Deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında neler yapılmalı?

Deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında neler yapılmalı?

Depremden Önce

Aile Toplantısı

Okul çağındaki çocuklar da dahil olmak üzere tüm aile üyelerinin katılımı ile düzenlenecek bir aile toplantısı depreme hazırlık için ilk adımdır. Bu toplantıda deprem öncesi hazırlıklar, deprem sırasında ve sonrasında öncelikle yapılacaklar ele alınır.

Güvenli Yerler

Bulunduğunuz mekânlarda tehlikeli olabilecek yerlerin önceden tespit edilmesi önemlidir. Bunları belirlemek, deprem anında zor durumda kalmanızı engeller. Örneğin pencere önleri, asılı duran büyük ve ağır aydınlatma araçları, devrilebilen büyük ve ağır eşyalar ya da yangına neden olabilecek ocak vb. eşyaların yakınında olmamaya özen gösterilmelidir.

Güvenli olabilmesi için seçeceğiniz yerin çöküp, kapanıp, tutunmamaya uygun olması gereklidir. Sağlam bir masanın altı, sağlam bir koltuk, divan ya da yatağın hemen yanı, bir köşe dibi ya da iç duvarlardan birinin yanı gibi yerler daha uygundur ve korunaklıdır.

Çıkış Yolları

Olağan çıkış yollarını ve belki de ilk anda aklınıza gelmeyen pencereler ve arka kapılar gibi diğer çıkış yollarını tespit etmek deprem anında yaşamsal bir çözüm olabilir. Düşerek, kayarak kapı, koridor gibi çıkış yollarında engel oluşturabilecek eşyalar varsa bunları kaldırmak, çok etkili bir önlemdir. (Örneğin kapı arkalarında rulo halinde duran halı, ütü masası, elektrik süpürgesi gibi eşyalar, koridorlardaki kitaplıklar vb.)

Çıkışa engel olabilecek durumlarda kullanmak üzere bina içinde bir levye bulundurmak da yine başka bir yaşamsal önlem niteliğindedir.

Buluşma Noktaları

Deprem olduğunda bütün aile üyeleri bir arada olamayabilir. Aile bireyleri ev içinde, ev dışında ve mahallenin dışında olmak üzere, deprem bitiminde bir araya gelebileceği buluşma noktaları kararlaştırmalıdır. Deprem sonrasında sevdiklerinizden haber almak, sizi daha rahat hissettirecektir. Herkesin mesaj bırakabileceği, birbirinden haberdar olabileceği ve sadece aile üyelerinin bildiği yerler belirlenmelidir.

Bölge Dışı Bağlantı Kişisi

Deprem sonrasında bütün telefon hatlarının açık olması, yardım çağrılabilmesi açısından çok önemlidir. Oysa telefon hatları hasar ve aşırı yüklenme nedeniyle kilitlenme riski taşır. Bu yüzden bölge dışı bağlantı kişisi olarak oturulan bölge dışında bir kişi belirlenmelidir. Bu kişiye sizi merak edecek bütün arkadaş ve akrabalarınızın telefon numaralarının verilmesi gerekir. Arkadaşlarınıza da bu kişinin telefon numarası bildirilmelidir.

Bundan sonra durumunuz hakkında bilgi vermek için yalnızca kısa bir telefon konuşması yapmanız yeterlidir. Bölge dışı bağlantı kişisi geri kalan görüşmeleri sizin adınıza yapar. Daha sonra bu kişiye tekrar ulaşıp, görüştüğü kişiler hakkında bilgi almanız da kolay olur. Aile üyeleri yer, isim, adres ve telefon numaralarını daima üzerlerinde bulundurmalıdır.

Telefon Kullanımı

Telefon, sağlıkla ilgili acil durumlar dışında kullanılmamalıdır. Depremden sonra kontörlü telefonlar ve cep telefonları ile iletişim sağlanamayabilir ya da bu çok zor olabilir. Bunun başlıca sebebi hatların yoğunluğudur. Bu nedenle deprem durumlarında cep telefonlarının kısa mesaj servisini (SMS) kullanarak haberleşmek daha uygun ve kolay olur.

Bölge dışı bağlantı kişisine, durumu bildiren kısa bir mesaj gönderilebiliyorsa, bu yöntem seçilmelidir. Sizi merak edenler de sizi değil, bölge dışı bağlantı kişinizi aramalıdır. Mutlaka yedekte de dolu bir telefon pili bulundurulmalıdır.

Önemli Evrakların Hazırlanması

Deprem sonrasında konuta dönmenizi engelleyecek hasar durumları oluşabilir. Böylesi bir durumda yaşamınızı devam ettirebilmek için gereken belgeleri önceden tespit edip kopyalarını hazırlamak büyük fayda sağlar. Hazırlanan belgeleri bölge dışındaki bir akrabaya göndermek veya ayrı bir yerde su geçirmeyen bir torbada saklamak gibi yöntemler işinize yarayabilir. Örneğin ikametgâh, nüfus kâğıdı, banka defterleri, kimlik kartları, Zorunlu Deprem Sigortası poliçesi ya da numarası, senetler ve iş belgeleri, okul diplomaları, pasaport gibi evrakların kopyaları deprem çantasında ya da arabanın bagajında saklanabilir.

Fiziksel Korunma Önlemleri

“Doğru” Bina Yapımı

Binaları güvenli hale getirmenin en kolay ve en ucuz yolu bina inşaatının proje aşamasından başlanarak doğru yapılandırılmasıdır. Binaları depreme karşı güvenli inşa etmenin maliyeti, güvensiz binaların olası bir depremde yaratacağı zarardan çok daha azdır. Hiçbir bina depreme karsı yüzde 100 dayanıklı değildir. Ancak doğru ve depreme uygun olarak inşa edilmiş binalar, içinde yaşayan büyük çoğunluğun yaşamını koruyabilir; riskleri en aza indirebilir.

Bina Denetlemesi

Binanın uzman mühendislerce incelenmesi ve güçlendirilmesi, güçlendirmenin mümkün olmadığı durumlarda binadan taşınılması en doğrusudur. Güvensiz bir binada kişilerin korunmasını garanti edecek bir yöntem yoktur. Binanın denetlenmesi için yerel yönetimlere, üniversitelere ve meslek odalarına başvurulabilir.

Yatak Odasında Kolay Erişilen Destek Malzemeleri

Gece yataktayken gerçekleşebilecek bir depremin sonrasında, çıkış yolunu aramak ve bu esnada ayak ve elleri korumak gerekebilir. Yatağın yanında fener, ayakkabı, sağlam terlik ve iş eldiveni bulundurmak bu sorunu giderir. Deprem hissedildiğinde kolay erişimde olmaları için söz konusu malzemeler plastik bir torba içinde yatağın yanında saklanabilir. Karanlık bir odada bunlara kolaylıkla erişmek için birkaç kez deneme yapmak pratik kazandırır.

Deprem Sonrası Ateş ve Yanıcı Maddeler

Depremden sonra gaz kaçağı olmadığından emin olana dek kibrit, çakmak gibi kıvılcım yaratabilecek ateş kaynakları kullanılmamalıdır. Sigara yakılmamalı, yanan sigara söndürülmelidir.

Yapısal Olmayan Tehlike ve Risklerin Azaltılması

Yapısal olmayan elemanlar, binanın taşıyıcı sistemine ait olmayan unsurlardır. Kolonlar, kirişler ve taşıyıcı duvarlar dışındaki hemen her şeydir. Örneğin aydınlatma, havalandırma, ısıtma sistemleri, mobilya ve diğer aksamlar bunun içine girer. Bir depremde meydana gelen hasarın yaklaşık yarısı yapısal olmayan nedenlerden kaynaklanır. Yapısal olmayan hasar can kaybına, yaralanmalara neden olabilir.

Bu nedenle devrilen mobilyaların ya da açılan kapaklardan düşen eşyaların çıkış yollarını kapatmasını veya tehlike oluşturmasını önlemek için mutlaka önlem alınmalıdır. Mobilyaları duvara sabitlemek, sabitlenmeyen mobilyaları çıkış yolu üzerinden almak ya da düşmeyecek şekilde yerleştirmek, deprem sırasında dolap kapaklarının açılmasına engel olmak için koruyucu kilit takmak bu önlemler arasında sıralanabilir.

Yapısal olmayan tehlike ve risklerin tespiti için “Deprem Tehlike Avı” formundan faydalanabilirsiniz. Evinizde ya da iş yerinizde yapacağınız bu inceleme, kayarak ve düşerek zarar verebilecek eşyaları belirlemek, bunları sabitlemek veya yerlerini değiştirmek için ideal bir çözüm sunar. Bazen sadece bir mobilyanın yerini değiştirmek bile tehlikeyi ortadan kaldırabilir.

Deprem Tehlike Avı

“Deprem Tehlike Avı”, tüm aile üyelerinin katılımıyla evde başlatılmalıdır. Evin her odası ve köşesi dolaşılarak, sarsıntı sırasında nelerin havalanmak, kaymak ya da düşmek suretiyle tehlike yaratabileceği öngörülmelidir. Aile üyelerinin uyuduğu, yemek yediği, çalıştığı ve oyun oynadığı yerler gibi en fazla zaman geçirilen alanlar güvenli hale getirilmelidir. Bir araştırmacı gibi çalışarak yapılması gerekenler bir liste halinde sıralanmalı, bulunan tehlikeler giderilene kadar takip edilmelidir.

“Deprem Tehlike Avı” çalışması yaparken aşağıdaki sırayla öncelikli alanların ve işlerin belirlenmesi, daha verimli sonuçlar sağlar:

• Yaşamsal tehdit yaratacak eşyaların (yatak odasındaki giysi dolapları vb.) sabitlenmesi
• Maddi kayıp ve iş kaybı yaratacak olan eşyaların (bilgisayarlar, elektronik eşyalar vb) sabitlenmesi
• Yaşamınızı kolaylaştıran ya da sizin için önemli olan eşyaların (aile yadigârı biblo, vazo vb.) sabitlenmesi
• Yükseğe yerleştirilmiş ağır eşyaların, en kısa boylu aile üyesinin baş hizasından daha aşağıda bir yere indirilmesi
• Mobilyaların, mutfak dolapları da dahil olmak üzere, duvarlara sıkıca sabitlenmesi.
• Beyaz eşyalar ve şofbenlerin sabitliğinin kontrolü
• Tüpgazlar ve her türlü gaz tanklarının bulundukları yere sabitlenmesi
• Pencere önündeki yatak ve mobilyaların yerlerinin değiştirilmesi
• Pencerelerde dayanıklı camlar kullanılması ve/veya kalın perdelerin kapalı tutulması.
• Ağır ve önemli elektronik eşyaların sıkıca sabitlenmesi
• Aydınlatma elemanlarının tavana sağlam şekilde sabitlenmesi
• Duvara asılan çerçeve ve benzeri aksesuarlarda kanca vida kullanılması
• Tehlikeli maddelerin (zehirli, yanıcı, parlayıcı vb.) kontrolü ve güvenli şekilde saklanması
• Mutfak dolap kapaklarına sarsıntı sırasında açılmalarını önleyecek tutaçlar takılması

İlk Müdahale Kapasitesi: Kaynaklar, Beceriler

Su ve Yiyecek

Alternatif su depolanması esastır. Su yaşamsal bir gereksinimdir. Deprem sırasında hem sokaklardaki hem de bina içindeki pek çok su borusu kırılabilir. Depremin hemen ardından eğer eviniz sağlamsa, banyo küvetini ve lavaboyu su ile doldurup yedek su kaynağı oluşturmak, bir süre bu sorunu giderebilir.

Her bir kişi için günlük dört litre su depolanmalıdır. Bu miktar en az üç gün için hazırlanmalıdır. Bu miktardaki su içme, yemek hazırlama, diş fırçalama, diğer asgari hijyenik gereksinimler ve küçük bulaşıkların yıkanması için yeterlidir. Su sağlam, ışık almayan bir yerde, testi veya şişede depolanmalıdır. Plastik bidonda saklanacaksa, beton zemin üzerine konulmamalıdır. Beton zemindeki ısı değişikliği zaman içinde suyun bozulmasına neden olur. Yiyecek depolarken ise uzun süre dayanacak ve yüksek kalorili yiyecekler seçilmelidir.

Tesisatların Kapatılması

Elektrik şalterini, gaz ve su vanalarını kapatmak olası riskleri büyük ölçüde ortadan kaldırır. Bir deprem sonrasındaki en büyük risk yangındır. İlk tehlike gaz sızıntısıdır. Öncelikle gaz vanaları kapatılmalıdır. Her türlü gaz sızıntısı kontrol edilmeden ve diğer yanıcı maddelerin tehlike yaratmadığından emin olmadan kibrit, çakmak vb. kullanılmamalıdır. Benzer nedenle, elektrik düğmelerinin kullanılması da tehlikelidir. Tüm elektrikli aletlerin fişleri prizden çekilmelidir. Çünkü elektrik yeniden geldiğinde enerji yüklenmesi cihazlara zarar verebilir. Eğer su borularında hasar varsa, su vanalarının da kapatılması gerekebilir. Tesisatların nasıl kapatıldığının ailenin her üyesi tarafından öğrenilmesi çok önemlidir.

İlk Yardım Seti

Bu yardım setleri günlük olası ilk yardım ihtiyaçları için de kullanılabilir ancak malzemelerin kullanıldıkça ya da tarihleri geçtikçe yenilenmesi gereklidir.

Acil Durum İhtiyaçlarının Hazırlanması

Acil durumda kullanılacak ihtiyaçlar için bir depo alanı oluşturulmalıdır. Eğer mümkünse bunlar evin dışında, su ve hava ile temas etmeyecek şekilde bir kutunun içinde saklanmalıdır. Mümkün olmazsa evin içinde bunlar için bir yer ayarlanmalıdır. Bu malzemelerin uzun süre saklanabilen ürünler olmasına ve kullanım süresi dolanların sürekli olarak yenileri ile değiştirilmesine özen gösterilmelidir.

Kişisel Deprem Çantası

Deprem sonra hayatta kalabilmek için bir takım gerekli malzemeleri hazırda tutmak çok önemlidir. Yaşanan binada hasar olmasa bile, güven ortamı oluşana dek dışarıda kalınması tercih edilebilir; hatta zorunlu olabilir. Böylesi durumlar için gerekli malzemeler bir çanta içinde yanınızda olmalıdır. Söz konusu çantanın bir benzerinin araba ve iş yerinde de bulundurulması büyük fayda sağlar.

Deprem sonra hayatta kalabilmek için bir takım gerekli malzemeleri hazırda tutmak çok önemlidir. Yaşanan binada hasar olmasa bile, güven ortamı oluşana dek dışarıda kalınması tercih edilebilir; hatta zorunlu olabilir. Böylesi durumlar için gerekli malzemeler bir çanta içinde yanınızda olmalıdır. Söz konusu çantanın bir benzerinin araba ve iş yerinde de bulundurulması büyük fayda sağlar.

Çantada bulunması gerekenler:

• Su
• Enerji veren yiyecekler
• Yedek pilleri ile radyo
• Yedek pilleri ile fener
• İlkyardım çantası
• Kişisel reçeteli ilaçlar. (Kalp, damar, tansiyon, şeker için hormonal ilaçlar vb.)
• Bir kat giysi
• Bir miktar para
• Çok amaçlı çakı
• Düdük
• Kalem, kağıt
• İçinde önemli telefon numaralarının ve iletişime geçilecek kişilerin bilgilerinin bulunduğu su geçirmeyen bir dosya
• Çocuklar, yaşlılar, engelliler ve ev hayvanları için özel malzemeler.
• Tuvalet kağıdı, tuvalet atıkları için naylon poşetler.

Deprem Sırasında

Deprem sırasında her şey çok çabuk olur. Bu yüzden düşünüp ne yapacağınıza karar vermek için zaman yoktur. Deprem sırasında yapılması gerekenleri refleks haline getirene kadar, deprem tatbikatlarının yapılması çok önemlidir. Evde, iş yerinde, okulda düzenli olarak deprem tatbikatı yapılması, tatbikat sonrasında neyin nasıl yapıldığının değerlendirilmesi deprem zararlarını azaltmak için gereklidir. HER ZAMAN HATIRLAYIN!

Deprem sırasında, önce bir ses duyulur, sonra da sarsıntı başlar. Eğer etrafınızda başkaları varsa onları korunmaları için uyarmak gereklidir.

“DEPREM!” diye bağırın.

Çök, Kapan, Tutun

• Güvenli bir yer bulup diz üstüne çökün.
• Başınızı ve ensenizi koruyacak şekilde kapanın.
• Sağlam bir yere tutun.
• Derin derin nefes alarak sakinleşmeye çalışın.
• Sarsıntı geçinceye kadar olduğunuz yerde kalın.

Eğer bir mekânın içindeyseniz dayanıklı bir masanın ya da benzeri bir eşyanın yanına ya da altına çökün, camlardan korunun.

Sarsıntı geçene kadar bekleyin, dışarıya koşmayın.

• Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşmayın.
• Balkona çıkmayın.
• Balkonlardan ya da pencerelerden atlamayın.
• Asansör kullanmayın.

Eğer dışarıdaysanız açıklık bir alana gidip üzerinize düşebilecek yıkıntılardan, elektrik kablolarından ve ağaçlardan korunun.

Eğer arabanızın içindeyseniz arabayı açıklık bir alana sürün ve orada kalın. Köprülerden, altgeçitlerden ve elektrik direklerinden uzak durun.

Eğer dar bir sokaktaysanız düşen objelere dikkat edin. Binaların içi dışarıdan daha güvenli olabilir.

Deprem Sonrası

Sakin olun. Panik yapmayın. Önce kendi emniyetinizden emin olun. Sonra çevrenizde yardım edebileceğiniz kimse olup olmadığını kontrol edin. Eğer tehlikede değilse kimseyi hareket ettirmeyin. Gidip yardım getirin.

İçeride

• Eğer gaz kokusu alırsanız, gaz vanasını kapatın. Kibrit, çakmak kullanmayın. Camları ve kapıları açın. Elektrik düğmelerini çevirmeyin. Hemen binayı terk edin.
• Dökülen tehlikeli maddeleri temizleyin.
• Kırılan camlara dikkat edin.
• Yaralanmaları kontrol edin. Gerekiyorsa ilkyardımı yapın.
• Gaz, su, elektrik tesisatlarını kontrol edin. Hasar varsa kapatın.
• Telefonu acil durumlar dışında kullanmayın. Yerinden oynayan telefon ahizelerini telefonun üstüne koyun.
• Neler olup bittiğini öğrenmek için radyo ve televizyonu izleyin.

Dışarı çıkarken, daha sonra rapor etmek üzere etrafınıza bakıp yapısal bir hasar ya da yangın tehlikesi olup olmadığını kontrol edin. Binanızda yapısal bir hasar yoksa çoğu zaman içeride kalmak daha iyidir.

Dışarıda

• Eğer Toplum Afet Gönüllüsü veya Mahalle Afet Gönüllüsü olarak, ilkyardım, yangın söndürme veya hafif arama kurtarma eğitimi aldıysanız, önce etrafınızdakilerin iyi ve güvende olup olmadığını kontrol edin.
• Acil durum çantanızı yanınıza alın ve mahalle buluşma noktanıza doğru harekete geçin. Yolunuzun üzerindeki hasara dikkat ederek, bunları not alın.
• Eğer gönüllü olarak eğitim almadıysanız ama yardım etmek istiyorsanız, ilk önce yakın çevrenizdekilere yardım edin. Mahalle toplanma noktanıza gidin ve yardım etmek için gönüllü olun.
• Hasarlı binalardan uzak durun.

Artçı Depremler

Artçı depremler sırasında, panik olmadan ana depremde yapılması gerekenler yapılmalıdır.

Ne Yapmamalısınız?

• Panik halinde çığlık atmayın ve koşmayın.
• Unutmayın, acil durumları ve yangınları bildirmek dışında telefonları kullanmamalısınız.
• Her türlü gaz sızıntısı ve diğer yanıcı madde tehlikesinin geçtiğine emin olmadıkça kibrit, çakmak yakmayın, elektrik düğmelerine dokunmayın. Eğer gaz kokusu alırsanız, mümkünse gaz vanasını kapatın, camları ve kapıları açın, hemen binayı terk edin.

Tahliye

Tahliye, asla acil ve plansız olmamalıdır.

Bölge Tahliyesi

Tahliyeyi başlatmadan önce, gidilecek yerin daha güvenli bir yer olduğu ve oraya giden yolun güvenli olduğundan emin olunmalıdır.

Depremden sonra bazı alanların tahliye edilmesi gerekebilir:

• Sahil şeridindeki alçak bölgeler: Zemin özellikle zayıf olabileceğinden, bu bölgeler hemen tahliye edilmelidir. Herkes dikkatlice sahilden uzak yüksek ve güvenli bir bölgeye doğru harekete geçmelidir.
• Yangın ya da kimyasal madde kaynaklı tehlikeli bölgeler: İnsanlar hızla uzaklaştırmalıdır.

Deprem de tıpkı diğer doğal afetler gibi hayatımızın değişmez bir gerçeğidir. Depreme karşı gereken önlemleri alırsak, can ve mal kayıplarını azaltabilir, hatta engelleyebiliriz.

Unutmayalım ki deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında sergileyeceğimiz doğru davranış biçimleri hem hayat kurtarır hem de maddi kayıpları azaltır.

Deprem felaketi nedeniyle yaşadığımız acılarla tekrar karşılaşmamak için mutlaka binalarımızın sağlamlığına ve güvenilirliğine dikkat etmeli, belli dönemlerde denetim yaptırmalı, evde, okulda ve işyerinde deprem planımızı önceden hazırlamalı, yapısal olmayan risklere karşı önlemimizi almalıyız.

Kaynak: DASK – link: https://dask.gov.tr/tcip/toplumsal-paylasim-depremle-yasamak.html
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.