SGK Emekli aylığı hesabına esas parametreler nelerdir?

Aylık hesabına esas parametreler

 Prime esas kazançlar

Sigortalının yıllık prime esas kazançları, aşağıdaki işlem  aşamalarına  göre belirlenecektir

Kanuna tabi prime esas kazançlar, Kanunun 82 nci maddesi uyarınca prim ödeme gün sayısına göre tespit olunan prime esas kazanç alt sınırının altında, üst sınırının da üstünde olmayacaktır.

Sigortalılık süresindeki primi ödenmiş her takvim yılına ait kazanç, özel ve kamu sektörü için geçerli olan yıl kavramına göre belirlenecektir. Bu nedenle, sigortalının sektör değişikliği tarihine ait takvim yılının başlangıcı, değişiklik tarihinden önceki; sonu bu tarihten sonraki sektöre ait takvim yılı kavramına göre tespit edilecektir.

Kanun uyarınca yapılan hizmet borçlanmalarında seçilen prime esas kazanç, borcun ödendiği tarihteki prime esas asgari kazanca oranlanır. Bu oran, borçlanmaya esas ilgili ayın prime esas asgari kazancı ile çarpılır. Bulunan tutar, borçlanmaya esas süredeki ilgili ayın prime esas kazancı kabul edilir. Ancak hesaplanan prime esas kazanç hiçbir suretle o ayın prime esas azami kazancını geçmeyecektir.

Kanuna göre birden fazla sigortalılık haline (4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c)) tabi hizmetlere ilişkin prime esas kazançlar, yürürlükteki prime esas kazanç üst sınırını geçmeyecek şekilde ilgili takvim yılı kazancı olarak alınacaktır.

Diğer taraftan, 6111 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi ile Kanunun 53 üncü maddesinde yapılan değişiklik nedeniyle, sigortalılık hallerinin çakışmasından dolayı Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamındaki sigortalılığı esas alınanlardan, yazılı talepte bulunmak ve Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt sınırı ve üst sınırına ilişkin hükümler saklı olmak kaydıyla, esas alınmayan 4/1-(b) statüsü kapsamında talep tarihinden itibaren prim ödeyenlerin bu şekilde ödenen primleri, uzun vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlar yönünden Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında sigortalılık statüsünde değerlendirilecektir.

Söz konusu değişiklik 1/3/2011 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, anılan tarihten itibaren bu kapsamda ödenen primlere göre, gerek 4/1-(a) gerekse 4/1-(b) kapsamında aylık bağlanırken Kanunun 82 nci maddesinde belirlenen prime esas kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak şartıyla 4/1-(a) ve 4/1-(b) statüsündeki kazançların tamamı dikkate alınacak olup, prim gün sayıları yönünden sadece 4/1-(a) sigortalılık haline tabi prim gün sayıları dikkate alınacak, diğer sigortalılık haline esas prim gün sayıları dikkate alınmayacaktır. Bu uygulama, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için geçerli olacaktır.

Örnek 1: Sigortalı A, 4/1-(a) kapsamında ayda 20 gün kısmi süreli çalışmakta olup, aynı zamanda şirket ortağıdır. Sigortalı 1/3/2011 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında sigortalılığı esas olmakla birlikte Kanunun 53 üncü maddesine göre 4/1-(b) kapsamında da prim ödemeye devam etmiştir. Bu durumda, sigortalının prim ödeme gün sayısı ayda 20, yılda 240 gün olacak ve aylık bağlama işleminde bu gün sayıları dikkate alınacaktır. Prime esas kazançlar yönünden ise 20 prim ödeme gün sayısı karşılığı azami kazanç tutarını geçmeyecek şekilde hem 4/1-(a) hem de 4/1-(b) kapsamında ödediği prime esas kazançlar dikkate alınacaktır.

Örnek 2: 4/1-(a) kapsamında sigortalılığı devam eden sigortalı, 4/1-(b) kapsamında bir işyeri açarak, 1/3/2011 tarihinden itibaren Kanunun 53 üncü maddesi gereğince 4/1-(b) kapsamında pirim ödemeye devam edeceğini beyan ederek 4/1-(b) kapsamında da prim ödemiştir. Tarafına 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanacak olan sigortalı 30/6/2011 tarihinde işten ayrılarak aynı tarih itibariyle tahsis talebinde bulunmuştur. Sigortalının aylık hesabına esas 2011 yılı gün sayısı ve kazançları dikkate alınırken 4/1-(b) kapsamındaki prim gün sayıları dikkate alınmamakla birlikte 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki prime esas kazançları birleştirilecek, ancak kazançlar prim gün sayısı karşılığı prime esas kazanç üst sınırını geçmeyecek şekilde dikkate alınacaktır. Sigortalının aylık hesabına esas 2011 yılı prim gün sayıları ve kazançları aşağıda gösterilmiştir.

Bu durumda, sigortalının aylık hesabına esas günlük kazançları belirlenirken, 2011/Mart ayı için 4/1-(a) kapsamındaki 10 gün prim gün sayısının karşılığı olan 1.660 TL değil, 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki prime esas kazançları birleştirilerek prime esas kazanç üst sınırını geçmeyecek şekilde dikkate alınacak olup, bu miktar 1.725,80 TL dir.

Tahsis talep veya ölüm yılı ile bundan bir önceki yıl hariç olmak üzere, her takvim yılına ait prime esas kazanç, kazancın ait olduğu takvim yılından sonra tahsis talep veya ölüm tarihine kadar geçen her takvim yılında, her yılın güncelleme katsayısı ile artırılarak güncellenecektir.

Tahsis talep veya ölüm yılı ile bundan bir önceki takvim yılı kazancı da dahil edilerek, güncellenen kazançların toplamı alınacaktır.

Kazançlar toplamı, sigortalılık süresindeki (karma aylık hesaplama yönteminde 2008/Ekim (dahil) sonrasındaki) toplam prim ödeme gün sayısına bölünerek, ortalama günlük kazanç (OGK) bulunacaktır (OGK = Güncellenen Kazançlar Toplamı / Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı).

Prim ödeme gün sayısı

OGK hesabına ilişkin formülde yer alan toplam prim ödeme gün sayısına;

Kanunun geçici 9 uncu maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen maden işyerlerinin yeraltı ve yeraltı münavebeli işlerindeki prim ödeme gün sayılarının dörtte biri,

Kanunun 40 ve 49 uncu maddelerine göre verilen itibari hizmet süresi ile fiili hizmet süresi zammı gün sayıları,

Kamu kurum ve kuruluşlarında Kanun hükümlerine tabi çalışan sözleşmeli pilot ve uçuş ekibi personeline 3160 sayılı Kanun gereğince verilen itibari hizmet müddeti,

gibi kazançsız gün sayıları dahil edilmeyecektir.

Ortalama günlük kazancın 30 katı alınarak, aylığın hesabına esas sigortalının ortalama aylık kazancı (OAK) bulunacaktır. (OAK = OGK x 30)

Aylık bağlama oranı

Yaşlılık aylıkları için

Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanacaktır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınacaktır.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3600 prim gün sayısını doldurmamış olan sigortalıların yaşlılık aylığı bağlama oranının hesabında, sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen ve Kanunun yürürlük tarihinden önceki prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü için % 3 oranı esas alınacaktır. Ancak, bu hesaplama şekli 30/4/2008 (dahil) öncesi sigortalı olanlar için uygulanacak, 1/5/2008 (dahil) tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar hakkında uygulanmayacaktır.

Örnek: Sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 2100 günü olup, tahsis talep tarihinde toplam 5800 prim gün sayısı bulunmaktadır. Bu sigortalının ABO 3 ü

3600-2100 = 1500

1500/360   = 4,17 x % 3 = % 12,51

5800-1500 = 4300/360 = 11,94 x % 2 =23,88

ABO 3 = 12,51+ 23,88 = % 36,39 dur.

Özel hükümlere göre aylık bağlananlardan;

Kanunun geçici 9 uncu maddesinin beşinci fıkrası gereğince maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışan sigortalılara bağlanan aylıkların aylık bağlama oranı, 8100 gün üzerinden hesaplanan orandan (% 45) az olmayacaktır.

Kanunun geçici 10 uncu maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına göre sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul olan sigortalılar ile sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanan sigortalılara bağlanan aylıkların aylık bağlama oranı, 5400 gün üzerinden hesaplanan orandan (% 30) az olmayacaktır.

Aylık bağlama oranı % 90 ı  geçemez.

28 inci maddenin dördüncü ve beşinci fıkralarına göre aylığa hak kazanan sigortalılardan; 4/1-(a) sigortalıları için hesaplanacak aylık bağlama oranı, prim  gün sayısı 7200 den az  olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 7200 prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60 a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre (Çalışma gücü kaybı oranı x

7200 / % 60 = ABO ya esas prim gün sayısı) % 40 ı geçmemek üzere,

4/1-(b) sigortalıları için hesaplanacak aylık bağlama oranı, prim gün sayısı 9000 günden az olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 9000 prim gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60 a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre (Çalışma gücü kaybı oranı x 9000 / % 60 = ABO ya esas prim gün sayısı) % 50 yi geçmemek üzere,

tespit edilecektir. Prim gün sayısı 4/1-(a) sigortalıları için 7200, 4/1-(b) sigortalıları için 9000 günden fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısına göre aylık bağlama oranı belirlenecektir.

Ancak, malul sayılmayan sigortalılardan Kurum Sağlık Kurulunca Kanunun 28 inci maddesinin beşinci fıkrası (a) bendi kapsamında tespit edilen çalışma gücü kayıp oranı % 59 un üzerinde bile olsa aylık bağlama oranına esas gün sayısı belirlenirken, çalışma gücü kayıp oranı

% 59 (Gün sayısı X % 59/ % 60) olarak dikkate alınacaktır.

Malullük ve ölüm aylıkları için

4/1-(a) sigortalıları için % 40 dır (7200 günden az prim ödeme gün sayısı olanlar için).

7200 günden fazla her tam yıl için bu oran % 2  puan artırılacaktır.

4/1-(b)  sigortalıları için % 50’dir (9000 günden az prim ödeme gün sayısı olanlar için).

9000 günden fazla her tam yıl için bu oran % 2 oranında artırılacaktır.

Aylık bağlama oranının hesabında, 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınacaktır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılacaktır. Ancak, aylık bağlama oranı % 90 ı geçemez.

Kaynak: Sgk Mevzuatı
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.