde hangi gruba girer?

VUK 177/2. Madde (Yıllık gayri safi iş hasılatı tutarı)

Bilanço esasına göre defter tutan gerçek kişinin basit usule geçiş şartları nedir?

MuhasebeNews — Tue, 05 Dec 2023 08:49:43 +0000

Bilanço esasına göre defter tutan gerçek kişinin basit usule tabii olabilmesi için koşulları nelerdir?

GERÇEK USULDEN BASİT USULE GEÇİŞ :

Gelir Vergisi Kanununun 47’nci maddesinde yazılı şartları topluca taşıyan ve arka arkaya son iki yıl alış, satış ve/veya hâsılat tutarlarının her biri aynı Kanunun 48 inci maddesinde yazılı hadlerden düşük olan gerçek usule tabi mükellefler, bu şartın gerçekleşmesini izleyen yılın Ocak ayının başından otuz birinci günü akşamına kadar yazılı olarak bağlı bulundukları vergi dairesine başvurmaları halinde basit usulde vergilendirmeye geçebileceklerdir.

Söz konusu mükelleflerin, anılan Kanunun 51’inci maddesinde belirtilen faaliyetlerde bulunmaması ve diğer şartları da topluca taşımaları gerekmektedir.

Gerçek usule tabi mükellefler ile basit usule tabi olmanın şartlarını kaybeden mükelleflerin; kendi istekleriyle işlerini terk etmeleri ya da eş ve/veya çocuklarına devretmeleri hallerinde terk veya devir tarihini takip eden yılın başından itibaren iki yıl geçmedikçe basit usule dönmeleri mümkün değildir. Söz konusu iki yıllık sürenin nasıl hesaplanacağına ilişkin açıklamalar 283 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 3.4. bölümünde yer almaktadır.

**Basit Usulde Vergilendirmeye İlişkin Had ve Tutarlar (*)**

Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartlarından Olan İşyeri Kira Bedeline İlişkin Tutar Gelir Vergisi Kanununun 4′ nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde yer alan yıllık kira bedeli toplamı, 2023 takvim yılında uygulanmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde 35.000 TL, diğer yerlerde 22.000 TL olarak tespit edilmiştir.

Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartlarını Belirleyen Hadler

Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan hadler, 2023 takvim yılında uygulanmak üzere;

– 1 numaralı bent için 440.000 TL ve 700.000 TL,
– 2 numaralı bent için 220.000 TL,
– 3 numaralı bent için 440.000 TL, olarak tespit edilmiştir.

3. Kar Hadleri Emsallerine Göre Düşük Olarak Tespit Edilmiş Bulunan Emtia İçin Özel Hadler

Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler belirleme yetkisi Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesi ile Maliye Bakanlığına verilmiştir. Bu yetki kullanılarak 2023 yılı için 30/12/2022 tarihli ve 32059(2. Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 323) ile belirlenen tutarlar yeniden artırılmıştır.

Buna göre, anılan maddelerin ticaretini yapanların, 2023 takvim yılında da basit usulden yararlanabilmeleri için; alış, satış veya hasılatlarının 31/12/2022 tarihi itibariyle aşağıda belirtilen hadleri aşmaması gerekmektedir.

Belirtilen bu malların alım satımı ile uğraşanlar hakkında, basit usulün özel şartları bakımından yukarıdaki hadler dikkate alınmak suretiyle, 2/5/1982 tarihli ve 17682 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 136)’ndeki hesaplamalar doğrultusunda işlem yapılacaktır.

4. Basit Usule Tabi Mükelleflerde Gün Sonunda Toplu Belge Düzenleme Uygulaması Basit usulde vergilendirilen mükelleflerle ilgili 6/12/1998 tarihli ve 23545 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 215) ile getirilen, belge vermedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenlenmesine ilişkin uygulamanın, 31/12/2023 tarihine kadar devam etmesi Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden uygun görülmüştür.

(*) 30/12/2022 tarihli ve 32059 (2. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 323 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

Kaynak:GİB; İSMMMO
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Defter Beyan Sisteminde Tutulan Defterler Ayrıca Kağıt Ortamında Saklanacak Mı?

MuhasebeNews — Fri, 10 Nov 2023 10:51:21 +0000

Defter Tutma ve Belge Saklama Yükümlülükleri Nelerdir?

Gerçek usulde mükellef olan ticari kazanç mükellefleri, Vergi Usul
Kanununa göre defter tutmak mecburiyetindedir. Defter tutmak mecburiyetinde olanların, Vergi Usul Kanununa göre defter ve belgelerini ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak 5 yıl süreyle muhafaza etme zorunluluğu bulunmaktadır.

Defter-Beyan Sistemi üzerinden tutulan defterlerin, mükelleflerce ayrıca kâğıt ortamında saklanmasına gerek bulunmamaktadır.

Defterlerin Elektronik Ortamda Tutulmasını Sağlayan Sistemler Nelerdir?

Defter Beyan Sistemi (DBS):

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin kayıtlarının elektronik ortamda tutulması, bu mükelleflerden defter tutmak zorunda olanların defterlerinin bu kayıtlardan hareketle oluşturulmasına imkan veren sistemdir. Defter Beyan Sistemine, işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş gününün sonuna (saat 23.59’a) kadar başvuru yapılması gerekmektedir.

Elektronik Defter Uygulaması (e-Defter):

Vergi Usul Kanununa ve/veya Türk Ticaret Kanununa göre tutulması zorunlu olan
defterlerde yer alması gereken bilgileri kapsayan elektronik kayıtlar bütünüdür. Bu uygulama yoluyla defter dosyalarının
elektronik dosya biçiminde hazırlanması, kağıda bastırılmaksızın oluşturulması, kaydedilmesi, değişmezliğinin, bütünlüğünün ve
kaynağının doğruluğunun elektronik imza/mali mühür araçları ile garanti altına alınması ve ilgililer nezdinde ispat aracı olarak
kullanılabilmesi sağlanmaktadır.

Kaynak: GİB Rehber
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Kayıtların kağıt defter, e-Defter ve Defter-Beyan Sistemine girilme ve iletilme zamanları

MuhasebeNews — Sat, 14 Oct 2023 09:06:59 +0000

Defterlere İlişkin Süreler

1- Kâğıt ortamında tutulan defterlerde süreler

Vergi Usul Kanununa göre tutulması zorunlu defterlere, muamelelerin zamanında kaydedilmesi gerekmektedir. Söz konusu kayıtların on gün içinde kaydedilmesi zorunludur.

Kayıt işlemlerini devamlı olarak muhasebe fişleri, primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan vesikalara dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin bunlara işlenmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Bu gibi hallerde, muamelelerin defterlere kırk beş gün içinde kaydedilmesi zorunludur.

2. Elektronik kayıt usulü ile kayıtların Defter-Beyan Sistemine girilme ve iletilme zamanı

● Sistem kapsamında olan mükelleflere ilişkin vergisel ve ticari işlem kayıtları, Sistemi kullanma yetkisi bulunan mükellef, meslek mensubu ya da meslek odası tarafından elektronik ortamda Sisteme kayıt yapılması suretiyle gerçekleştirilir.

● İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile serbest meslek kazancı defteri tutan mükellefler için birer aylık dönemlere ilişkin vergisel ve ticari işlemlerin Sisteme kayıt işlemlerinin;

Kayıtlarını, ayrıca 213 sayılı Kanunun 219 uncu maddesinde belirtilen ve defter kaydı yerine geçen belgelere dayanarak yürüten mükellefler bakımından, işlemlerin ait olduğu ayı izleyen ikinci ayın 15 inci günü sonuna kadar,

Diğer mükellefler bakımından, işlemlerin ait oldukları aya ait katma değer vergisi beyannamesinin verilmesi gereken son günün sonuna kadar,

gerçekleştirilmesi zorunludur.

Takvimyılınınsonayınaaitkayıtlar,takvimyılınaaitgelirvergisi beyannamesinin verilmesi gereken son gün saat 23:59’a kadar yapılabilir.

● Basit usule tabi mükelleflerin alış ve giderleri ile satış ve hasılatlarına ilişkin üçer aylık kayıtlar, izleyen ayın sonuna kadar Sisteme kaydedilir.

3. e-Defter dosyalarının oluşturulması ve berat dosyalarının e-Defter uygulamasına yüklenmesi

İlgili Tebliğ kapsamında e-Defter uygulamasına dâhil olanlar, edefter.gov.tr adresinde duyurulan format ve standartlara uygun olarak aylık dönemler itibarıyla e-Defterlerini oluşturmaya ve saklamaya başlar.

Uygulamadan yararlananlar aylık dönemler halinde oluşturacakları e-Defter ve berat dosyalarını, aşağıda belirtilen sürelerde oluşturmak, NES veya Mali Mühürle zaman damgalı imzalamak/onaylamak ve berat dosyaları e-Defter uygulamasına yüklemek suretiyle Başkanlıkça onaylı halini almak zorundadırlar:

● Defter ve berat dosyalarının ilgili olduğu ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar,

● Hesap dönemlerinin son ayına ait defter ve berat dosyaları, gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin verildiği ayın son gününe kadar.

● Dileyen mükellefler, her hesap dönemine ilişkin ilk ayda

(hesap dönemi içinde işe başlayanlarda işe başlanılan ayda),

tercihlerini e-Defter uygulaması aracılığıyla elektronik ortamda

bildirmeleri şartıyla, her bir geçici vergi döneminin aylarına

ait e-Defter ve berat dosyalarını her ay için ayrı ayrı olmak üzere, ilgili olduğu geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi

beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar (son dönem geçici vergi dönemine ilişkin ayların defter ve berat dosyalarının gelir vergisi mükelleflerinde gelir vergisi beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar, kurumlar vergisi mükelleflerinde ise kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar) oluşturma, NES veya Mali Mühürle imzalama/onaylama ve berat dosyalarını e-Defter uygulamasına yükleyerek Başkanlıkça onaylı halini alma imkânından da yararlanabilirler.

Tercihlerini burada belirtilen süre içinde bildirmeyen mükellefler hakkında yukarıda belirtilen tarihler esas alınır. Ayrıca yapılan tercih, tercih bildirim süresi içinde yapılan değişiklikler hariç olmak üzere, müteakip hesap dönemlerine ait tüm aylar için geçerlidir. Tercihini geçici vergi dönemi bazında yapan mükelleflerden, defter ve berat dosyalarına ilişkin işlemlerini belirtilen sürede gerçekleştirmeyenler hakkında cezai müeyyidelerin tayininde her bir ay, ayrı ayrı dikkate alınır.

Kaynak: GİB – MÜKELLEFLERİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ ELEKTRONİK UYGULAMALAR VE CEZAİ MÜEYYİDELER REHBERİ
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Tüccarlar, defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılır

MuhasebeNews — Fri, 13 Oct 2023 09:21:44 +0000

Tüccarların dahil olduğu sınıflar

Tüccarlar, defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılır:

● 1 inci sınıf tüccarlar, bilânço esasına göre,

● 2 nci sınıf tüccarlar, işletme hesabı esasına göre, defter tutarlar.

Statü gereğince birinci sınıf tüccar sayılanlar; ticaret şirketleri ile kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişilerdir.

Kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişilerden işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkân veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Hazine ve Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.

Bir tüccarın dâhil olacağı sınıf, statüsüne veya yıllık alım-satım tutarlarına göre belirlenmektedir.

Statü gereğince birinci sınıf tüccar sayılanlar; ticaret şirketleri ile kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişilerdir.

Statüsü gereğince birinci sınıf tüccar sayılanlar dışında, yıllık alım- satım veya hâsılat tutarları belli hadleri aşanlar da birinci sınıf tüccar sayılır. Statüsü gereğince birinci sınıf tüccar sayılanlar dışındaki mükelleflerce, bu hadler aşılmamakla birlikte, ihtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutma tercih edilebilir. Diğer bir ifade ile ikinci sınıf tüccarlar, isterlerse birinci sınıf tüccar olarak bilanço esasında defter tutabilirler.

Yeni işe başlayan tüccarlar, yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar, ikinci sınıf tüccarlar gibi hareket edebilirler.

345 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğine göre serbest bölgelerde ticari faaliyette bulunan bütün gerçek ve tüzel kişilerin herhangi bir hadde bağlı kalmaksızın bilanço esasına göre defter tutmaları gerekir.

Sınıf değiştirme

İş hacmi bakımından I inci sınıfa dahil olan tüccarlar aşağıdaki şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak, II nci sınıfa geçebilirler.

Bir hesap döneminin iş hacmi Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesinde yazılı (ilgili dönemde geçerli) hadlerden %20’yi aşan bir nispette düşük olursa veya;
Arka arkaya üç dönemin iş hacmi Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesinde yazılı (ilgili dönemde geçerli) hadlere nazaran %20’ye kadar bir düşüklük gösterirse.İş hacmi bakımından II nci sınıfa dahil olan tüccarların durumları aşağıda yazılı şartlara uyduğu takdirde bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak I inci sınıfa geçerler.
Bir hesap döneminin iş hacmi Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesinde yazılı (ilgili dönemde geçerli) hadlerden %20’yi aşan bir nispette fazla olursa veya;

Arka arkaya iki dönemin iş hacmi Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesinde yazılı (ilgili dönemde geçerli) hadlere nazaran %20’ye kadar bir fazlalık gösterirse.

İş hacmi bakımından tüccar sınıfı belirlenenlerin, Vergi Usul Kanununun 179 ve 180 inci maddelerinde öngörülen şartların sağlanmasına bağlı olarak, işletme hesabından bilanço esasına, bilanço esasından işletme esasına geçişleri mümkündür.

Bilanço esasında tutulacak defterler

Vergi Usul Kanununa göre mükelleflerin bilânço esasında;

● Yevmiye defteri,
● Defteri kebir (Büyük defter), ● Envanter defteri,

tutmaları zorunludur.

İşletme hesabı esasında tutulacak defter

İkinci sınıf tüccarlar; işletme hesabı esasında, işletme hesabı defteri tutarlar.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin Defter- Beyan Sistemi üzerinden kayıtlarının elektronik ortamda tutulması, defterlerinin bu kayıtlardan hareketle elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması gerekmektedir.

Envanterde amortisman kayıtları

Üzerinden amortisman yapılan kıymetler ve bunların amortismanları; envanter defterinin ayrı bir yerinde veya özel bir amortisman defterinde ya da amortisman listelerinde gösterilir. Amortisman defteri veya listelerinin kayıtları envanter kaydı hükmündendir. Kayıtlarda gösterilen iktisadi kıymetlere ait değerler envanter defterine toplu olarak geçirilebilir.

İmalat defteri ve bitim işleri defteri

İmalat defteri

İmalat ile uğraşan birinci sınıf tüccarlar, daha önce tutulması zorunlu olduğu belirtilen defterlerin yanı sıra, ayrıca “İmalat Defteri” tutmak zorundadır. İkinci sınıf tüccarların imalat defteri tutma yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Kombine imalat yapanlar her müstakil imal işini imalat defterinin ayrı ayrı kısımlarında gösterirler. Kombine imalatta istenildiği takdirde her müstakil imal safhası için ayrı bir imalat defteri kullanılması caizdir. Ham maddeden tam mamul vücuda getirilinceye kadar geçen müstakil imal safhalarında ayrı ayrı emtia mahiyetini arz eden maddeler elde edildiği (iplik-dokuma, yağ-sabun, kereste-mobilya, un-makarna münasebetlerinde olduğu gibi) ve bu imal işleri birbirine bağlanarak aynı teşebbüs dahilinde yapıldığı takdirde, kombine imalat yapılmış olur.

246 Seri No.lu VUK Genel Tebliği uyarınca, muhasebe işlemlerini Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde yer alan 7/A seçeneğine göre izleyen mükelleflerin imalat defteri tutma mecburiyetleri bulunmamaktadır.

Bitim işleri defteri

Birinci ve ikinci sınıf tüccarlardan boyama, basma, yazma, kasarlama, apre, cilalama gibi ücretle yapılan bitim işleriyle uğraşanlar imalat defteri yerine bir “Bitim İşleri Defteri” tutarlar.

Bu deftere müşterilerden alınan ve işlendikten sonra geri verilen emtianın cinsi ve miktarı tarih sırasıyla yazılır.

Sınai müesseselerde kayıt serbestliği

Sınai müesseseler, imalat ve bitim işleri defterlerini işlerinin icaplarına ve hususiyetlerine göre diledikleri şekilde tutabilirler; iptidai ve mamul maddeler için ayrı defter kullanabilirler; bunları cins ve nevi itibariyle ayrı sayfalarda gösterebilirler.

Bitim işleri defteri tutmayarak buraya yazılması gereken malûmatı, imalat defterine kaydedebilirler.

İmalat defterine kaydolunan malûmatı ihtiva edecek şekilde sınai muhasebe tutanlar, Hazine ve Maliye Bakanlığından müsaade almak şartıyla ayrıca imalat defteri tutmazlar.

Banka ve sigorta muameleleri vergisi defteri

Banka, banker ve sigorta şirketlerinin banka ve sigorta muameleleri vergisinin mevzuuna giren işlemleri müfredatlı veya bordrolar üzerinden toplu olarak kendi muhasebe defterlerinde veyahut isterlerse ayrı bir banka ve sigorta muameleleri vergisi defterinde, diğer işlemlerinden ayırmak suretiyle gösterilir.

Hasılat defteri

Yabancı nakliyat kurumları veya bunları Türkiye’de temsil eden şube veya acentaları bir “Hasılat Defteri” tutmak ve bu deftere Türkiye’de elde ettikleri hasılatı kaydetmek zorundadırlar.

Ambar defteri

Ardiyeler dahil olmak üzere depo işletenler ile nakliye ambarları, ayrıca bir “Ambar Defteri” tutmak zorundadırlar. Ancak, kendi işlerinin icabı olarak Vergi Usul Kanununda ambar defteri için öngörülen bilgileri ihtiva edecek şekilde defter tutanlar ayrıca ambar defteri tutmazlar.

Damga vergisi defteri

20 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile düzenledikleri kâğıtlara ait damga vergisini makbuz karşılığı ve istihkaktan kesinti şeklinde ödeyen mükelleflerin bu ödemelerini kaydetmek için “Damga Vergisi Defteri” tutmaları zorunlu hale getirilmiştir.

Bu çerçevede, mükelleflerin 16 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği kapsamında zorunlu veya 32, 43 ve 44 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliğleri kapsamında ihtiyari olarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeleri halinde, damga vergisi defteri tutmaları zorunludur. İhtiyarilik kapsamında sürekli mükellefiyet tesis ettirmek istemeyen mükelleflerin, damga vergisine ilişkin kayıtlarını 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre tutmak zorunda oldukları defterlerinde ayrıntılı olarak göstermek şartı ile ayrıca damga vergisi defteri tutmalarına gerek bulunmamaktadır.

Serbest mesleklerde defter tutma

Gerçek usulde vergiye tabi serbest meslek erbabı “Serbest Meslek Kazanç Defteri” tutmak zorundadır.

Serbest meslek faaliyetinde bulunan kolektif, adi komandit ve adi şirketler de bu faaliyetlerine ilişkin olarak “serbest meslek kazanç defteri” tutarlar. Ancak bu şirketlerin bilanço esasına göre defter tutmaları halinde, bu defterler serbest meslek kazancı defteri yerine geçer.

Serbest meslek erbabının Defter-Beyan Sistemi üzerinden kayıtlarının elektronik ortamda tutulması, defterlerinin bu kayıtlardan hareketle elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması gerekmektedir.

Hekimler tarafından protokol defterine, borsa acentaları ile noterler ve noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar tarafından ise resmi defterlerine yapılan kayıtlardan bağımsız olarak, mükellefiyete ilişkin olarak yapılan işlemlerin kayıt zamanına yönelik süreler içerisinde

Sisteme kaydedilmesi gerekmektedir.

Zirai kazanç sahiplerinde defter tutma

Gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin, “Çiftçi İşletme Defteri” veya isterlerse bilânço esasında defter tutmaları zorunludur.

Gerçek kişilerin ayrı kaydettikleri sermaye ile bunların irat ve giderleri

Vergi Usul Kanununa göre defter tutmaya mecbur olan gerçek kişiler, gelir vergisine tabi menkul ve gayrimenkul sermayelerle bunlardan elde edilen iratları ve bunlara ilişkin giderleri defterikebirin veya işletme hesabı defterinin veya serbest meslek erbabı kazanç defterinin ayrı bir sayfasına veya ayrı bir deftere veyahut bir cetvele ayrı ayrı kaydetmeye mecburdurlar. Bu hesaplar mükellefin diğer kazançlarını tespit için tuttuğu hesaplara karıştırılmaz ve onlar ile birleştirilemez.

Basit usule tabi mükelleflerin kayıtlarının tutulması

Basit usule tabi olan mükelleflerin Defter-Beyan Sistemi üzerinden kayıtlarının elektronik ortamda tutulması; bildirim ve dilekçelerin elektronik ortamda verilebilmesi gerekmektedir.