Teknoloji geliştirme bölgeleri ile Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde yürütülmekte olan Ar-Ge veya tasarım projelerinde sahip oldukları teknik bilgi ve deneyim nedenleriyle üniversite öğretim elemanları istihdam edilebilmekte ya da bu kişilerden danışmanlık hizmetleri alınabilmektedir.
Bilindiği üzere teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren şirketler, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Kanunu; Ar-Ge veya tasarım merkezleri ise 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında teşvik ve destek unsurlarından yararlanmaktadır.
Üniversite öğretim elemanlarından temin edilen hizmetin şekli, bu hizmetler nedeniyle ilgili kanunlar kapsamında yararlanılacak destek unsurlarını etkilemektedir.
Hizmet akdi ile çalışma veya danışmanlık hizmeti sunumu ayrımı
Üniversite öğretim elemanları yürütülmekte olan projelere danışmanlık hizmetleri kapsamında hizmet sağlayabilmekte ya da Ar-Ge projelerinde işçi-işveren ilişkisi kapsamında görev alabilmektedirler.
Ar-Ge faaliyetlerinin teknopark şirketi ile Ar-Ge veya tasarım merkezi bünyesinde gerçekleştirilmesi esas olsa da zaman zaman teknik bilgi gerektirmesi nedeniyle öğretim elemanlarınca şirket ve merkezlere Ar-Ge danışmanlık hizmetleri verilmektedir. Bunun yanında üniversite öğretim elemanları bazı durumlarda kısmi ya da tam zamanlı olarak merkez ve işletmelerde istihdam da edilebilmektedir. Bu kapsamda hizmet alan işletmeler açısından sunulan danışmanlık hizmetleri Ar-Ge harcama kalemi olarak “dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet” olarak; hizmet akdine bağlı olarak çalışılması durumunda ise “personel gideri” olarak takip edilmekte, muhasebeleştirilmekte ve teşvik ile destek unsurlarından buna göre yararlanmaktadır.
Danışmanlık hizmetleri kapsamında ücret vergisi ile sosyal güvenlik prim desteğinden yararlanılamaz
Üniversite öğretim elemanlarının teknopark ya da Ar-Ge veya tasarım merkezinin bordrosunda yer alması halini tanımlayan hizmet akdi ilişkisi kapsamında gelir vergisi desteği ile sosyal güvenlik işveren payı desteğinden yararlanmak mümkünken; danışmanlık hizmeti alınması halinde ise bu desteklerden yararlanmak mümkün bulunmamaktadır.
Danışmanlık hizmetleri çoğu zaman ilgili öğretim elemanlarınca sunulan serbest meslek hizmetleri kapsamında makbuz karşılığında; hizmetin ticari bir şirket bünyesinde sunulması halinde ise fatura karşılığında sunulmaktadır.
Ancak önemle hatırlatmak isteriz ki, üniversite öğretim elemanlarınca sunulmakta olan danışmanlık hizmetleri karşılığında yapılan ödeme üzerinden serbest meslek stopajı yapılması, söz konusu ödeme ücret niteliğinde olmadığı sürece, gerek 5746 gerekse 4691 saylı kanununlar kapsamında gelir vergisi ve sosyal güvenlik primi desteğinden yararlanılacağı anlamına gelmemektedir.
Güneri GÖZÜAÇIK,
Modern YMM, Denetim ve Danışmanlık
Ortak, Yeminli Mali Müşavir
İstanbul, 11.12.2017
