1- Geçici Vergi nedir?
Geçici vergi;
Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükelleflerinin cari vergilendirme döneminin gelir ve kurumlar vergisine mahsuben üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanarak ödenen bir peşin vergi uygulamasıdır.
2- Hangi kazançlar Geçici Verginin kapsamına girer?
2.1- Gerçek usulde vergilendirilen
2.1.1- Ticari kazanç sahipleri,
2.1.2- Serbest meslek erbabı,
2.1.3- Kurumlar vergisi mükellefleri
cari vergilendirme döneminin gelir ve kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere geçici vergi ödemek zorundadırlar.
2.2- Ortaklık olarak gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmadıklarından dolayı,
2.2.1- Adi ortaklıklar,
2.2.2- Kollektif şirketler,
2.2.3- Adi komandit şirketler,
geçici vergi mükellefi değillerdir.
*** Ancak adi ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların elde ettikleri kazançlar geçici verginin konusuna girmektedir.
3- Kimler Geçici Vergi ödemez?
3.1- Tasfiye halindeki kurumlar vergisi mükellefleri tasfiye dönemlerinde,
3.2- Basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri,
3.3- Yıllara sâri inşaat ve onarma işi yapanlar,
3.4- Ücret geliri elde edenler,
3.5- Menkul sermaye iradı sahipleri,
3.6- Gayrimenkul sermaye iradı sahipleri,
3.7- Zirai kazanç sahipleri,
3.8- Diğer kazanç ve irat elde edenler,
3.9- Kazançları vergiden istisna edilen serbest meslek erbabı
3.10- Noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar geçici vergi ödemezler.
***Ancak, geçici vergi ödemeyeceği belirtilen kişiler bu işlerinden elde ettikleri kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları nedeniyle geçici vergi ödemek zorundadırlar.
4- Geçici Vergiye esas kazanç nasıl elde edilir?
4.1- Mükellefler, öncelikle ilgili hesap döneminin 3, 6, 9 ve 12 aylık mali tablolarını esas alarak geçici vergi dönem kazancını, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120’ nci maddesi hükmüne göre belirleyeceklerdir.
4.2- Geçici vergiye ilişkin kazançların tespitinde dönemsellik esasına uyulması ve Vergi Usul Kanununun değerlemeye ilişkin hükümlerinin dikkate alınması gerekmektedir.
5- Gelir Vergisi mükellefleri ile Kurumlar Vergisi mükellefleri için Geçici Vergi oranı kaçtır?
Geçici vergi oranı,
5.1- Gelir Vergisi mükellefleri için, gelir vergisi tarifesinin ilk diliminde yer alan oran (%15),
5.2- Kurumlar Vergisi mükellefleri için %22 olarak uygulanır.
6- Geçici Vergi nasıl hesaplanacaktır?
6.1- Gelir vergisi mükellefleri için;
6.1.1- Geçici vergi ilgili hesap döneminin üçer aylık kazançlarına, gelir vergisi tarifesinin ilk diliminde yer alan oranın (%15) uygulanması suretiyle hesaplanacaktır.
6.2- Kurumlar vergisi mükellefleri için;
6.2.1- Geçici vergi oranı safi kurum kazancı üzerinden %22 olarak uygulanır.
*** Hesaplanan geçici vergiden varsa aynı hesap dönemi ile ilgili olarak daha önce ödenmiş geçici vergi ve geçici vergiye tabi kazançlarla ilgili olarak tevkifat yoluyla ödenmiş vergiler mahsup edilecek, mahsuptan sonra kalan tutar ödenmesi gereken geçici vergi olarak beyan edilecektir.
7- Geçici Vergi Beyannamesi düzenlenirken hangi istisna ve indirimler dikkate alınır?
Mükellefler, geçici vergiye tabi kazançlarının tespiti sırasında gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde dikkate alabilecekleri tüm indirim ve istisnalardan yararlanabilirler.
8-Geçici Verginin eksik beyan edilmesi halinde ne yapılır?
Geçmiş dönemlere ilişkin geçici verginin %10’u aşan tutarda eksik beyan edilmesi durumunda eksik beyan edilen kısım için yapılacak re’sen veya ikmalen tarhiyata vergi ziyaı cezası ile gecikme faizi uygulanır. %10’luk yanılma payının beyan edilmesi gereken (beyan edilmiş olan değil) geçici vergi matrahı üzerinden hesaplanması gerekmektedir.
9- Geçici Verginin ödenmemesi durumunda gecikme zammı hesaplanır mı?
Tahakkuk ettirilmiş ancak ödenmemiş olması dolayısıyla yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup imkânı bulunmayan geçici vergi tutarları terkin edilir. Terkin edilen geçici vergi tutarı için vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarih olan yıllık beyannamenin verilmesi gereken kanuni sürenin başlangıç tarihine kadar gecikme zammı uygulanır.
10- Ödenmeyen Geçici Vergi yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir mi?
Tahakkuk ettirilmiş, ancak ödenmemiş geçici verginin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün değildir. Mahsup işleminin yapılabilmesi için tahakkuk ettirilmiş geçici verginin ödenmiş olması şarttır.
11- Bir önceki dönemde ödenmemiş olan Geçici Vergi sonraki dönem beyannamesinden mahsup edilir mi?
Yıl içinde bir önceki dönemde ödenmemiş olan geçici verginin ödenme şartına bağlı olmaksızın bir sonraki dönem beyannamesinden mahsubu mümkündür. Ödenmiş olma şartı yıllık gelir vergisi beyannamesinden mahsup yaparken aranmaktadır. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden ilgili hesap dönemine ilişkin geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi mahsup edilir.
12- Tahakkuk eden ancak ödenmeyen Geçici Vergi için ne yapılır?
Üçer aylık kazançlar üzerinden tahakkuk ettirilmiş, ancak ödenmemesi nedeniyle yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup imkânı bulunmayan geçici vergi tutarları terkin edilir. Terkin edilen geçici vergi tutarına, vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarihe (gelir vergisi mükellefleri için 1 Mart, kurumlar vergisi mükellefleri için 1 Nisan) kadar gecikme zammı uygulanır.
13- BAĞ-KUR primlerini Geçici Vergi Beyannamesinde indirme imkânı var mıdır? Varsa hangi sütunda gösterilir?
Gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olduğunun tevsik edilmesi kaydıyla, BAĞ-KUR primleri, kazançla sınırlı olarak indirilebilecektir. Dönem sonunda yıllık beyannamede beyan edilen kazanç olmaması veya yetersiz olması halinde, geçici vergi dönemlerinde indirilen ödenmiş BAĞ-KUR giriş keseneği ve primleri tutarının, yıllık beyannameye göre yararlanılması mümkün olan kısmı; gelir vergisi mükelleflerince beyan edilen gelirden indirilebilecek, kalan kısmı indirim konusu yapılamayacaktır. BAĞ-KUR primleri beyanname üzerinde “Diğer İndirimler” sütununda gösterilir.
14- Geçici Verginin dönemleri, beyan ve ödeme zamanları nedir?
Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
