Uluslararası Para Fonu (IMF) Temel Emtia Fiyatları Endeksi, 2020 yılının ilk ve ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla yüzde 8,9 ve yüzde 23,4 oranlarında azalma kaydetmiştir. Endeksin ana bileşenlerinden Enerji Dışı Emtia Fiyat Endeksinde 2020 yılının ilk çeyreğinde yüzde 4,1 oranında artış kaydedilirken, yılın ikinci çeyreğinde ise yüzde 0,2 oranında azalış gerçekleşmiştir. Enerji Emtia Fiyat Endeksinde ise aynı dönemlerde sırasıyla yüzde 23,6 ve yüzde 50,3 oranlarında azalma yaşanmıştır. Bu gelişmede, Kovid-19 kaynaklı olarak küresel ölçekte talepte meydana gelen daralma ve arz kısıntıları etkili olmuştur.
2020 yılı ilk yarısında Enerji Dışı Emtia Fiyat Endeksinde yaşanan gelişmelerde Kıymetli Madenler grubu fiyatlarında yaşanan gelişmeler belirleyici olmuştur. Altın fiyatları, 2020 yılının ilk ve ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla yüzde 21,4 ve yüzde 30,6 oranlarında artarak, genel endeksteki seyri belirlemiştir. Altın fiyatları, son yedi yılın en yüksek seviyelerini yakalamıştır. Altın fiyatlarındaki bu ivme; Kovid-19 salgınının yol açtığı ekonomik daralma, merkez bankaları ve hükümetlerin uzun vadeli borçlanmayı teşvik edici müdahalelerinden ve yatırımcıların güvenli liman olarak gördükleri altın destekli Borsa fonlarına (ETF) yönelmelerinden kaynaklanmaktadır.
Diğer taraftan, Endüstriyel Girdiler grubu fiyatlarında ana metal fiyatlarında yaşanan değişimlere paralel olarak aynı dönemde sırasıyla yüzde 4,3 ve yüzde 12,1 oranlarında azalış yaşanmıştır. Endüstriyel Girdiler grubunun görece daha ılımlı seyir izlemesinde demir ve bakır fiyatlarındaki gelişmeler etkili olmuştur. Başta otomotiv sektörü olmak üzere Çin ekonomisinin salgından görece daha çabuk toparlanmasıyla birlikte demir ve bakır fiyatları diğer emtialardan ayrışarak yükselen bir seyir izlemiştir. Enerji Dışı Emtia Fiyat Endeksinin son alt grubu olan Gıda ve İçecekler grubu fiyatları ise görece yatay bir seyir izlemiştir. Söz konusu grup fiyatları 2020 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2,7 oranında artarken, yılın ikinci çeyreğinde ise yüzde 3 oranında düşüş kaydetmiştir.
2020 yılı ilk yarısında Enerji Emtia Fiyat Endeksinde yaşanan gelişmelerde Ham Petrol grubu fiyatlarında yaşanan gelişmeler dikkat çekicidir. 2020 yılı Mart ayından bu yana petrol fiyatlarında, benzeri görülmemiş bir düşüş yaşanmıştır. Ham petrol fiyatlarındaki çöküş çoğunlukla talep kaynaklı olmuştur. Bununla birlikte arz kaynaklı olarak, OPEC ve Rusya arasında üretim kısıntısı konusunda uzlaşı sağlanmasının gecikmesi de fiyatlardaki düşüşü desteklemiştir. Küresel enerji talebindeki çöküşle birlikte, küresel petrol stoklarının olası arz fazlasına yol açması ise özellikle Nisan ayında petrol fiyatlarının tarihi seviyelere gerilemesine neden olmuştur. Bu tarihten itibaren gerek arz gerekse talep yönlü olumlu gelişmeler neticesinde petrol fiyatlarında sınırlı bir dengelenme yaşanmıştır.
Kovid-19 salgını yayıldıkça talep yönlü sıkıntılar ve arz yönlü sorunlar ile küresel ekonomik görünümün hızla bozulmasına ve enerji fiyatlarında keskin bir düşüşe sebep olmuştur. Ham petrol fiyatları, 2020 yılının ilk ve ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla yüzde 17,7 ve yüzde 52,9 oranlarında azalarak genel endeksteki seyri belirlemiştir. Bununla birlikte, Enerji Emtia Fiyat Endeksinin diğer alt grupları olan Doğal Gaz ve Kömür grupları fiyatlarında da petrol endeksine benzer eğilimler gözlenmiştir. Doğal Gaz fiyatlarında Ocak 2020 tarihinden Mayıs 2020’ye kadar yaklaşık yüzde 40’lık düşüş kaydedilmiştir. Bu düşüşün ana sebepleri ile ham petrol fiyatlarındaki düşüşün arasında benzerlikler bulunmaktadır.
Uluslararası Para Fonu (IMF) Dünya Ekonomik Görünümü Raporu Haziran güncellemesinde Ham Petrol Fiyat Endeksi için, 2020 yılında yüzde 41,1 oranında daralma beklerken, 2021 yılında ise yüzde 3,8 oranında artış beklenmektedir. Enerji Dışı Emtia Fiyat Endeksi için ise IMF, 2020 yılında yüzde 0,2 oranında, 2021 yılı için ise yüzde 0,8 oranında artış tahmin etmektedir. Söz konusu tahminler ve ilgili grupların ağırlıkları dikkate alındığında, Temel Emtia Fiyat Endeksinde 2020 yılında yaklaşık yüzde 16,7 oranında daralma, 2021 yılında ise yaklaşık yüzde 1,7 oranında artış beklenildiği hesaplanmıştır.
Kaynak: Strateji ve Bütçe Başkanlığı Dünya Ekonomisindeki Son Gelişmeler Bülteni (Ocak-Haziran)
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
