Stj. Av. Gülşah Işık
I- GİRİŞ
Ülkemizde ve dünyada yaşanmakta olan ekonomik gelişmeler devletlerden şirketlere, toplumlardan bireylere herkesi etkilemeye devam etmektedir. Ekonominin temel aktörlerinden olan tüketiciler, gün geçtikçe bilinçli tüketici olma yolunda ilerlemekte ve bilgi kaynaklarına erişimin giderek kolaylaşmasıyla birlikte haklarının farkında olarak hareket etmektedirler.
Öte yandan; alım gücünün azalması ve hayat pahalılığı nedeniyle ihtiyacı olan ürünleri indirimli olarak satın almak isteyen tüketici kitlesinin büyüklüğünün farkında olan bazı satıcılar ise; tüketicilerin eğilimlerinin farkında olarak, satışa sunulan ürünün fiyatını önce artırıp sonra büyük bir indirim uygulanmış gibi göstererek “sözde indirimler” ile tüketicilerin iradelerini yanıltarak kazanç sağlama yolunu seçmektedir.
18 Şubat 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Yönelik Yönetmelik ile bu sahte indirimlere karşı tüketicileri korumak amacıyla Fiyat Etiket Yönetmeliği’nde birtakım değişiklikler yapılmıştır. Bununla birlikte yapılan diğer değişikliklere de aşağıda yer verilmiştir.
1.1. İndirim Uygulanmasında Dikkate Alınacak Satış Fiyatı
18.02.2022 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Yönelik Yönetmelik’ten önce indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde sadece “indirimli satış fiyatından bir önceki satış fiyatı”nın esas alınacağı belirtilmekteydi.
Bu doğrultuda gerek mağaza satışlarında gerek e-ticaret siteleri üzerinden yapılan satışlarda indirimden kısa bir süre önce satıcılar tarafından ürün fiyatları artırılıp, bu fiyat esas alınarak indirim uygulanarak aslında tüketiciye yansıtıldığı kadar büyük bir indirim olmaksızın ürünler satışa sunulabilmekteydi.
Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Yönelik Yönetmelik’in 4. Maddesi ile; Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nin 11. Maddesinin 1. Fıkrası değiştirilmiş olup, değişiklik sonrası maddenin son hali aynen;
“İndirimli satışlar
MADDE 11 – (1) (Değişik: RG-18/2/2022-31754) İndirimli satışa konu edilen mal veya hizmetin indirimli satış fiyatı, indirimden önceki fiyatı, tarife ve fiyat listeleri ile etiketlerinde gösterilir. İndirimli satışa konu edilen mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınır. Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallara ilişkin etiketlerde indirim miktarı veya oranı hesaplanırken indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınır. Bu hususlara ilişkin ispat külfeti satıcı veya sağlayıcıya aittir.
(2) Fiyat indirimine giren mal veya hizmetin etiket, tarife ve fiyat listelerinde, bu Yönetmeliğe göre yer alması gereken hususlara ek olarak, indirimli satış fiyatının, bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak üzere malın veya hizmetin indirim öncesi satış fiyatıyla birlikte (Değişik ibare:RG27/7/2019-30844, görülebilir ve okunabilir şekilde gösterilmesi zorunludur.
(3) Bir işletmenin, açılması, devredilmesi, işyeri adresi veya faaliyet konusu değişikliği nedeniyle yapacağı indirimli satışların süresi üç ayı, 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tasfiye durumunda ise altı ayı geçemez.” şeklindedir.
Ürün veya hizmette yapılan indirimin hangi fiyat üzerinden yapılacağı konusunda satıcı veya sağlayıcıya sağlanan hareket alanı daraltılarak; indirime esas alınacak fiyatın, indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük satış fiyatı baz alınarak belirleneceği düzenlenmiştir.
Değişiklikte; meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen ürünlere ilişkin indirimlerde ise, malın indirimli fiyattan bir önceki fiyatının esas alınacağı ayrıca belirtilmiştir. Çabuk tüketim mallarının, kısa dönemler içinde pek çok faktörden etkilenebilmesi göz önünde bulundurulduğunda değişikliğin bu malları kapsamıyor olması anlaşılabilirdir.
Değişiklik, 01.03.2022 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş olup; gerek satıcı ve sağlayıcıların gerekse tüketicilerin bu konuda özenli hareket etmesi gerekmektedir. Zira satıcı ve sağlayıcı tarafından değişiklikle birlikte Yönetmeliğin son haline uygun davranılmadığı takdirde, bir uyuşmazlık olması halinde indirimin kanuna ve hukuka uygun olarak uygulandığının ispat külfeti kendi üzerinde olacaktır.
Öte yandan; tüketici, indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içerisinde uygulanan en düşük fiyatın esas alınmadığı bir ürünle karşılaşması halinde ilgili mercilere durumu bildirebilecektir.
1.2. Tanımlarda Yapılan Değişiklikler
Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Yönelik Yönetmelik’in 1. Maddesiyle Fiyat Etiket Yönetmeliği’nin 4. Maddesinde yer alan tanımlarda da birtakım değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikle birlikte; Yönetmeliğin 4. Maddesinin 1. Fıkrasının b, c, g ve h bentleri aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.
“b) Bakanlık: Ticaret Bakanlığını,
c) Fiyat etiketi: Satıcı tarafından perakende satışa arz edilen mallara ilişkin olarak Yönetmelik ile belirlenen zorunlu hususlar hakkında tüketicileri bilgilendirme amacı ile kullanılan etiketi,”
“g) Malın birim fiyatı: Bir malın ticari teamül ile yerleşmiş satış usul ve şekillerine göre adet, uzunluk, ağırlık, alan veya hacim ölçülerinden malın türüne uygun olan ölçü biriminin net miktarıyla ifade edilen tüm vergiler dâhil fiyatını,”
“h) Satış fiyatı: Satılan bir malın net miktarı üzerinden hesaplanan tüm vergiler dahil peşin fiyatını veya sunulan hizmetin tüm vergiler dahil peşin fiyatını,”
“n) Net miktar: Ambalajlı malın, ambalaj malzemesi ve mal ile birlikte ambalajlanan diğer malzemeler hariç miktarını,”
Söz konusu değişiklikle tanımlarda yapılan birtakım değişiklikler ile; tüketicinin malın/hizmetin fiyatını, miktarını etikete baktığında net bir şekilde görebilmesi ve o malı/hizmeti satın almak istediğinde ek birtakım bedeller ile karşılaşmaması, alım tercihini buna göre yapması hedeflenmiştir.
1.3. Türkçe Yazılması Zorunlu İfadeler
Önceki Yönetmelik döneminde satışa sunulan ürünün etiket ve listelerinde zorunlu olarak bulunması gereken malın üretim yeri, ayırıcı özelliği, tüm vergiler dâhil satış fiyatı, birim fiyatı, malın satış fiyatı ve birim fiyatının uygulanmaya başlandığı tarih, üretim yeri Türkiye olan mallar için Bakanlıkça tespit ve ilan edilen şekil, logo veya işaret, ambalajlı malın satış fiyatından ayrı olarak ambalajın teslimine ve iadesine ilişkin depozito bedeli var ise söz konusu bedelin tutar gibi bilgilerin Türkçe olarak yazılma zorunluluğu yok iken, değişiklikle birlikte bu bilgilerin Türkçe olarak yazılma zorunluluğu getirilmiştir. Bu değişiklik 01.03.2022 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş olup, satıcı ve sağlayıcıların bu değişikliğe göre etiket bilgilerini güncellemesi önem arz etmektedir.
1.4. Ambalajın Teslimine ve İadesine İlişkin Depozito Bedelinin Belirtilmesi Zorunluluğu
Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Yönelik Yönetmelik’in 2. Maddesiyle Fiyat Etiket Yönetmeliği’nin 5. Maddenin 2. Fıkrasına aşağıda yer alan ibare eklenmiştir:
“Ambalajlı malın satış fiyatından ayrı olarak ambalajın teslimine ve iadesine ilişkin depozito bedeli var ise söz konusu bedelin tutarı.”
Bu değişiklikle birlikte; ürünün ambalajının teslimine ve iadesine ilişkin olarak belirlenen bir depozito bedeli olması halinde, bu bedelin etiket ve listelerde Türkçe olarak yer alması zorunlu hale getirilmiştir. Yine tüketicinin söz konusu ürünle ilgili tam olarak aydınlatılması hedeflenmektedir.
1.5. Etiketin Konuluş Biçimi ve Yeri
Yönetmelik’te yer alan “Etiketin Konuluş Biçimi ve Yeri” başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasına “malın veya” ibaresinden sonra gelmek üzere “ambalajının yahut kaplarının üzerine;” ibaresi eklenmiştir.
“Etiketin konuluş biçimi ve yeri
MADDE 7 – (1) Perakende olarak satışa arz edilen mallara konulması zorunlu olan etiketler; malın niteliğine, malın satışa sunulduğu yerin büyüklüğüne, ticari usul ve adetlere göre malın veya (Ek ibare: RG-18/2/2022-31754)(2) ambalajının yahut kaplarının üzerine; aynı nitelikteki mal gruplarının veya raflarının üzerine konulmak, dikilmek, zımbalanmak, yapıştırılmak, bunlara herhangi bir bağ ile tutturulmak veya asılmak suretiyle kullanılır.”
Değişiklikle birlikte; etiketlerin ürünün ambalajının yahut kabının üzerinde de gösterilebilme imkânı getirilmiştir. Etiketin malın veya ambalajının yahut kaplarının üzerine konulması konusunda satıcıya tanınan tercih imkânı genişletilmiştir.
II- SONUÇ
Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Yönelik Yönetmelik ile birlikte getirilen en büyük değişiklik, satıcı ve sağlayıcıların indirim uygulamalarında esas alacağı ürün fiyatı bakımından tüketici lehine olacak şekilde sınırlandırma getirilmesidir. Bununla birlikte; yapılan değişikliklerle birlikte tüketicilerin satın almak istediği ürün ve hizmetler hakkında etikette yer alan bilgiler doğrultusunda tam ve doğru olarak aydınlatılması amaçlanmaktadır. Satıcı ve sağlayıcıların söz konusu değişikliklere uygun olarak ürün etiketlerinde yahut fiyat listelerinde gerekli güncellemeleri yapması ileride hukuki yaptırım ile karşılaşılmaması adına önem arz etmektedir.
Stj. Av. Gülşah Işık
Kaynakça:
– Resmi Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220218-4.htm
– https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=19819&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
Kaynak: : Stj. Av. Gülşah Işık – İçerik, Özgun Law firmasının özel izni ile yayınlanmıştır. Yazıya ilişkin tüm hak ve sorumluluk yazara aittir.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
