1- İŞÇİNİN BAŞKA BİR ŞUBEYE GÖNDERİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?
İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından 6 işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda İş Kanunu 17 ila 21’inci madde hükümlerine göre dava açabilir. Taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebilir. Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamaz.
2- İŞVERENLE İŞÇİ İŞ KOŞULLARINI ANLAŞARAK DEĞİŞTİREBİLİR Mİ?
Değiştirebilir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22’nci maddesinde taraflar anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebileceği belirtilmektedir.
3- ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK GEÇMİŞE ETKİLİ OLARAK YÜRÜRLÜĞE KONULUR MU?
Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulmaz. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22’nci maddesinde çalışma koşullarında değişikliğin geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamayacağı belirtilmektedir.
4- İŞÇİLERE ÖDEME DOLAR İLE YAPILABİLİR Mİ?
İşçilere ödeme dolar ile yapılamaz. Çünkü 4857 sayılı İş Kanununun 32’nci maddesine göre ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak, yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödeme yapılabilir.
5- İŞÇİYE ÜCRET ÖDEMESİ EMRE MUHARRER SENETLE (BONO İLE), KUPONLA VEYA YURTTA GEÇERLİ PARAYI TEMSİL ETTİĞİ İDDİA OLUNAN BİR SENETLE VEYA DİĞER HERHANGİ BİR ŞEKİLDE YAPILABİLİR Mİ?
İşçiye ücret ödemesi emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde yapılamaz. Çünkü 4857 sayılı İş Kanununun 32’nci maddesinde emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesinin yapılamayacağı emredilmektedir.
6- İŞVERENİN 2 AY BOYUNCA ÜCRET ÖDEMEMESİ YASAL MIDIR?
İşverenin 2 ay boyunca ücret ödememesi yasal değildir. Çünkü 4857 sayılı İş Kanununun 32’nci maddesinde işçiye ücretin en geç ayda bir ödeneceği ve iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresinin bir haftaya kadar indirilebileceği belirtilmektedir.
7- ÜCRET ALACAKLARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ VAR MIDIR?
Vardır. 4857 sayılı İş Kanununun 32’nci maddesinde ücret alacaklarının 5 yıllık zaman aşımına tabi olduğu belirtilmiştir.
8- 8 İŞÇİSİ OLAN İŞVEREN TÜRKİYE GENELİNDE ÜCRETLERİ BANKA KANALIYLA ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜNE TABİİ MİDİR?
4 işçisi olan işveren Türkiye genelinde ücretleri banka kanalıyla ödeme yükümlülüğüne tabii değildir. Çünkü Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmeliğin 10’uncu maddesinde en az 5 işçi olanların ödeme yükümlülüğü olduğu belirtilmektedir.
9- İŞÇİ ÜCRETLERİNİN NE KADARLIK TUTARI BANKAYA YATIRILMALIDIR?
Ücret, Prim, İkramiye ve bu nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmeliğin 10’uncu maddesinde işyerleri ve işletmelerinde İş Kanunu hükümlerinin uygulandığı işverenler ile üçüncü kişilerin, Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının en az 5 olması hâlinde, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemenin kanunî kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemekle yükümlü olduğu belirtilmektedir.
10- 11 İŞÇİ ÇALIŞTIRAN İŞVEREN, İŞÇİLERE ÜCRETLERİNİ BANKA ARACILIĞIYLA ÖDEMESE NE OLUR?
Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakın bankalar aracılığıyla ödenmesine dair yönetmeliğin 16’ncı maddesi uyarınca İş Kanunu’nun 102’nci maddesinde öngörülen idari para cezası işveren hakkında uygulanır.
11- İŞ GÖRMEKTEN KAÇINABİLME İÇİN ARANAN SÜRE NE KADARDIR?
4857 sayılı İş Kanununun 34’üncü maddesinde ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ücreti ödenmeyen işçinin iş görmekten kaçınabileceği belirtilmektedir.
12- ÜCRETİ ZAMANINDA ÖDENMEYEN İŞÇİ FAİZ İSTEYEBİLİR Mİ?
İsteyebilir. 4857 sayılı İş Kanununun 34’üncü maddesinde gününde ödenmeyen ücretlere mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanacağı belirtilmiştir.
13- İŞ GÖRMEKTEN KAÇINAN İŞÇİNİN İŞ AKDİ FESHEDİLİR Mİ?
Bu nedenle iş akdinin feshedilemeyeceği, işçinin yerine yeni işçi alınamayacağı ve yapılan işlerin başkasına yaptırılamayacağı 4857 sayılı İş Kanununun 34’üncü maddesinde açıkça belirtilmiştir.
14- ÜCRETİN NE KADARI HACİZ EDİLEBİLİR VEYA BAŞKASINA DEVİR TEMLİK EDİLEBİLİR?
4857 sayılı İş Kanununun 35’inci maddesinde işçilerin aylık ücretlerinin 1/4 ‘den (dörtte birinden) fazlasının haczedilemeyeceği veya başkasına devir ve temlik olunamayacağı nafaka borçları hariç belirtilmiştir.
15- ÜCRET BORDROSU DÜZENLEYEN İŞVERENİN ÜCRET HESAP PUSULASI DA DÜZENLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ VAR MIDIR?
4857 sayılı İş Kanununun 37’inci maddesi gereği ücret bordrosu düzenleyen işverenin ücret hesap pusulası da düzenleme yükümlülüğü bulunmaktadır.
16- İŞVERENİN İŞÇİDEN 3 GÜNDELİK KADAR ÜCRET KESİNTİ YAPMASI YASAYA UYGUN MUDUR?
İşverenin işçiden 3 gündelik kadar ücret kesinti yapması yasaya uygun değildir. Çünkü 4857 sayılı İş Kanununun 38’inci maddesinde işçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintilerin bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamayacağı belirtilmektedir.
17- İŞÇİDEN ÜCRET KESME CEZASI YOLUYLA KESİLEN PARA NE YAPILMALIDIR?
Kesildiği tarihten itibaren 1 ay içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye’de Kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine yatırılmalıdır.
18- HAFTADA 44 SAAT ÇALIŞMA YAPTIRAN İŞVEREN FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ ÖDEMELİ MİDİR?
Ödeme yükümlülüğü yoktur. Çünkü 4857 sayılı İş Kanununun 41’nci maddesinde haftalık 45 saatten fazla çalışma yapılırsa fazla çalışma ücreti ödeneceği belirtilmektedir.
19- HAFTADA 3 SAAT FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRILAN İŞÇİYE, ÜCRETİ NASIL ÖDENMELİDİR?
Her bir saat fazla çalışmanın ücreti %50 fazlasıyla ödenmesi gerektiği 4857 sayılı İş Kanununun 41’inci maddesinde belirtildiğinden toplam 4,5 saate denk gelen fark ücret ödenmelidir.
20- SÖZLEŞMEDE HAFTALIK 40 SAAT ÇALIŞACAĞI BELİRTİLEN BİR İŞÇİ, İŞVEREN TARAFINDAN HAFTADA 44 SAAT ÇALIŞTIRILIYOR İSE ÜCRETİ NE KADAR ZAMLI ÖDENMELİDİR?
%25 fazlasıyla ödenmelidir. Yani 4 saatlik fazla sürelerle çalışma için 5 saate tekabül eden ücret ödemelidir.
21- HAFTADA 5 SAAT FAZLA ÇALIŞMA YAPAN BİR İŞÇİNİN ÜCRET YERİNE İZİN ALMASI MÜMKÜN MÜDÜR?
4857 sayılı İş Kanununun 41’nci maddesinde fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışmada işçinin isterse zamlı ücret yerine fazla çalıştığı her saat karşılığı 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 15 dakikayı serbest zaman olarak kullanabileceği belirtildiğinden toplam 7,5 saat serbest zaman iş saatleri içinde verilebilir.
22- İŞÇİNİN HAK ETTİĞİ FAZLA ÇALIŞMA YA DA FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA NEDENİYLE SERBEST ZAMANI NE KADAR SÜREDE KULLANDIRILMALIDIR?
6 ay zarfında kullandırılması gerektiği 4857 sayılı İş Kanununun 41’nci maddesinde belirtilmektedir.
23- İŞVEREN FAZLA SAATLERLE ÇALIŞMA İÇİN İŞÇİNİN ONAYINI ALMALI MIDIR?
İşçinin onayının alınması gerektiği 4857 sayılı İş Kanununun 41’inci maddesinde belirtilmektedir.
24- İŞVEREN BİR YILDA TOPLAM NE KADAR FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRMA HAKKINA SAHİPTİR?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41’inci maddesinde fazla çalışma süresinin toplamının bir yılda 270 saatten fazla olmayacağı belirtilmektedir.
25- BİR İŞYERİNDE TAŞERON FİRMANIN ELAMANI OLARAK ÇALIŞAN BİR İŞÇİNİN TAŞERON FİRMADAN ALAMADIĞI ÜCRETİ TAHSİL EDEBİLMESİNİN YASAL BİR YOLU VAR MIDIR?
4857 sayılı İş Kanununun 2.maddesine göre asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Bu sebeple işçi ücretini asıl işverenden talep edebilir.
26- BİR TÜZEL KİŞİ ŞİRKET KURAN İŞÇİNİN DAHA ÖNCE ÇALIŞTIĞI FİRMANIN TAŞIMA İŞLERİNİ YAPMASI MÜMKÜN MÜDÜR?
İş Kanununa göre daha önce aynı iş yerinde işçi olarak çalışmış kişilerle asıl işveren alt işveren(taşeron) ilişkisi kurulamamaktadır. Ancak bu uygulama tüzel kişi ortaklarını kapsamamaktadır. Dolayısı ile daha önce çalışılan firmanın taşıma işinin yapılması mümkündür.
27- İŞÇİNİN İŞ GÖRME EDİMİNİN ALACAKLISI OLAN TAŞERON FİRMALARININ SÜREKLİ DEĞİŞMESİ DURUMUNDA İŞÇİNİN İZİN KULLANMA HAKKI BUNDAN NASIL ETKİLENMEKTEDİR?
Değişik firmalarla olsa bile çalışma aynı iş yerinde aralıksız bir biçimde sürdürüldüğünde ve yıllık izne hak kazanma süresi dolduğunda yıllık izin hakkı kullanılabilir. Taşeron firmanın değişmiş olması bu hakkın kullanımını engellemez.
28- BİR SPOR KULÜBÜNDE PROFESYONEL FUTBOLCU OLARAK 2 YIL ÇALIŞAN BİR FUTBOLCU İŞ KANUNUNA GÖRE NE KADAR KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?
Sporcular 4857 sayılı İş Kanununa tabi değiller. İş kanunu hükümlerine göre kıdem tazminatı talep edemezler.
29- BİR HAVA YOLU ŞİRKETİNDE FİNANS MÜDÜRÜ OLARAK ÇALIŞAN KİŞİ İŞ KANUNUNA TABİ MİDİR?
Havacılığın yer tesislerinde çalışanlar İş Kanununa tabidirler.
30- İŞVERENİN KADINLARA ERKEKLERDEN DAHA AZ ÜCRET ÖDEMESİ KANUNA UYGUN MUDUR?
İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.
31- İŞYERİ DEVREDİLEN İŞÇİNİN ESKİ TAZMİNATLARINDAN YENİ ŞİRKET Mİ ESKİ ŞİRKET Mİ SORUMLUDUR?
Devir halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır.
Kaynak: İş Kanunu – Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
