Şevket TEZEL
Sosyal Güvenlik Müşaviri
sevket@tezel.com
01.10.2008 tarihinden itibaren tanınan ancak kurgulanışı itibariyle sancılı bir geçmişe sahip olan doğum borçlanması da askerlik borçlanması gibi önemli bir hak.
Sigortalılık başlangıcından önceki doğumların borçlanılamayışı nedeniyle çarpık doğsa da aylığı etkileme bakımından askerlik borçlanması gibi zaman zaman stratejik öneme sahip olabiliyor.
Bu nedenle “Kaç TL ödersem aylığa kaç TL katkı yapmış olurum?” sorusu ve cevapları kadınların doğum borçlanması için de doğru ve gerekli bir soru olmaktadır.
Doğum yapan her kadın bir gün emekliliğe yaklaştığında ya da belki çok daha önce bu soru akla gelir, gelmelidir. Bu sorunun cevabı da alışılageldiği üzere genellikle internette aranır. Çeşitli birbirinden farklı yanıtlarla karşılaşılır. Bu farklılığın nedeni eğer hesaplamaya dayanıyorsa farklı sigortalılık geçmişlerinden kaynaklanır. Aksi durumda yakıştırmadan öte bir şey değildir.
Oysa bu sorunun doğru cevabı bir tane, on tane değil yüzlercedir. Zira doğum borçlanmasının emekli aylığına etkisi sigortalının çalışma geçmişindeki günlerin üç önemli dönem dediğimiz 2000 öncesi dönem – 2000/2008 Ekim arası dönem ve 2008 Ekim sonrası döneme dağılımına, bu üç dönemdeki günlerin matrah ortalamasına ve total gün sayısına göre değişir.
Doğum borçlanmasının emekli aylığına etkisi bakımından da somut örneklerle hareket edelim ve bu alandaki bilgi kirliliğini giderelim. Ele aldığımız beş örneği de sigortalıların büyük çoğunluğunu oluşturan SSK sigortalılarından seçmeyi uygun bulduk. Tüm örneklerde asgari ödemeyi baz aldık.
37 TL Artış
İlk örneğimiz sigortalılığa 01.01.1995’te başlamış ve 1997 yılın sonuna kadar hizmete yüksek primlerle devam etmiş, 1998 başında doğurduğu çocuğu nedeniyle sigortalılığına ara vermiş, 2001-2006 arası yedi yıl ve 2012 sonrası dört yıl düşük primlerle çalışmış bir SSK sigortalısı. Bu sigortalı doğum borçlanmasını asgariden de borçlansa yüksek prim ödeyerek de borçlansa emekli aylığı tam 37 TL artar. Yani 2000 yılının öncesini borçlandı diye ekstra bir kazanç elde etmiş olmaz.
554 TL Artış
Eğer yukarıdaki örnekteki sigortalı 1995 değil de 1990’dan beri yüksek primlerle çalışmış olsaydı diğer hizmetleri değişmese bile doğum borçlanması ile maaşı 316 TL artacaktı. Hatta bir miktar ödemeyi artırarak aylık artışını 554 TL’ye getirebilirdi.
30 TL Artış
İkinci örneğimiz doğumunu 1991’de yapmış, 2000 öncesinde asgari düzeyden altı yıl prim ödemiş 2000 -2008 arası sonrası asgariden dört yıl ve 2008 sonrası da yine asgariden dört yıl prim ödemiş bir başka sigortalı olsun. Bu sigortalının aylığında doğum borçlanması 133 TL artış sağlar.
36 TL Düşüş
Yine bir başka örnek 2000 öncesi asgariden 2160 gün, 2000-2008 arası orta düzeyden 1440 gün ve 2008 sonrası da asgari ücret üzerinden 720 gün prim ödemiş bir sigortalı olsun. Bu kişi 2000-2001 yıllarındaki doğum borçlanmasını ödediğinde maaşı 36 TL düşer.
53 TL Düşüş
Bir başka sigortalı da 2000 yılı öncesinde asgariden 900 günü, 2000-2008 arasında asgariden 1080 günü, 2008 Ekim sonrasında ise tavandan ödemiş 8 yılı olsun. Bu sigortalı 1993-1994 yıllarındaki iki yıllık doğum borçlanmasını asgariden ödediğinde emekli aylığı 26 TL düşer. Hem para öder hem ödediği parayla aylığını düşürür.
204 TL Artış
Diğer bir başka örnek ise 2000 yılı öncesinde asgariden ödenmiş 2880 günü, 2000-2008 arasında tavandan ödenmiş 1800 gün ve 2008 sonrasında da yine tavandan ödenmiş 2520 günü olan sigortalı 1993-1994 yıllarında rastlayan iki yıllık doğum borçlanması yaptığında emekli aylığı 204 TL artar.
Görüldüğü üzere doğum borçlanması sigortalılara doğrudan fiks veya yaklaşık bir artış getirmez. Herkesin çalışma geçmişine göre farklı düzeylerde etki eder.
Aylık sistemine hâkim bir uzmandan destek alınmadan yapılan doğum borçlanması rastgele yapılmış bir serbest atışa döner.
Şevket TEZEL
sevket@tezel.com
Gsm: +90 551 100 82 82
Kaynak: İşbu içerik, Sosyal Güvenlik Müşaviri Şevket TEZEL’in özel izni ile yayınlanmıştır. Yazının tüm hakları ve sorumluluğu yazara aittir.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
