Erol TÜRK
Avukat
eturk@3ehukuk.com
Ticaret kanununa göre anonim şirket, ticaret siciline tescil ile hükmi şahsiyet kazanır. Anonim şirket, ana sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu tarafından temsil edilir ve yönetilir.
1-Yönetim görevi:
Yönetim kurulu ve kendisine bırakılan alanda yönetim, kanun ve ana sözleşme uyarınca genel kurulun yetkisinde bulunan işler dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir.
2-Devredilemeyen görev ve yetkiler:
a- Şirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatların verilmesi.
b- Şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi.
c-Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması.
d- Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ve görevden alınmaları.
e- Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetimi.
f- Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.
g- Borca batıklık durumunun varlığında mahkemeye bildirimde bulunulması.
Yönetim kurulu kanunen yükümlü olduğu bu görevleri üçüncü kişilere devredemez.
3-Çağrı ve bildirim yükümü:
Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığının tespit edilmesi halinde yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve uygun gördüğü iyileştirici önlemleri genel kurula sunar.
Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde şirket kendiliğinden sona erer.
Şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretler varsa, yönetim kurulu, aktiflerin hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartır. Bu bilançodan aktiflerin toplamı, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması halinde, yönetim kurulu, durumu şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine bildirir ve şirketin iflasını ister.
Ancak, iflas kararının verilmeden, şirketin açığını karşılayacak ve borca batık durumunu ortadan kaldıracak miktarda alacaklı, alacaklarının sırasının tüm alacaklıların sırasından sonraya konulmasını yazılı olarak kabul eder ve bu beyan yönetim kurulu tarafından iflas istenen mahkemece atanan bilirkişilerce doğrulanırsa iflas kararı verilmez. Aksi hâlde mahkemeye bilirkişi incelemesi için yapılan başvuru, iflas bildirimi olarak kabul edilir.
4- Devredilebilen yetkiler:
Yönetim kurulu her yıl üyeleri arasından bir yönetim kurulu başkanı ve başkan bulunmadığı zamanlarda ona vekâlet edecek, en az bir başkan vekili seçer. Ana sözleşmede, başkanın ve başkan vekilinin veya bunlardan birinin, genel kurul tarafından seçilmesi öngörülmüşse yönetim kurulu başkanını ve başkan vekilini genel kurul seçer.
Yönetim kurulu, işlerin gidişini izlemek, kendisine sunulacak konularda rapor hazırlamak, kararlarını uygulatmak veya iç denetimi sağlamak amacıyla içlerinde yönetim kurulu üyelerinin de bulunabileceği komiteler ve komisyonlar kurabilir.
5-Yetki devri nasıl yapılır:
Şirket ana sözleşmesine konulacak bir hükümle, düzenlenecek bir iç yönerge ile yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmek üzere yönetim kurulu yetkilendirilebilir. Bu iç yönerge şirketin yönetimini düzenler; bunun için gerekli olan görevleri, tanımlar, yerlerini gösterir, özellikle kimin kime bağlı ve bilgi sunmakla yükümlü olduğunu belirler. Yönetim kurulu, istem üzerine pay sahiplerini ve korunmaya değer menfaatlerini ikna edici bir biçimde ortaya koyan alacaklıları, bu iç yönerge hakkında, yazılı olarak bilgilendirir.
Böyle bir yetki devri yapılmamışsa Yönetim, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir.
Yönetim kurulu, ticari mümessil ve ticari vekiller atayabilir.
Yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevlendirilen üçüncü kişiler, görevlerini temkinli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uygun olarak gözetmekle yükümlüdür.
6-Temsil yetkisi:
Şirket ana sözleşmesinde aksine bir hüküm yoksa veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir.
Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebilir. En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır.
7-Temsil yetkisini kapsamı ve sınırları:
Anonim şirketi temsile yetkili olanlar, şirketin ana sözleşmesinde yazılı amacına ve işletme konusuna giren her tür işleri ve hukuki işlemleri, şirket adına yapabilir ve bunun için şirket unvanını kullanabilirler. Kanuna ve ana sözleşmeye aykırı yapılan işlemlerden dolayı şirketin rücu hakkı saklıdır.
Anonim şirketi temsile yetkili olanların, üçüncü kişilerle, işletme konusu dışında yaptığı işlemler de şirketi bağlar. Ancak üçüncü kişinin, işlemin, işletme konusu dışında yapıldığını bildiğini veya durumun gereğinden, bilebilecek durumda bulunduğunu ispat edildiği takdirde şirket sorumlu tutulamaz. Şirket ana sözleşmesinin ilan edilmiş olması, bu hususun ispatı açısından tek başına yeterli delil sayılmaz.
Temsil yetkisinin sınırlandırılması, iyi niyetli üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmez. Ancak, temsil yetkisi sadece merkeze tanınmışsa veya bir şubenin işlerine özgü bir temsil yetkisi verilmişse bu durumda temsil yetkisinin birlikte kullanılmasına ilişkin tescil ve ilan edilen sınırlamalar geçerli kabul edilir.
Anonim şirketi temsile yetkili kişilerin yaptığı işlemin ana sözleşmeye veya genel kurul kararına aykırı olması, iyi niyet sahibi üçüncü kişilerin o işlemden dolayı şirkete başvurmalarına engel olmaz.
Şirketi temsile veya yönetmeye yetkili olanlar, görevlerini yaptıkları sırada işledikleri haksız fiillerden şirket sorumlu olur. Şirketin temsilciye rücu hakkı saklıdır.
Sözleşmenin yapılması sırasında, şirket tek pay sahibi tarafından ister temsil edilsin ister edilmesin, tek pay sahipli anonim şirketlerde, bu pay sahibi ile şirket arasındaki sözleşmenin geçerli olması sözleşmenin yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır. Bu şart piyasa şartlarına göre günlük, önemsiz ve sıradan işlemlere ilişkin sözleşmelerde uygulanmaz.
Yönetim kurulu, yukarıda belirtilen temsilciler dışında, temsile yetkili olmayan yönetim kurulu üyelerini veya şirkete hizmet akdi ile bağlı olanları sınırlı yetkiye sahip ticari vekil veya diğer tacir yardımcıları olarak atayabilir. Bu şekilde atanacak olanların görev ve yetkileri, hazırlanacak iç yönergede açıkça belirlenir. Bu durumda iç yönergenin tescil ve ilanı zorunludur. Sadece iç yönerge ile ticari vekil ve diğer tacir yardımcıları atanamaz.
Yetkilendirilen ticari vekil veya diğer tacir yardımcıları da ticaret siciline tescil ve ilan edilir. Bu kişilerin, şirkete ve üçüncü kişilere verecekleri her tür zarardan dolayı yönetim kurulu üyeleri müteselsilen sorumlu olur.
Kaynak:
Türk Ticaret Kanunu.
Kaynak: İşbu içerik, Avukat Erol TÜRK’ün özel izni ile yayınlanmıştır. Yazının tüm hakları ve sorumluluğu yazara aittir.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
