Oğullarının vefatı nedeniyle miras yoluyla limited şirket ortağı olan anne babanın bağkur durumları ile ilgili soru sormak istiyorum. Miras yoluyla şirket ortağı olan baba emekli olduğu için Bağkur ile bir problemi yoktur. Ancak daha önce eşi emekli olan eşi üzerinden sağlık hizmeti alan annenin şu anda bağkura borcu görülmektedir ve bu nedenle sağlık hizmeti alamamaktadır. İlgili şirket 25.10.2021 tarihinde tasfiye girmiştir ve tasfiyeye giriş tescil edilmiştir. Tasfiye işlemleri devam etmektedir. Bu durumda annenin eşinin üzerinden sağlık hizmeti alması için yapması gereken nedir?
Kişinin eşi, çocuğu veya ana – babası üzerinden sağlık yardımı alabilmesi için bakmakla yükümlü olunan kişi sayılması gerekmektedir.
5510 sayılı Kanun 3/10. maddeye göreyse bakmakla yükümlü olunan kişi sayılmanın şartlarından biri de sigortalı olmamaktadır. Dolayısıyla 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olan kişi bakmakla yükümlü olunan kişi sayılamayacağından, borcu nedeniyle sağlık yardımı alamıyor olsa bile eşi – çocuğu veya ana – babası üzerinden sağlık yardımı alması mümkün değildir.
Kişinin Bağ-Kur sigortalılığını sona erdirmesi, bunun için de şirket ortaklığı, vergi mükellefiyeti, ziraat odası kaydı gibi Bağ-Kur sigortalılığının dayanağının ortadan kalkması gerekmektedir.
Bağ-Kur sigortalılığı sona erince kişi bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında eşi – çocuğu veya ana – babası üzerinden sağlık yardımı alabilecek, Bağ-Kur sigortalılığından kalan borcu olsa bile başkası üzerinden sağlık yardımı almasına engel teşkil etmeyecektir.
Genel Sağlık Sigortası İle Sağlık Aktivasyon ve Provizyon
1-Kimler Genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır?
Kanunun 60 ıncı maddesinin ilgili fıkralarında belirtilen kişiler ve 60 ıncı maddede atıf yapılan ilgili fıkraları kapsamında sayılanlar genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır.
2-Kimler genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılmaktadır?
Genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişiler 5510 sayılı Kanunda belirtilmiştir. Sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;
- Eşi,
- 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi hâlinde 20 yaşını, Yüksek Öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği kurum sağlık kurulu tarafından tespit edilen evli olmayan çocukları,
- Her türlü kazanç ve irattan elde ettiği gelirler toplamı yürürlükte bulunan asgari ücretin net tutarından daha az olan ve diğer çocuklarından sağlık yardımı almayan ana ve babası,
genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak kabul edilir.
3-Kimler genel sağlık sigortası kapsamı dışındadır?
Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde bulunan tutuklu ve hükümlüler,
Oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişilerden, Türkiye’de bir yıldan kısa süreyle yerleşik olanlar,
Yurtdışı borçlanması yaparak aylık bağlanan kişilerden Türkiye’de ikamet etmeyenler,
Banka sandıklarına tabi çalışanlar ve gelir-aylık alanlar ile bunların bakmakla yükümlü oldukları kişiler,
TBMM üyeleri, aylık alanlar ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler,
Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, Genelkurmay Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Deniz, Hava Jandarma Genel Komutanlığı Sahil Güvenlik, HSYK aylık alanlar ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler,
genel sağlık sigortalısı sayılmazlar.
4-Kimlerin bakmakla yükümlü olduğu kişisi yoktur?
Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görenlerin, meslekî ve teknik ortaöğretim ile yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerin,
Yeşil kartlıların,
Uluslararası koruma başvurusu veya statüsü sahibi ve vatansız olarak tanınan kişilerin,
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu kapsamındakilerin,
Ülkemizde öğrenim gören Yabancı uyruklu öğrencilerin,
Stajyer avukatların,
Ek-13 Türk soylular,
Hak sahibi olarak gelir/aylık alanlar,
18 yaşından küçük olup 2022 sayılı Kanuna göre aylık alan kişilerin,
Yedek subay öğrencileri ve adayları, askeri öğrenci adayları ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi öğrenci adaylarının,
bakmakla yükümlü olduğu kişisi bulunmamaktadır.
5-Genel sağlık sigortasından yararlanma şartları nelerdir?
Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması gerekir.
Bununla beraber; kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar yani Bağ-Kur’lular, Ek-5, Ek-6, Ek-9 (Ev işlerinde 10 günden fazla) ve gelir testi sonucu prim ödeme yükümlüsü olan genel sağlık sigortalıları ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişileri 30 gün prim ödeme şartıyla birlikte, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte, tecil ve taksitlendirmeleri devam edenler hariç, 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması şarttır.
60/1-b (İsteğe Bağlı Sigortalılar), 60/1-d (Yabancı Uyruklu Genel Sağlık Sigortalısı), 60/7f (Yabancı Uyruklu Öğrenciler), 4/1-c (İsteğe Bağlı İştirakçiler), 2925 SK Sigortalıları, Ek-13 kapsamındaki genel sağlık sigortalıları ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişileri sağlık hizmet sunucusuna müracaatında prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması şarttır.
Genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamından çıkıp genel sağlık sigortalısı olan kişiler ile bir kapsamdan diğer kapsama geçiş yapanların sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi için ise 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısı aranmaz. Bu kişiler işe girdikleri andan itibaren sağlık hizmetinden faydalanabilirler.
6-Genel sağlık sigortası aktivasyon işlemi nasıl oluşturulur?
Genel sağlık sigortası aktivasyon işlemi; genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin, genel sağlık sigortası hak ve hizmetlerinden yararlandırılması amacıyla söz konusu kişilere ait bilgilerin Kurum kayıtlarıyla elektronik ortamda eşleştirilerek aktif hale getirilmesini ifade etmektedir.
Yeni doğan çocukların, yeni işe girenlerin, 5510 sayılı Kanuna göre m 60 ıncı maddesi ve ilgili fıkralar kapsamında genel sağlık sigortalılığı başlayanların, yeni emekli olanların, yeni evlenenlerin, boşananların, işten çıkanların, ölenlerin bilgileri Kurumun tescil, hizmet, tahsis (emeklilik), borç, prim ödeme ve nüfus kayıtlarından elektronik ortamda tespit ve kontroller edilerek genel sağlık sigortalılarının Kurum ünitelerine gelmelerine gerek kalmaksızın hastanelerde ve eczanelerde sağlık hizmetlerinden yararlanması için aktivasyon işlemleri elektronik tetikleme yöntemiyle otomatik olarak oluşturuluyor, evlenme, boşanma, iş değişikliğine göre sağlık kapsamını değiştiren, işten çıkma, emekli aylığının durdurulması veya ölüm v.b. nedenlerle sağlık hak sahipliğinin aktivasyon işlemlerinin otomatik olarak durdurulmasını sağlayan program tarafından yürütülmektedir.
7-Bakmakla yükümlü kişilerin sağlık hak sahipliklerinin oluşturulması için ne gibi bir işlem yapılması gerekmektedir?
Sigortalıların işyerlerince yapılan işe giriş, tescil ve prim bilgileri otomatik olarak Kurumumuz kayıtlarına intikal etmekte ve 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısı şartının tamamlanmasıyla birlikte sağlık hak sahiplikleri Sağlık Provizyon Aktivasyon Sistemi tarafından otomatik olarak başlatılmaktadır.
Sigortalıların 18 yaş altı çocuk ve eş bilgileri de nüfus veri tabanından elektronik ortamda alındığından bunların aktivasyonu da otomatik olarak sağlanabilmektedir. Ancak, sigortalının bakmakla yükümlü olduğu 18 yaş üstü çocukları, sigortalıların okumayan kız çocukları ile anne ve babası için Kurum ünitelerimize yazılı olarak başvurulması gerekmektedir.
8-Ebeveynlerden ikisinin de genel sağlık sigortalısı olması halinde çocuklar kimden faydalanacaktır?
Ebeveynlerden yalnız birisinin sigortalı olması halinde çocuklar sigortalı olan ebeveyn üzerinden herhangi bir işleme gerek kalmadan otomatik olarak sağlık hizmetlerinden faydalandırılır. Ancak ebeveynlerin ikisinin de genel sağlık sigortalısı olması halinde çocuklar baba üzerinden faydalandırılır. Ebeveynlerin çocukları için yazılı müracaatlarının olması durumunda tercihlerine göre birisi üzerinden bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık aktivasyonu oluşturulmaktadır.
9-Anne ve babası boşanmış çocukların sağlık hak sahipliği hangi ebeveyni üzerinden sağlanır?
Anne ve babası boşanmış çocukların, genel sağlık sigortası kapsamındaki hakları, mahkeme kararı ile velayet hakkı verilmiş olan genel sağlık sigortalısı ana ya da baba üzerinden sağlanır. Ancak, velayeti bulunan anne ya da babanın genel sağlık sigortalığının bulunmaması veya yazılı olarak talep etmeleri halinde velayeti bulunmayan anne ya da babanın üzerinden de aktivasyonları yapılabilmektedir.
10-Evlat edinilen çocuğun evlat edinen kişi üzerinden sağlık hak sahipliği var mıdır?
Sigortalı tarafından mahkeme kararıyla evlat edinilen ve evlat edinen sigortalının nüfus kayıtlarına işlenen çocuklar, genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sağlık hizmetlerinden faydalandırılır.
Evlat edinilen çocuk evlat edinen genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sağlık hizmetlerinden faydalanabilirken, evlat edinen kişi evlat edindiği çocuğu üzerinden sağlık yardımlarından yararlanamaz.
Aynı zamanda evlat edinilen çocuk, talebi halinde öz anne ve babasından genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sağlık hizmetlerinden faydalanabilir. Evlatlık verilen çocuğun öz anne ve babası, talepleri halinde bu çocukları üzerinden sağlık yardımlarından faydalandırılabilir.
11-Yabancı uyruklu kişiler genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlüsü sayılabilir mi?
Göç idaresi genel müdürlüğünden yabancı uyruklu kimlik numarası almış eş ve çocuklar (18 yaş üstü çocuklar için öğrenci belgesi) ile yabancı uyruklu kimlik numarası ve ikamet izni almış anne/babalar genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlüsü sayılabilmektedir.
12-Türkiye’de ikamet eden genel sağlık sigortalısının Türkiye’de ikamet tezkeresi almış olan yabancı uyruklu ana ve babası bakmakla yükümlü sıfatıyla sağlık hizmetlerinden faydalanabilir mi?
Türkiye’de ikamet eden gerek yabancı uyruklu, gerek Türk Vatandaşı olan genel sağlık sigortalıları bakmakla yükümlü olunan kişi sıfatıyla yabancı uyruklu anne babalarını, aldıkları oturma izni (ikamet tezkeresi) süresince, sağlık hizmetlerinden faydalandırabilmektedir.
Oturma izni (ikamet tezkeresi) belgesi, geçici vatandaşlık numarası ve vatandaşı olduğu ülkede sosyal güvencesi olmadığına dair beyan ve taahhüt belgesiyle en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvuru yapılması halinde sağlık aktivasyon işlemi yapılmaktadır.
13-Yüksek lisans ve doktora eğitimi yükseköğrenim sayılır mı? Sayılması durumunda bu öğrenimi görenler kaç yaşına kadar sağlıktan faydalanabilirler?
Yüksek lisans ve doktora eğitimleri Yükseköğretim Kanunu’nda yükseköğrenimden sayılmaktadır. Bu nedenle ikinci bir üniversite okuyanlar, yüksek lisans ve doktora yapanlar 25 yaşına kadar bakmakla yükümlü olunan kişi sıfatıyla anne veya babaları üzerinden sağlık hizmetlerinden faydalanabilirler. Ancak 25 yaşından sonra lisans, yüksek lisans veya doktora yapsalar bile bakmakla yükümlü olarak anne ya da babaları üzerinden sağlıktan faydalanmaları mümkün değildir.
14-Hangi durumlarda öğrenciler bakmakla yükümlü sayılmazlar?
Lise ve dengi, gerekse yüksek öğrenim öğrencilerinin öğrencilik durumlarının aktif öğrenci olması ve öğrencilik haklarından yararlanıyor olması gerekmektedir.
Herhangi bir nedenle kaydını donduran öğrenciler, dondurulan dönemde bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sağlık hizmetlerinden faydalandırılmayacaktır.
15-Yurt dışında öğrenim görüyorum. Türkiye’ de anne/babam üzerinden sağlık hizmetlerinden faydalanabilir miyim?
Yurt dışında öğrenim görenler de Türkiye’ de öğrenim görenler gibi anne/babalarının bakmakla yükümlüsü olabilmektedirler. Bunun için öğrenci belgenizin onaylı Türkçe tercümesi ve eğitim gördüğünüz okulun Türkiye’deki lise, ön lisans, lisans veya yüksek lisans seviyesinde olduğunu gösteren, YÖK veya Millî Eğitim Bakanlığı, Eğitim Ataşeliği veya Ülkemizin Dış temsilciliklerinden alınacak belge ile herhangi bir sosyal güvenlik merkezine başvurmanız gerekmektedir.
16-Malul olan kimselerin sağlık hak sahipliği nasıl oluşturulmaktadır?
Genel sağlık sigortalısının; Malul çocukları için sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun düzenlenen ve Kurum Sağlık Kurulunca onaylanan maluliyet raporlarında kayıtlı kontrol muayene tarihi ile sınırlı sureye kadar, sürekli maluliyet kararı verilen çocuklar için durumlarında değişiklik (işe girme, evlenme v.b) oluncaya kadar sağlık hizmetlerimden bakmakla yükümlü olunan kişi olarak yararlandırılır.
17-Genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık yardımları hangi durumlarda ve ne zaman sona ermektedir?
Genel sağlık sigortalısının veya bakmakla yükümlü olunan kişilerin öldüğü,
Bakmakla yükümlü olunan kimsenin adresinin yurtdışına taşındığı,
Hükümlü ve tutuklu olanların, tutukluluğu veya hükümlülüğünün başladığı,
tarihten itibaren genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı sona ermektedir.
18 yaşından büyük lise ve dengi öğrenim görülmesi sebebiyle bakmakla yükümlü olunan kişi sıfatıyla sağlık hizmetinden yararlandırılan çocuklar, 20 yaşını dolduracakları tarihi aşmamak kaydıyla bu öğrenimlerini bitirilmelerini izleyen tarihten itibaren 2 yıl süreyle daha aynı kapsamda sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam edeceklerdir. Yüksek öğrenim öğrencileri 25 yaşını dolduracakları tarihi aşmamak kaydıyla bu öğrenimlerini bitirilmelerini izleyen tarihten itibaren 2 yıl süreyle aynı kapsamda sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam edeceklerdir.
Kaynak: ismmmo,sgk
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
