Dr. Hakan ÇINAR
Akademisyen
hakan.cinar@mentorgumruk.com.tr
2022-2024 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program’ın onaylanmasına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı geçtiğimiz gün Resmi Gazete’de yayımlandı. Neden ortaya karışık program dedim, isabetli hedefler de var içerisinde, gerçekleşmesi zor görünenler de. Her ne kadar bana göre öyle desem de, istatistikler de biraz daha beni destekler türde. Üç yıllık yol haritasının yayınlanmasını bekliyor muyduk, 2006 yılından bu yana Türkiye’de 16 adet orta vadeli program hazırlandığı için cevabımız evet. Maalesef şu ana dek bu programların hiçbirinde hedeflere ulaşılamamış olunsa da, yüzde 5-5,5 büyüme öngörülerine rağmen, gerçekleşmesi muhtemel hedeflerin de programda yer alması olumlu. Planlı olmak ve niyet etmek önemli elbet, mühim olan programa uygun hareket edebilmek.
Programda büyüme hedefleri 2022 için yüzde 5 iken, 2023 ve 2024 için oran yüzde 5,5. Pandemi ortamı çok da göz önünde bulundurulmamış gibi bir hal var sanki. İşsizlikte ise 2022 öngörüsü yüzde 12 . Bu oran diğer iki yıl için, yüzde 11,4 ve 10,9. Tezimi bir kez daha tekrar edeyim, pandeminin 2022 yılını ve sonrasını etkilemeyeceği öngörüsü bir hayli net hissediliyor. Enflasyon hedefi 2022 yıl sonu için yüzde 9,8, 2023 için 8, 2024 için ise yüzde 7,6. 2021 yıl sonu enflasyon gerçekleşme tahmininin yüzde 16,2 olduğu göz önünde bulundurulursa 9,8 oranına ulaşmanın çok iyimser bir yaklaşım olduğunu da belirtmek gerekiyor. Cari açığın gayrisafi milli hasılaya oranı 2022 için yüzde 2,2. Sonrasında yüzde 1,5 ve yüzde 1 öngörülen oranlar. İşler iyi giderse ulaşılması muhtemel.
Programda 2022 için dolar cinsinden gayrisafi milli hasılanın 850 milyar dolara çıkması, 2023’de bu rakamın 925 milyar dolara ulaşması, 2024’te ise 1 trilyon doları aşması öngörülmüş. Bu hedefler ulaşılamaz değil, tabi buradaki yükseliş kişi başına düşen geliri de arttırıyor olacak. 2022’de olmasa da 2023 yılında 10 bin dolar sınırını aşma hedefinin gerçekleşmesini elbette fazlası ile arzu ederiz. Yakalar mıyız, işte onu kestirebilmek zor. 2021’de bütçe açığının 230 milyar TL olması beklenirken, 2022 için hedef 278,4 milyar TL, 2023 için 290,2 milyar TL ve 2024 için de 294 milyar TL olarak belirlendi.
Kura ve dış ticarete ilişkin hedefler, benim en ulaşılabilir gördüğüm başlıklar. Dolar öngörüsü 2021 sonu için 8,30 iken, 2022 için 9,27, 2023 için 9,77 ve 2024 için 10,26 oldu. İlginç noktalardan bir tanesi ithalat hedefi idi. 2022 için ihracat hedefinin 230,9 milyar dolar, programın son yılı olan 2024 için ise 255 milyar dolar olduğu görülüyor.
İthalat tarafına bakıldığında ise 2024’te ithalatın 309 milyar dolar olması bekleniyor. Böylelikle program sonunda dış ticaret açığının 54 milyar dolarda gerçekleşmesi hedefleniyor. Bu rakamlar, dış ticarete dair eylem planında mevcuttan çok da farklı bir durumun olmayacağı gerçeğini ortaya koyuyor. İthalata dayalı ihracatımız bugünün gerçeği; üretimin artması ve hammadde üretimini de arttırma, üretimi geliştirme yönünde orta vadede çok radikal bir planın olmadığını bu plandan çıkarmak, pek de güç olmasa gerek.
Aslında farklı öngörülerin yer almasını ben, farklı uzmanlık alanlarındaki kişinin kendi bakış açıları olarak yorumlarken, tüm bileşenlerin bir ahenk içermediğini söyleyebilirim. Dedim ya, olabilecekler de var olması güç olanlar da, sebebini istatiksel öngörülere dayalı olarak belirtmeye gayret ettim. Üretimin ve katma değerli ihracatın önemli ölçüde yükselmediği bir senaryoda önemli büyüme hedeflerinden söz etmek pek de olası gelmiyor. Uzun lafın kısası, orta vadeli program, ortaya karışık program.
Kaynak: İşbu içerik, Sayın Dr. Hakan ÇINAR’ın özel izni ile yayınlanmıştır. Yazının tüm hakları ve sorumluluğu yazara aittir.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
