Enflasyon muhasebesi uygulanan 254 no’lu hesaptaki tutarın, altında bir değerle satılması durumunda aradaki tutar yasal olarak kabul edilmeyen gider sayılır mı?
Vergi matrahını tespitinde normal gider olarak dikkate alınır.
VUK 165 no.lu sirkülerde
11. ATİK Dışındaki Parasal Olmayan Kıymetlerin Düzeltmiş Değerinin Altında Satışının Yapılması
555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 53 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasında, düzeltme işlemine tabi tutulmuş olan 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetlerden amortismana tabi olmayan kıymetlerin, düzeltilmiş değerlerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltme sonrası değerle, düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zararın, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmayacağı belirtilmiştir.
Buna göre, düzeltilmiş değerle düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden ve gider olarak kabul edilmeyecek zarar tutarının;
– Satış bedelinin 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerden düşük olması halinde, düzeltme öncesi değerle düzeltilmiş değer arasındaki tutarın tamamı,
– Satış bedelinin 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerin üstünde ancak 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş değerin altında olması halinde ise satış bedeli ile düzeltilmiş değer arasındaki tutar
olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Öte yandan, mezkûr Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendinde ise; “… Enflasyon düzeltmesine tâbi tutulan değerlerin elden çıkarılması halinde, bunlara ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyet addolunur…” hükmü yer almaktadır.
Bu çerçevede, 1/1/2024 tarihinden itibaren yapılacak işlemlerde anılan maddenin uygulanması ve kazancın tespitinde en son düzeltilmiş değerlerin maliyet olarak kabul edilmesi; dolayısıyla enflasyon düzeltmesi yapılmış amortismana tabi olmayan iktisadi kıymetin elden çıkarılması halinde, bu işlem neticesinde oluşan kârın/zararın, bu işlemden önce yapılmış en son düzeltme işlemi baz alınarak belirlenmesi, amortismana tabi olmayan kıymetlerin düzeltilmiş değerinin altında bir bedelle satılması halinde, 2023 hesap dönemi sonu itibarıyla düzeltilmiş değerinin altında kalan kısmının zarar olarak kabul edilmemesi ve 2024 hesap döneminden itibaren yapılan enflasyon düzeltmesi işlemleri çerçevesinde oluşan maliyet artışı nedeniyle bir satış zararı doğması halinde ise bu zararın tamamının mali zarar olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
Örnek 20: Hesap dönemi takvim yılı olan (P) Ltd. Şti. 30/6/2023 tarihinde 100.000,00 TL’ye satın aldığı bir arsayı 10/5/2024 tarihinde 120.000,00 TL’ye satmıştır.
Buna göre toplam satış zararının; arsanın 31/12/2023 tarihli düzeltilmiş değerinin altında kalan kısmına tekabül eden 5.608,00 TL’lik zarar beyannamede kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.
Söz konusu arsanın belirtilen tarihte 90.000,00 TL tutarla satılması halinde ise (90.000,00 – 133.579,08=) 43.579,08 TL’lik zararın 31/12/2023 tarihinde yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan 25.608,00 TL’lik kısmı kanunen kabul edilmeyen gider olarak
dikkate alınacaktır.
Arsanın 130.000,00 TL’ye satılması durumunda ise (130.000,00 – 133.579,08 =) 3.579,08 TL’lik zararın tamamı kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Temel Bilgiler
Enflasyon düzeltmesi, finansal tabloların enflasyonun etkilerinden arındırılması amacıyla yapılan bir muhasebe uygulamasıdır. Bu düzeltme, enflasyon nedeniyle paranın satın alma gücündeki değişikliklerin, şirketlerin mali tablolarında daha doğru bir şekilde yansıtılmasını sağlar. İşte enflasyon düzeltmesi hakkında bazı temel bilgiler:
Enflasyon Düzeltmesinin Amacı
- Finansal Tabloların Gerçekçiliği: Enflasyon düzeltmesi, işletmelerin finansal durumunu ve performansını daha gerçekçi bir şekilde yansıtmak için kullanılır. Enflasyonun etkileri göz ardı edilirse, varlıklar, borçlar, gelirler ve giderler gerçeği yansıtmayabilir.
- Karşılaştırılabilirlik: Farklı dönemlerdeki finansal tabloların karşılaştırılabilirliğini artırır. Bu sayede yatırımcılar, yöneticiler ve diğer paydaşlar, işletmenin performansını daha doğru bir şekilde değerlendirebilirler.
Enflasyon Düzeltmesi Nasıl Yapılır?
- Parasal ve Parasal Olmayan Kalemlerin Ayrımı:
- Parasal Kalemler: Nakit, alacaklar, borçlar gibi nominal değeri sabit olan kalemlerdir.
- Parasal Olmayan Kalemler: Enflasyonun etkisinden etkilenen, amortismana tabi varlıklar, stoklar, sermaye gibi kalemlerdir.
- Endeksleme:
- Enflasyon düzeltmesi, genellikle fiyat endeksleri kullanılarak yapılır. Türkiye’de Yurt içi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) bu amaçla sıkça kullanılır.
- Parasal olmayan kalemlerin, elde etme tarihindeki değerleri enflasyon oranlarına göre güncellenir.
- Enflasyon Farklarının Hesaplanması:
- Düzeltme sonrası değer ile nominal değer arasındaki fark, enflasyon farkı olarak kaydedilir.
- Bu fark, mali tablolarda düzeltme kalemleri olarak gösterilir.
Yasal Düzenlemeler
- Türkiye: Türkiye’de enflasyon muhasebesi ile ilgili düzenlemeler, Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) çerçevesinde yapılır. 2023 sonundaki enflasyon düzeltmesi VUK 555 no.lu Tebliğinde ve 165 seri no.lu sirkülerinde açıklanmıştır.
- Uluslararası: Uluslararası muhasebe standartlarına göre, hiper enflasyonist ekonomilerde enflasyon düzeltmesi yapılması zorunludur (IAS 29).
Enflasyon Düzeltmesinin Etkileri
- Varlık Değerlemeleri: Varlıkların defter değerleri güncellenir, bu da amortisman ve stok maliyetlerinin yeniden hesaplanmasını gerektirir.
- Gelir Tablosu: Enflasyon farkları, gelir tablosunda yer alır ve işletmenin net karını etkileyebilir.
- Vergi: Enflasyon düzeltmesi sonrası ortaya çıkan kazanç veya kayıplar, vergi matrahını etkileyebilir. 2023 Yıl sonu itibarıyla yapılan düzeltmenin vergi matrahında dikkate alınmayacak, 2024 ve sonrası ise vergi matrahını etkileyecektir.
Enflasyon düzeltmesi, işletmelerin mali tablolarının enflasyon etkisinden arındırılarak daha doğru ve karşılaştırılabilir hale getirilmesini sağlar. Bu uygulama, finansal analiz ve karar verme süreçlerinde büyük önem taşır.
Kaynak: İSMMMO
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
