G.V.K. Geçici 67’nci Madde Uygulaması İle İlgili Olarak Gerçek Kişilere Yönelik Vergi Rehberi
GİRİŞ
1. Tevkifata Tabi Gelirler
2. Tevkifata Tabi Olmayan Gelirler
3. Gelirleri Üzerinden Tevkifat Yapılacaklar
4. Alım-Satım İşlemlerinde Tevkifat Matrahı
5. Aynı Menkul Kıymetten Değişik Tarihlerde Alımlar Yapıldıktan Sonra Elden Çıkarılması Halinde Alış Bedeli
6. Dövize, Altına veya Başka Bir Değere Endeksli Menkul Kıymetlere İlişkin
İşlemlerde Tevkifat Matrahı
7. Yabancı Para Cinsinden İhraç Edilen Menkul Kıymetlere İlişkin İşlemlerde
Tevkifat Matrahı
8. Alım-Satım İşlemlerinin Bir Kısmının Zararla Sonuçlanması Halinde
Tevkifat Matrahı
9. Aynı Tür Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçları Nelerdir?
10. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının İtfası Halinde
Tevkifat Matrahı
11. Dönemsel Getirilerde Tevkifat Matrahı
12. Ödünç İşlemlerinde Tevkifat Matrahı
13. Hisse Senedi Kazançları
14. Devlet Tahvili ve Hazine Bonoları Faiz Gelirleri ve Alım-Satım Kazançları
15. Özel Sektör Tahvil Gelirleri (Faiz Gelirleri ve Alım-Satım Kazançları)
16. Mevduat Faizleri
17. Repo Gelirleri
18. Özel Finans Kurumlarından Elde Edilen Gelirler
19. Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerinden Elde Edilen Gelirler
20. Menkul Kıymetler Yatırım Fonları ile Menkul Kıymetler Yatırım
Ortaklıklarından Elde Edilen Gelirler
İçindekiler www.gib.gov.tr
21. Geçici 67 nci Madde Kapsamındaki Kazançların Ticari Faaliyet
Kapsamında Elde Edilmesi
22. Dar Mükellef Gerçek Kişilerin Geçici 67 nci Madde Kapsamında
Yapacakları İşlemler
23. İhtiyari Beyan Nedir, Nereye, Nasıl ve Ne Zaman Yapılacaktır?
24. G.V.K. Geçici 67 nci Madde Uygulamasının Beyanına İlişkin Örnekler
GİRİŞ
Gelir Vergisi Kanununa 5281 sayılı Kanunun 30 uncu maddesiyle eklenen geçici 67 nci maddede, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik düzenlemelere yer verilmiştir.
Söz konusu düzenleme 1/1/2006-31/12/2020 tarihleri arasında uygulanacaktır.
Bu rehber, finansal araçlara yatırım yapan gerçek kişi yatırımcıları bilgilendirmek amacıyla hazırlanmış olup, rehberde geçici 67 nci maddeyle getirilen düzenlemeyle bu maddede 5527, 5615, 6009, 6111, 6322 ve 6655 sayılı Kanunlar ve 22/7/2006 tarihli ve 2006/10731 sayılı, 27/10/2008 tarihli ve 2008/14272 sayılı, 12/1/2009 tarihli ve 2009/14580 sayılı, 27/9/2010 tarihli ve 2010/926 sayılı ve 20/12/2010 tarihli ve 2010/1182 sayılı, 26/4/2011 tarihli ve 2011/1854 sayılı, 27/4/2012 tarihli ve 2012/3141 sayılı, 24/12/2012 tarihli ve 2012/4116 sayılı, 22/9/2017 tarihli
ve 2017/10840 sayılı Bakanlar Kurulu Kararları ile yapılan düzenlemeleri de içeren açıklamalara yer verilmiştir.
1. TEVKİFATA TABİ GELİRLER
• Hisse senedi alım-satım kazançları,
• Devlet tahvili ve Hazine bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları,
• Özel sektör tahvil ve bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları,
• Mevduat faizleri,
• Repo gelirleri,
• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları,
• Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler, Menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında işlem gören diğer menkul kıymetlerin gelirleri,
• Hazine veya diğer kamu tüzel kişiliklerince çıkarılan menkul kıymetlerin faiz gelirleri ve alım-satım kazançları.
• Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler,
• Aracı kuruluş varantlarından elde edilen gelirler,
tevkifata tabi olacaktır.
2. TEVKİFATA TABİ OLMAYAN GELİRLER
• Hisse senedi kar payları,
• Hazine (Eurobond) ve 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin alım-satımı, itfası sırasında elde edilen getirileri ve bunların dönemsel getirilerinin tahsili,
• Tam mükellef kurumlara ait olup, Borsa İstanbul’da işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler,
• Sürekli olarak portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler,
• Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerden elde edilen faiz gelirleri,
• Tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler, tevkifat kapsamında olmayacaktır.
3. GELİRLERİ ÜZERİNDEN TEVKİFAT YAPILACAKLAR
Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi ya da tam/ dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının önemi bulunmamaktadır. Vergi mükellefiyeti olmayan ya da vergiden muaf olanların elde ettiği gelirler de tevkifata tabi olacaktır.
4. ALIM-SATIM İŞLEMLERİNDE TEVKİFAT MATRAHI
Alım-satım işlemlerinde tevkifat matrahı, alış bedeli ile satış bedeli
arasındaki tutar olacaktır. Alış ve satış işlemleri sırasında ödenen
komisyonlar ile banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının
tespitinde dikkate alınacaktır. Bu giderler dışında başkaca bir giderin
tevkifat matrahının tespitinde indirim konusu yapılması söz konusu
değildir.
5. AYNI MENKUL KIYMETTEN DEĞİŞİK TARİHLERDE
ALIMLAR YAPILDIKTAN SONRA ELDEN ÇIKARILMASI
HALİNDE ALIŞ BEDELİ
Aynı menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracından değişik
tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir kısmının elden çıkarılması
durumunda ilk giren ilk çıkar yöntemi kullanılmak suretiyle tevkifat
matrahının tespitinde dikkate alınacak alış bedeli belirlenecektir. Aynı
gün içinde yapılan alım-satım işlemlerinde ağırlıklı ortalama fiyat bilgisi
dikkate alınabilecek ancak tevkifat matrahı ilk giren ilk çıkar yöntemine
göre belirlenecektir. Bir menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma tarihinden sonra yapılan ilk alım
işlemi esas alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilecektir.
6. DÖVİZE, ALTINA VEYA BAŞKA BİR DEĞERE ENDEKSLİ
MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN İŞLEMLERDE TEVKİFAT
MATRAHI
Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymet veya diğer
sermaye piyasası aracına ilişkin işlemlerde, tevkifat matrahının tespitinde
alış ve satış bedeli olarak işlem tarihindeki Türk Lirası karşılıkları esas
alınacaktır.
7. YABANCI PARA CİNSİNDEN İHRAÇ EDİLEN MENKUL
KIYMETLERE İLİŞKİN İŞLEMLERDE TEVKİFAT MATRAHI
Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para
cinsinden ihraç edilmiş olması halinde, tevkifat matrahının tespitinde kur
farkı dikkate alınmayacaktır. Kur olarak işlem anında kullanılan kur, böyle bir kurun bulunmadığı hallerde ise Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınacaktır.
8. ALIM-SATIM İŞLEMLERİNİN BİR KISMININ ZARARLA
SONUÇLANMASI HALİNDE TEVKİFAT MATRAHI
Alım-satıma konu menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının
aynı türden olması kaydıyla, üç aylık dönem içerisinde yapılan işlemlerin
bir kısmının zarar bir kısmının kar ile sonuçlanması halinde zararlar
karlardan mahsup edilmek suretiyle tevkifat matrahı tespit edilecektir.
Üç aylık dönem sonucunun zarar olması halinde bu zarar izleyen üç aylık
döneme takvim yılı aşılmamak kaydıyla devredilecektir.
9. AYNI TÜR MENKUL KIYMET VE DİĞER SERMAYE
PİYASASI ARAÇLARI NELERDİR?
Aynı tür menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının
değerlendirilmesinde aşağıdaki sınıflandırma esas alınacaktır.
I) Sabit getirili menkul kıymetler
II) Değişken getirili menkul kıymetler
III) Diğer menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları
IV) Yatırım fonları katılma belgeleri ve yatırım ortaklıkları hisse senetleri
Menkul kıymetlerle yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde
sınıflandırma, işlemle ilişkilendirilen menkul kıymetin dahil olduğu gruba
göre yapılacaktır. Menkul kıymete bağlı olmaksızın yapılan işlemler ise
III. gruptaki diğer menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları
kapsamında değerlendirilecektir. Ayrıca, hisse senedine veya hisse
senedi endekslerine dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon
sözleşmeleri ile Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senedi ve hisse
senedi endekslerine dayalı olarak ihraç edilen aracı kuruluş varantları ile
hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinin de hisse senetleri ile aynı
sınıfta değerlendirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, hisse senedi ve hisse senedi endeksleri dışında bir dayanak
varlığa bağlı varantlar söz konusu gruplandırmada III. sınıf kapsamında
değerlendirilecektir.
10. MENKUL KIYMET VEYA DİĞER SERMAYE PİYASASI
ARACININ İTFASI HALİNDE TEVKİFAT MATRAHI
Bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının itfası halinde,
tevkifat matrahı alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark olacaktır. Alış veya itfa işlemleri sırasında ödenen komisyonlar ile banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacaktır.
11. DÖNEMSEL GETİRİLERDE TEVKİFAT MATRAHI
Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının, herhangi
bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan
dönemsel getirilerinde, tevkifat matrahı dönemsel getiri tutarı olacaktır.
Bu işlem sırasında varsa ödenen komisyon ile banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacaktır.
12. ÖDÜNÇ İŞLEMLERİNDE TEVKİFAT MATRAHI
Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemine
konu olması halinde ödünç verenin ödünç işleminin karşılığı olarak aldığı
bedel üzerinden tevkifat yapılacaktır. Bu işlem sırasında varsa ödenen
komisyon ve banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının
tespitinde dikkate alınacaktır. Finansal araçlara yatırım yapan tam ve dar mükellef gerçek kişilerin elde ettikleri gelirlerin nasıl vergilendirileceğine ilişkin açıklamalar başlıklar halinde aşağıda yer almaktadır.
13. HİSSE SENEDİ KAZANÇLARI
Kar Paylarının Vergilendirilmesi
Hisse senedi kar payları geçici 67 nci madde kapsamı dışında olduğundan
tevkifata tabi değildir. Gelir Vergisi Kanununun 22 nci maddesi hükmü
uyarınca, elde edilen kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olup,
kalan tutarın aynı Kanunun 86 ncı maddesinde belirtilen beyan haddini
aşması halinde (2017 yılı için 30.000 TL) beyan edilecektir. Beyan edilen
tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden yapılan %15 oranındaki
tevkifatın tamamı mahsup edilecektir.
Alım-Satım Kazançlarının Vergilendirilmesi
Hisse senetleri alım-satım kazançları geçici 67 nci madde kapsamında
tevkifata tabi olup, 27/4/2012 tarihli ve 2012/3141 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile tam ve dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar tarafından geçici 67
nci madde kapsamında hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine
dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, Borsa
İstanbul’da işlem gören aracı kuruluş varantları dahil olmak üzere hisse
senetleri (menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) ve
hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlar
için uygulanacak tevkifat oranı %0 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, tam mükellef kurumlara ait olup, Borsa İstanbul’da işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler tevkifata tabi olmayacağı gibi bu gelirler için Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci maddesi de uygulanmayacağından değer artış kazancı olarak yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi de söz konusu değildir.
– 1/1/2006 Tarihinden İtibaren İktisap Edilenlerin Vergilendirilmesi
1/1/2006 tarihinden itibaren iktisap edilen hisse senetlerinin alım-satım
kazançları geçici 67 nci madde hükümleri çerçevesinde tevkifata tabidir.
Gerçek kişilerin tevkifata tabi hisse senedi alım-satım kazançlarına uygulanan tevkifat oranı, 2012/3141 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca
tüm tam ve dar mükellef gerçek kişiler için % 0 olarak belirlenmiştir. Söz
konusu gelirler için yıllık veya münferit beyanname verilmeyecektir.
– 1/1/2006 Tarihinden Önce İktisap Edilenlerin Vergilendirilmesi
1/1/2006 tarihinden önce iktisap edilen hisse senetleri alım-satım
kazançları için geçici 67 nci madde kapsamında tevkifat yapılması söz
konusu değildir. Bu gelirler 31/12/2005 tarihinde geçerli olan mevzuat
hükümlerine göre vergilendirilecek olup, maliyet bedeli endekslemesi
ve istisna uygulamasından sonra kalan tutar ne olursa olsun beyan
edilecektir.
14. DEVLET TAHVİLİ VE HAZİNE BONOLARI FAİZ
GELİRLERİ VE ALIM-SATIM KAZANÇLARI
Devlet tahvili ve Hazine bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları
geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabidir. Ancak, yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden (Eurobond) elde edilen faiz gelirleri ve alım-satım kazançları ihraç tarihi ne olursa olsun geçici 67 nci madde kapsamında tevkifat uygulaması dışında olduğundan, Eurobond faiz gelirleri 2016 yılına ilişkin beyan haddi olan
30.000 TL’nin aşılması halinde beyan edilecektir. Alım-satım kazancında ise maliyet bedeli endekslemesi sonucu kalan tutar ne olursa olsun beyan edilecektir. Dar mükellefiyete tabi olanların ise, Eurobondlardan elde ettikleri gelirler için beyanname vermeleri söz konusu değildir. Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen altına dayalı devlet iç borçlanma senetlerinden elde edilen gelirler 27/9/2017 tarih ve 30193 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 22/9/2017 tarihli ve 2017/10840 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yapılmış olan düzenlemeler çerçevesinde; Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen altına dayalı devlet iç borçlanma senetleri ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen altına dayalı kira sertifikalarından elde edilen kazançlar %0 oranında tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname
verilmeyecektir.
– 1/1/2006 Tarihinden İtibaren İhraç Edilenlerin Vergilendirilmesi
1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilecek olan Devlet tahvili ve Hazine
bonolarından elde edilecek olan faiz gelirleri ile bunların alım-satım
kazançları üzerinden yapılmakta olan % 15’lik tevkifat oranı, 27/9/2010
tarihli ve 2010/926 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca 1/10/2010
tarihinden itibaren geçerli olmak üzere tam ve dar mükellef gerçek kişiler
için %10 olarak belirlenmiştir.
– 1/1/2006 Tarihinden Önce İhraç Edilenlerin Vergilendirilmesi
1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonosu
faiz gelirleri ile alım-satım kazançları geçici 67 nci madde kapsamında
tevkifata tabi olmayacaktır. Bu gelirlerin vergilendirilmesi 31/12/2005 tarihinde geçerli olan mevzuat hükümlerine göre yapılacaktır. Dolayısıyla, söz konusu tahvil ve bonoların ihraç tarihi ile Türk Lirası cinsinden ihraç edilip edilmediğine bağlı olarak
indirim oranı uygulanacaktır. Alım-satım kazançları için ise maliyet bedeli
endekslemesi ve istisna uygulamasından sonra kalan tutar ne olursa
olsun beyan edilecektir.
15. ÖZEL SEKTÖR TAHVİL GELİRLERİ
Özel sektör tahviline ilişkin faiz gelirleriyle alım-satım kazançları geçici 67
nci madde kapsamında tevkifata tabidir. 1/1/2006 Tarihinden İtibaren İhraç Edilenlerin Vergilendirilmesi 1/1/2006 tarihinden itibaren yurt içinde ihraç edilen özel sektör tahvil/ bono faiz gelirleri ve alım-satım kazançları aynı durumdaki Devlet tahvili/Hazine bonosu gelirleri gibi geçici 67 nci madde kapsamında nihai olarak
tevkifat yoluyla vergilendirilmektedir. 1/1/2006 Tarihinden Önce İhraç Edilenlerin Vergilendirilmesi 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen özel sektör tahvil/bono faiz gelirleri ve alım-satım kazançları aynı durumdaki Devlet tahvili/Hazine bonosu
gelirleri gibi beyan yoluyla vergilendirilmektedir. Ancak, tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahviller ise, Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratları arasında tanımlanmış olmakla birlikte bahse konu tahviller geçici 67 nci madde kapsamına giren menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı sayılmadığından,
geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi değillerdir.Bu çerçevede, tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerden elde edilen faiz gelirlerinin vergilendirilmesinde, 2011/1854 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile değişik 2009/14592 sayılı Kararnamede yer alan vade ve oranlar (%0, %3, %7 ve %10) dikkate alınmak suretiyle Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi tevkifat yapılacaktır.
16. MEVDUAT FAİZLERİ
1/1/2013 tarihli ve 28515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 24/12/2012
tarihli ve 2012/4116 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yapılmış olan
düzenlemeler çerçevesinde; döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler
vadelere göre %18, %15 ve %13 oranlarında; mevduat faizleri de vadelere
göre %15, %12 ve %10 oranlarında tevkifata tabi olup, bu gelirler için
yıllık beyanname verilmeyecektir. Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin
gerçek/ tüzel kişi ya da tam/dar mükellef olmasının veya elde edilen
gelirin vergiden istisna olup olmamasının önemi bulunmamaktadır.
17. REPO GELİRLERİ
Repo işlemlerinden 2017 takvim yılında elde edilen gelirler % 15 oranında
tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.
Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi ya da tam/
dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup
olmamasının önemi bulunmamaktadır.
18. ÖZEL FİNANS KURUMLARINDAN ELDE EDİLEN
GELİRLER
2017 takvim yılında elde edilen faizsiz olarak kredi verenlere ödenen
kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları
%15 oranında; 24/12/2012 tarihli ve 2012/4116 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararında yapılmış olan düzenlemeler çerçevesinde katılım bankalarınca
döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları vadelere göre %18, %15 ve
%13 oranlarında; katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında
ödenen kar payları da yine vadelere göre %15, %12 ve %10 oranlarında
G.V.K. GEÇİCİ 67 NCİ MADDE UYGULAMASI İLE İLGİLİ OLARAK GERÇEK KİŞİLERE YÖNELİK VERGİ REHBERİ
www.gib.gov.tr 11
tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.
Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi ya da tam/
dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup
olmamasının önemi bulunmamaktadır.
19. VADELİ İŞLEM VE OPSİYON SÖZLEŞMELERİNDEN
ELDE EDİLEN GELİRLER
Geçici 67 nci maddenin (13) numaralı fıkrasına göre, bankaların ve aracı
kurumların taraf olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede,
önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal
göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya
sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma,
değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon
sözleşmeleri geçici 67 nci madde uygulamasında diğer sermaye piyasası
aracı addolunacaktır. Dolayısıyla, bankalar veya aracı kurumlar, bu nitelikte bir işlem
yapmaları halinde; vadeli işlem veya opsiyon sözleşmesinin hükmünden
yararlanıldığı anda, sözleşmeye baz alınan kıymetin piyasa fiyatına
göre oluşan değeri ile işlem fiyatına göre oluşan değeri arasındaki fark
üzerinden sözleşmenin sona erdiği tarih itibarıyla tevkifat yapacaklardır.
2010/926 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2006/10731 sayılı Kararnamede
yapılan değişiklik ile hisse senedi ve hisse senedi endekslerine dayalı
olarak yapılan sözleşmelerden elde edilen gelirler üzerinden % 0 oranında,
hisse senedi ve hisse senedi endekslerine dayalı olarak yapılanlar dışında
kalan sözleşmelerden elde edilen gelirler üzerinden ise % 10 oranında
tevkifat yapılmaktadır. Söz konusu tevkifat oranları hem dar hem de tam mükellef gerçek kişiler için geçerlidir.
20. MENKUL KIYMETLER YATIRIM FONLARI İLE
MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIKLARINDAN
ELDE EDİLEN GELİRLER
Menkul kıymetler yatırım fonlarının ilgili olduğu fona iadesi ve menkul
kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri alım-satımından elde edilen
gelirler üzerinden bankalar ve aracı kurumlarca %10 oranında tevkifat
yapılmakta olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.
Hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinin elden çıkarılmasından
doğan gelirler ise 2012/3141 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereği geçici
67 inci madde kapsamında hisse senetlerinin tabi olduğu vergileme
esaslarına tabi olduğundan, bu gelirler üzerinden % 0 oranda tevkifat
yapılacak ve mükelleflerce bu gelirler için de beyanname verilmeyecektir.
Sürekli olarak portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul’da işlem gören
hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde
tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler ise
tevkifat kapsamında değildir. Bir yıllık sürenin hesaplanmasında, katılma
belgesinin iktisap tarihinin esas alınması gerekmektedir.
21. GEÇİCİ 67 NCİ MADDE KAPSAMINDAKİ
KAZANÇLARIN TİCARİ FAALİYET KAPSAMINDA ELDE
EDİLMESİ
Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi tutulan gelirlerin ticari
faaliyet kapsamında elde edilmesi durumunda bu gelirler ticari kazanç
hükümlerine göre vergilendirileceğinden ticari kazançlarla ilgili olarak
verilen beyannameye dahil edilecektir. Beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisinden geçici 67 ‘ncimadde hükmü çerçevesinde tevkif edilen vergiler mahsup edilecektir. Mahsup sonrası kalan bir tutarın bulunması halinde bu tutar genel
hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.
22. DAR MÜKELLEF GERÇEK KİŞİLERİN GEÇİCİ 67 NCİ
MADDE KAPSAMINDA YAPACAKLARI İŞLEMLER
Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler vergi mevzuatımızda dar
mükellef olarak kabul edilmekte olup, sadece Türkiye içinde elde ettikleri
kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilmektedirler. Dar mükelleflerin 2017 takvim yılı içinde geçici 67 nci madde kapsamında elde ettikleri gelirlerin vergilendirilmesi bu rehberin ilgili bölümlerinde açıklandığı şekilde yapılacaktır. Dar mükellef kişilerin, geçici 67 nci madde kapsamında Türkiye’deki finansal araçlara kendileri veya yurt dışındaki portföy yönetim şirketleri vasıtasıyla yatırım yapabilmeleri ve çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları hükümlerinden yararlanabilmeleri için vergi kimlik numarası almaları gerekmektedir. Vergi kimlik numarası alınabilmesi için dar mükellef gerçek kişilerin pasaportlarının noter onaylı bir örneği ya da vergi dairesi yetkililerince onaylanmak üzere, aslı ve fotokopisini, dar mükellef kurumların ise kendi ülkelerinde geçerli kuruluş belgesinin Türkiye’nin o ülkede bulunan
temsilciliğince onaylı Türkçe bir örneğini veya yabancı dilde onaylı kuruluş
belgesinin tercüme bürolarınca tercüme edilmiş Türkçe bir örneğini
ilgili vergi dairesine ibraz etmeleri gerekmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti vatandaşları için nüfus cüzdanının ibrazı yeterli olacaktır.
Ayrıca, bankalar ve aracı kurumlar ile saklamacı kuruluşlar kendilerine
işlem yapmak için müracaat eden ancak vergi kimlik numarası ibraz
edemeyen yabancı müşterileri için, 7/11/2003 tarihli ve 48244 sayılı
Genel Yazımız ekinde bulunan “Yabancılar İçin Vergi Kimlik Numarası
Talep Formu”nu doldurmak suretiyle toplu olarak vergi kimlik numarası
alabileceklerdir. Bankalar ve aracı kurumların bu şekilde toplu olarak vergi kimlik numarası alabilmeleri için, dar mükellef gerçek kişi ve kurumlarca vergi dairesine
sunulması gereken bu belgeleri, “Yabancılar İçin Vergi Kimlik Numarası
Talep Formu”na ekleyerek İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Boğaziçi
Vergi Dairesi Müdürlüğü’ne göndermeleri gerekmektedir. Geçici 67 nci madde kapsamında Türkiye’deki finansal araçlara şahsi olarak veya yurt dışındaki portföy yönetim şirketleri vasıtasıyla yatırım yapan dar mükellef gerçek kişilerin, çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları hükümlerinden yararlanabilmeleri için ilgili ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenerek imzalanmış mukimlik belgesinin
aslının ve tercüme edilmiş örneğinin, banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla
veya doğrudan ilgili vergi dairesine (Boğaziçi Vergi Dairesi) ibraz edilmesi
gerekmektedir.
23. İHTİYARİ BEYAN NEDİR, NEREYE, NASIL ve NE
ZAMAN YAPILACAKTIR?
Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata
tabi tutulan ve yıllık veya münferit beyanname ile beyan edilmeyeceği
belirtilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden
çıkarılmasından doğan kazançlar için dar mükellefler de dahil olmak
üzere takvim yılı itibarıyla yıllık beyanname verilebilecektir. Bu gelirlerin beyanı 269 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ekinde yer alan “Gelir Vergisi Kanununun geçici 67/11 inci Maddesine Göre İhtiyari Beyanda Bulunan Mükellefler İçin” düzenlenen yıllık gelir vergisi beyannamesiyle, izleyen yılın Mart ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar yapılacaktır. Geçici 67 nci madde kapsamında tevkif edilen vergilerin mahsup ve iadesine imkan sağlayan bu beyan ihtiyari bir beyan olup, bu imkandan yararlanılabilmesi için ihtiyari beyanın kanuni süresinde yapılması gerekmektedir. Süresi geçtikten sonra yapılan ihtiyari beyanlara
dayanılarak işlem yapılması mümkün değildir. İhtiyari beyan, tam mükelleflerce ikametgahlarının bulunduğu yer vergi dairesine, öteden beri mükellef olanlar için ise bağlı oldukları vergi dairesine yapılacaktır. Dar mükellefler ise ihtiyari beyanlarını İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Boğaziçi Vergi Dairesi Müdürlüğü’ne yapacaklardır.
Söz konusu beyan sadece menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası
araçlarının alım-satımına ilişkin olarak yapılacak olup, faiz ve itfa gelirlerinin
beyanı söz konusu değildir. Alım-satım işlemlerine ilişkin olarak beyan
edilecek kazançlara uygulanacak oran, 2012/3141 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı gereğince, hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, Borsa İstanbul’da işlem gören aracı kuruluş varantları dahil olmak üzere hisse senetleri (menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) ve hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlar için % 0, diğer kazançlar için % 10 olarak tespit edilmiştir.
Beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif edilen
vergiler mahsup edilecektir. Mahsup ve mahsup sonrası kalan tutarın iade
işlemleri 252 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki açıklamalara
göre yapılacaktır. Mahsup ve iadenin yapılabilmesi için tevkif yoluyla kesilen vergilerin
beyannameye dahil edilen kazançlara ilişkin olması şarttır. Alım satım işlemlerine ilişkin olarak yapılacak ihtiyari beyanda, aynı türden menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarına ilişkin olması şartıyla yıl içinde oluşan zararların tamamı mahsup edilebilecektir. Aynı tür menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile ilgili olarak bu rehberde yer alan “AYNI TÜR MENKUL KIYMET VE DİĞER SERMAYE
PİYASASI ARAÇLARI NELERDİR?” başlığı altında yer alan sınıflandırma
esas alınacaktır. Konuyla ilgili detaylı açıklamalar 269 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer almaktadır. Mükellef (A)’nın 2017 takvim yılına ilişkin işlemleriyle ilgili olarak 400 TL’lik iade hakkı bulunmakta olup, fazla kesilen bu verginin mahsup ve iadesi ancak ihtiyari beyannamenin süresinde (25 Mart 2018 tarihi mesai bitimine kadar) verilmesi durumunda mümkün bulunmaktadır.
Bu rehberde, geçici 67 nci madde uygulaması ile ilgili olarak gerçek kişilere
yönelik açıklamalara yer verilmiş olup, kurumlara ilişkin açıklamalar yer
almamaktadır. 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen Devlet tahvili/Hazine bonosu faiz gelirleri ile 1/1/2006 tarihinden önce iktisap edilen menkul kıymetlerden
elde edilen faiz gelirlerinin vergilendirilmesine yönelik ayrıntılı açıklamalar
“Menkul Sermaye İradı Elde Edenler İçin Gelir Vergisi Beyanname
Düzenleme Rehberi 2018” de ayrıca yer almaktadır.
Kaynak:Gib
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
