Vergi mükellefleri, iş yeri adresi olarak bildirdikleri taşınmazların vergi yükümlülükleri konusunda dikkatli olmalıdır. Özellikle eş adına kiralanan konutların iş yeri olarak kullanılması durumunda stopaj ve emsal kira bedeli uygulamaları, Gelir Vergisi Kanunu çerçevesinde özel kurallara tabidir. Bu yazımızda, bu tür bir kullanımın vergiye etkisini ve beyanda bulunulması gereken durumları ele alıyoruz.
İşyeri Olarak Kullanılan Kiralık Mesken ve Stopaj Durumu
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesi, mal ve hakların kiraya verilmesi sonucu elde edilen gelirlerin gayrimenkul sermaye iradı olduğunu belirtmektedir. Eğer bir taşınmaz bedelsiz olarak başkasının kullanımına bırakılmışsa, bu kullanım emsal kira bedeli üzerinden vergilendirilir. Kanunun 73. maddesine göre, emsal kira bedeli, Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen vergi değerinin yüzde 5’i üzerinden hesaplanır.
Ayrıca, aynı Kanunun 94. maddesinde; ticaret erbabı, serbest meslek mensupları ve çiftçiler gibi gelirini beyan etmek zorunda olan kişilerin, kiraladıkları taşınmazlar için yüzde 20 oranında gelir vergisi stopajı yapmakla yükümlü oldukları belirtilmiştir.
Kira Ödemesi Yapılmayan Durumlarda Stopaj Gerekir mi?
Gelir İdaresi Başkanlığı açıklamalarına göre:
- Eğer eşinizin adına kiralanmış meskeni iş yeri olarak bildirmenize rağmen kira ödemesi yapılmıyor ve bu tutar gider olarak kayıtlara alınmıyorsa, stopaj yapılması gerekmemektedir.
- Ancak bu durumda, mülk sahibi yönünden emsal kira bedeli uygulaması devreye girer.
Emsal Kira Bedeli ve Beyanname Zorunluluğu
Eğer herhangi bir kira ödemesi yapılmamışsa ve söz konusu taşınmaz iş yeri olarak kullanılıyorsa, emsal kira bedeli üzerinden gelir vergisi hesaplanır.
- 2024 yılı için belirlenen emsal kira bedeli istisna tutarı 13.000 TL olup,
- Bu tutarın aşılması durumunda, taşınmaz sahibi olan eşin gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekir.
İşyeri Olarak Kullanılan Meskenlerde Vergi Uygulaması
Vergi mevzuatına göre, aynı anda hem ikametgah hem iş yeri olarak kullanılan taşınmazlar, iş yeri olarak değerlendirilir. Bu nedenle:
- Gerçek kira ödemesi yapılması halinde, stopaj yapılması ve bu bedelin muhasebeleştirilmesi zorunludur.
- Kira ödenmediği durumlarda ise emsal kira bedeli dikkate alınarak taşınmaz sahibi adına beyan yükümlülüğü doğar.
Sonuç
Eş adına kiralanan bir konutun iş yeri olarak kullanılması durumunda:
- Kira ödemesi yapılmıyorsa ve bu tutar gider olarak kaydedilmiyorsa stopaj uygulanmaz.
- Ancak emsal kira bedeli esas alınarak taşınmaz sahibi adına yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekir.
Vergi yükümlülüklerinizi doğru ve zamanında yerine getirebilmek için, bir mali müşavirin rehberliğinde işlem yapmanız büyük önem taşır.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İZMİR VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü | ||||
| Sayı | : | 84098128-120[94-2012-6]-763 | 14/08/2012 | |
| Konu | : | Eş adına kiralık meskenin,işyeri gösterilmesi halinde vergi tevkifatı yapılıp yapılmayacağı. | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, eşiniz … adına kiralık meskeni herhangi bir kira ödemesi yapılmaksızın iş yeri olarak vergi dairesine bildirdiğinizi belirterek, stopaj yükümlülüğü hakkında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinin birinci fıkrasında; mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı sayılacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 73 üncü maddesinde, “Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenen vergi değerinin % 5’idir.” hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun 94 üncü maddesinde de “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergisine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” denilmiş, maddenin 5-a bendinde, Kanunun 70 inci maddesinde yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığında yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılması gerektiği hükme bağlanmıştır. Anılan maddedeki yetkiye dayanılarak söz konusu tevkifat oranı, 29/12/2006 tarih ve 2006/11449 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile % 20 olarak belirlenmiştir.
Öte yandan, aynı Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş gayrimenkul sermaye iratlarının gayrisafi tutarının, bu maddedeki tutarları aşması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.
128 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin X-a bölümünde ise, “…….. tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçiler yalnızca ticari, mesleki veya zirai faaliyetlerine ilişkin olarak kiraladıkları mal ve haklar için ödedikleri kira bedellerinden tevkifat yapacaklardır. Aynı zamanda hem işyeri hem ikametgah olarak kiralanan gayrimenkuller vergi mevzuatımız açısından işyeri olarak kabul edildiğinden bu gayrimenkuller için ödenecek kiraların tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır…..” açıklamaları bulunmaktadır.
Bu açıklamalar doğrultusunda, eşiniz adına kiralanmış olan ve işyeri olarak bildirdiğiniz mesken için nakden veya hesaben kira ödemesinde bulunulmaması diğer bir ifadeyle, işyeri kirası olarak hesaplarda gider gösterilmemesi durumunda tevkifat yapılmayacaktır; ancak söz konusu işyeri için emsal kira bedelinin belirlenerek 2012 yılı için 1.290 TL’yi aşması halinde eşiniz tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesi ile genel hükümlere göre beyan edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Karen Audit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
