– 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri,
– Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zamları,
– Kanunun 28 inci maddesi kapsamında kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri,
sigortalıların emeklilik için öngörülen yaş hadlerinden indirilecektir
506 Sayılı Kanunun Mülga Ek 5 inci Maddesi Kapsamındaki İtibari Hizmet Süreleri
Kanunun geçici 7 nci maddesinde, 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp, Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılmayan işlerde, Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde, 3600 prim gün koşulunun aranmayacağı öngörülmüş olup,
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar bu kapsamda geçen itibari hizmet süreleri beş yıldan çok olmamak üzere yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen yaş hadlerinden indirilecektir.
Kanunun yürürlük tarihinden önce 4/1-(a) kapsamında itibari hizmet süresi bulunup, Kanunun yürürlük tarihinden sonra 4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamında çalışan ve tahsis talebinde bulunan sigortalılara Kanunun geçici 2 nci maddesine göre aylık bağlanırken, aylığa hak kazanma koşullarının 4/1-(b) veya 4/1-(c) sigortalılık haline göre belirlenmesi durumunda, itibari hizmet süreleri dikkate alınmayacak, ancak, sigortalıya 4/1-(a) kapsamında aylık bağlanması durumunda, itibari hizmet süreleri emeklilik için aranan yaş hadlerinden indirilecektir.
FHSZ Kapsamındaki Hizmetler
Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen FHSZ’nin üç yılı geçmemek üzere, 40 ıncı maddenin ikinci fıkrasının (18) numaralı sırasında bulunan yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar için tamamı, diğerleri için yarısı Kanunda yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
Yine, aynı maddenin ikinci fıkrasının (10) numaralı bendinde yer alan yer altı işlerinde çalışanların FHSZ’nin tamamı yaş hadlerinden indirilecek olup, yaş haddi indiriminde üst sınır uygulanmayacaktır.
Ancak, yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için ölüm ve maluliyet halleri ile 40 ıncı maddenin ikinci fıkrasının (18) numaralı sırasında bulunanlar hariç, (10) numaralı bendinde yer alan yer altı işlerinde çalışan sigortalıların en az 1800 gün, diğer bentlerde yer alan sigortalıların ise en az 3600 gün Kanunda belirtilen işyeri ve işlerde çalışmış olmaları şartı aranacaktır.
Örnek 1: Sigortalının kurşun ve arsenik işyerinde 1400 gün, radyoaktif ve radyoiyonizan işyerinde 1300 gün, Kanalizasyon işyerinde ise 1600 gün çalışmasının olması halinde;
Kurşun arsenik işleri FHSZ: 1400 x 60/360 = 233,3 =) 234 gün (söz konusu işyerinde her 360 gün için eklenecek FHSZ 60 gündür)
Radyoaktif ve radyoiyonizan işleri FHSZ: 1300 x 90/360 = 325 gün (söz konusu işyerinde her 360 gün için eklenecek FHSZ 90 gündür)
Kanalizasyon işleri FHSZ: 1600 x 180/360 = 800 gün (söz konusu işyerinde her 360 gün için eklenecek FHSZ 180 gündür)
Toplam FHSZ: 234 + 325 + 800 =1359 gün
İşyeri : Kurşun arsenik Radyoaktif ve radyoiyonizan Kanalizasyon
Hizmet Süresi : 1400 1300 1600
FHSZ : 234 325 800
Yaş haddinden indirim yapılmasında aranan 3600 prim gün sayısının tespitinde FHSZ kapsamında tüm işyerlerinde geçen hizmet süreleri (1400 + 1300 + 1600 = 4300) toplamı dikkate alınacak ancak, yapılacak yaş indirimine esas FHSZ hesaplanırken, yer altı işyerlerindeki süreler ile diğerleri ayrı olarak değerlendirilecektir. Örnekte kanalizasyon işyerinde en az 1800 gün çalışma koşulu oluşmadığından, bu işyerinde geçen 1600 gün karşılığı 800 gün (2 yıl 2 ay 20 gün) FHSZ yaş hadlerinden indirim işleminde dikkate alınmayacaktır. Buna göre;
FHSZ : 234+325= 559
Yaş indirimine esas FHSZ: 559/2 = 279 ( 9 ay, 9 gün)
Başka Birinin Sürekli Bakımına Muhtaç Derecede Ağır Engelli Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar
Yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
Örnek: Kadın sigortalının doğum tarihi 8/1/1966 olup, emeklilikte aranacak yaş haddi 46’dır. Sigortalı 20/8/2011 tarihinde tahsis talebinde bulunmuş ve ağır engelli çocuğundan dolayı bu kapsamda 1000 gün hizmeti bulunmaktadır. Bu durumda;
Sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle yaşı:
20 8 2011
– 8 1 1966
12 7 45 yaş
Yaştan yapılacak indirim süresi: 1000/4 = 250= 8 ay 10 gündür.
Bu durumda, sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle yerine getirmesi gereken yaş şartı:
30 11 45
-10 8
20 3 45 yaş şartını tahsis talep tarihinde yerine getirdiğinden aylık bağlanacaktır.
4/1-(a) Kapsamında Aylık Bağlanacak Sigortalılardan 506/Ek 5, 5434/32 ve Kanunun 40 ıncı Maddesine Tabi Hizmetlerin Aylığa Hak Kazanma Koşullarında Değerlendirilmesi
Kanunla, 506 sayılı Kanunun itibari hizmet süresine ilişkin ek 5 inci maddesi ile 5434 sayılı Kanunun FHSZ’ye ilişkin 32 nci maddesi yürürlükten kaldırılmış, Kanunun 40 ıncı maddesi ile FHSZ olarak yeniden düzenlenmiştir.
Kanunun 40 ıncı maddesine ilişkin fiili hizmet süresi zammı kapsamında öngörülen iş ve işyerlerinde çalışan sigortalıların emeklilik yaş haddi indiriminden yararlanabilmeleri için ölüm ve maluliyet halleri ile (18) numaralı sırada bulunanlar hariç anılan maddenin ikinci fıkrasında yer alan tablonun (10) numaralı sırasında yer alan sigortalıların en az 1800 prim ödeme gün sayısı diğer sıralarda yer alan sigortalıların ise en az 3600 gün çalışmış olmaları gerektiği hükmüne bağlanmıştır.
Kanunun geçici 7 nci maddesinin;
– Birinci fıkrasında, Kanunun yürürlük tarihine kadar 506, 1479, 2925, mülga 2926, 5434 sayılı kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine göre sandıklara tabi sigortalılık başlangıçları ile hizmet süreleri, fiilî hizmet süresi zammı, itibarî hizmet süreleri, borçlandırılan ve ihya edilen süreler ve sigortalılık sürelerinin tabi oldukları kanun hükümlerine göre değerlendirileceği,
– İkinci fıkrasında ise, Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanunun 32 nci maddesine göre fiili hizmet süresine müstahak görevlerde çalışanların bu görevlerde geçirdikleri sürelerin Kanunun 40 ıncı maddesi gereğince aranan 3600 günün doldurulmasında nazara alınacağı, 506 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılmayan işlerde Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin birinci fıkra kapsamında değerlendirilmesinde 3600 gün prim ödeme şartı aranmayacağı
öngörülmüştür.
506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp, Kanunun 40 ıncı maddesinde de sayılan işlerde Kanunun yürürlük tarihinden önce ve sonra geçen toplam itibari/fiili hizmet sürelerinin;
– 3600 günün altında olması halinde sadece 2008/Ekim ay başından önce itibari hizmet süreleri emeklilik yaş hadlerinden indirilecek, 2008/Ekim ay başından sonra fiili hizmet süresi zamlarının yarısı, 3600 gün koşulunun yerine gelmemesi nedeniyle yaş hadlerinden indirilmeyecektir.
– En az 3600 gün olması halinde de 2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamında geçen itibari hizmet süreleri sigortalılık süresine eklenecek ve 5 yılı geçmemek üzere emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. Kanunla yaştan yapılacak indirim süresinin hesabı toplam prim ödeme gün sayısına eklenen sürenin yarısı şeklinde belirlendiğinden 2008/Ekim ay başından sonra fiili hizmet süresi kapsamında geçen süreler ise beş yılı geçmemek üzere toplam prim ödeme gün sayına ilave edilecek ve yaştan yapılacak indirim süresi de ilave edilen sürenin yarısı olan 2,5 yılı geçemeyecektir.
Yaş hadlerinden yapılacak indirim süresi; prim ödeme gün sayısına sekiz yıl ilave edilenler için üç yılı, beş yıl ilave edilenler için de 2,5 yılı geçemeyecektir.
Toplam itibari/fiili hizmet süresi 3600 günün altında olan sigortalılara ilişkin mevcut uygulamada Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün 11/11/2015 tarihli ve 5694873 sayılı Genel Yazısı gereğince değişikliğe gidilmiştir. Sigortalıların 2008/Ekim ay başından önce Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen işler ve işyerlerinde 5434/32 nci maddesine göre FHSZ ile 506/ek 5 nci maddesi kapsamında itibari hizmet süresi kapsamı dışında prim ödenerek geçen çalışmalarla 2008/Ekim ay başından sonra FHSZ’ye tabi prim ödenerek geçen çalışmalar toplamının 1800 veya 3600 gün olması halinde sigortalıların 2008/Ekim ay başından sonra FHSZ’ye tabi geçen çalışmaları için emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılacaktır.
Söz konusu değişiklik, sigortalıların aylığa hak kazanma koşullarında ve aylık hesabına esas parametrelerde de değişikliğe neden olduğundan, bu kapsamda 11/11/2015 tarihinden itibaren Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamında çalıştığı işyerinden ayrılarak tahsis talebinde bulunan sigortalılar için yukarıda açıklanan usul ve esaslara göre işlem yapılacak olup, 2008/Ekim ay başı ile 11/11/2015 tarihleri arasında tahsis talebinde bulunup aylık talebi reddedilen ve aylığa hak kazanma koşullarını daha sonra yerine getirerek yeni talebine istinaden aylık bağlanan sigortalıların ilk talep dilekçelerine göre aylığa hak kazanması durumunda ikinci karar işlemi yapılacaktır.
Ancak, 27/7/2016 ve 29783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile aynı Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesinin beşinci fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen altıncı fıkrada yer alan hüküm gereğince, 2008/Ekim ay başından önce 5434/32 nci maddesi kapsamında FHSZ ve 506/ek 5 inci maddesinin itibari hizmet süresi kapsamında sayılan işlerden olmadığı halde, Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılan işler ve iş yerlerine girecek nitelikte çalışması olanların 2008/Ekim ayı öncesi bu kapsamda geçen çalışmaları emeklilik yaş haddi indiriminden yararlanmak için aranan gün sayısı hesabında dikkate alınmayacak olup, söz konusu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle uygulama bu yönde değiştirilmiştir.
Kaynak: SGK 2018/18 Genelgesi
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
