İbrahim HAK – YMM
Giriş
Çin Halk Cumhuriyeti’nin Vuhan kentinde ortaya çıkan ve birçok ülkeye ve ülkemizi etkisi altına alan Koronavirüs (COVID-19) salgınından dolayı Cumhurbaşkanı tarafından 30.03.2020 tarihinde yapılan “Ulusa Sesleniş” konuşması yapılmıştır. Koronavirüs (Covid-19) salgını dolayısıyla mağduriyet yaşayan ihtiyaç sahibi bireylere ek destek sunmak amacıyla “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” sloganı altında Milli Dayanışma Kampanyası başlatılmıştır. Bahse konu yardım kampanyasına; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca kamu bankalarında açılan yardım hesaplarına para yatırarak veya 8119 numarasına kısa mesaj (SMS) göndererek katılım sağlanması mümkündür. Bahse konu yardım kampanyası kapsamında yapılan ayni ve nakdi bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi yönünden matrahın tespitinde indirim olarak dikkate alınması ve ayni yardımlara ilişkin Katma Değer Vergisi Kanunu (KDV) uygulamaları bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
1-Kurumlar Vergisi Kanunu & Gelir Vergisi Kanunu Kapsamında Bağış ve Yardımların İndirim Konusu Yapılması
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin 1-e bendinde, Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamının, kurumlar vergisi matrahının tespitinde; kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilebileceği hükme bağlanmıştır.
Benzer bir düzenleme de Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendinde gelir vergisi mükellefleri için yer almaktadır.
11.09.2014 tarihinden önce bir yardımın gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinden indirim konusu yapılabilmesi için muhakkak, doğal afet ile ilgili olması ve BKK çıkarılması ayrıca yardımın da Başbakanlık aracılığı ile yapılması şartları mevcuttu. Ancak 6552 Sayılı Kanunun 92 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi kanununda yapılan değişiklik ile değiştirilmiştir. Bizzat Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan bu bağış kampanyası kapsamında yapılacak bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilmesi için münhasıran bir genelge ya da karar yayımlanmış olmasına gerek bulunmadığı kanaatindeyim. Zira ilgili kanun maddesinde genelge ya da karar bulunması yönünde bir belirlemeye yer verilmemiştir. Cumhurbaşkanı tarafından bizzat kamuoyuna duyurularak başlatıldığı açık olan ve fiilen uygulanan bir yardım kampanyası kapsamında yapılan bağışların indirim olarak dikkate alınmasında herhangi bir mahsur olmadığı görüşündeyim.
Ancak unutulmamalıdır ki; indirilebilecek bağış tutarı, bağışın yapıldığı yılın kurum kazancıyla sınırlıdır. Bağışın yapıldığı hesap döneminde indirilemeyen tutarın sonraki dönemlere devredilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu kapsamda kanun maddesinde her ne kadar “makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamının” indirim konusu yapılacağı belirtilse de, kazancın yetersiz olması, geçmiş yıl zararı veya iştirak kazançları istisnası nedeniyle vergi matrahının oluşmaması ,yahut vergi matrahının yapılan ayni ve nakdi bağış tutarında daha az olması halinde matrah tutarı kadar indirimden faydalanılacaktır.
Söz konusu kampanya kapsamında 2020 yılı içinde yapılan ayni ve nakdi bağışlar, bu döneme ilişkin olarak verilecek gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde indirim olarak dikkate alınabilecektir.
Yardım kampanyası şimdilik Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından açılmış banka hesaplarına veya sms yoluyla yapılan “nakdi bağışlar” ile sürdürülmektedir.
İleriki zamanlarda ayni yardım ve bağışların da yardım kampanyası kapsamına dahil edilmesi halinde, yapılan ayni bağışların tutarları da GVK’nın 89/1-10 ve KVK’nın 10/1-e maddesi hükümleri kapsamında gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilecektir.
Cumhurbaşkalığınca başlatılan kampanya haricinde bazı belediyelerin de Covid-19 salgını kapsamanında kendi kampanyalarının düzenlediklerini görmekteyiz.
Kurumlar Vergisi Kanunun 10/1-c Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5’ine kadar olan kısmının indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Benzer bir uygulama Gelir Vergisi Kanunun 89/1-4 maddesinde de mevcuttur Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.
2-Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılacak Bağışların Değerlendirilmesi
Yardım yapmak isteyen hayırseverlerin bir kısmının bu yardımlarını Gıda Bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflar üzerinden yapmayı tercih edebilmektedirler. Bu kapsamda;
Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinin birinci fıkrasına göre “ Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı” beyanname veren, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerince gider olarak indirilebilir.
Kurumlar Vergisi Kanununda gıda bankacılığı faaliyetleri ile ilgili herhangi bir hüküm bulunmamakta ancak 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6. maddesinin 2. bendinde “Safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır” ifadesine yer verildiğinden Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinde yapılan düzenlemelerden kurumlar vergisine tabi firmalar da yararlanabilecektir.
Gelir Vergisi Kanununun 89/6. maddesi uyarınca “Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik,giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı” gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilmektedir. Bu madde ile bağışlanan gıda maddelerinin işletmeye dahil olmaması halinde söz konusu malın maliyet bedelinin yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinde indirim konusu yapılmasına imkan verilmektedir.
3-Katma Değer Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi
Korona Virus (COVID 19) salgınıyla mücadele amacıyla, yapılacak olan yardım ve bağışın ayın şeklinde yapılması tercih edilmesi durumda, KDV mükellefleri tarafından “genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere, bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, döner sermayeli kuruluşlara, kanunla ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle kurulan kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, siyasi partiler ve sendikalara, kanunla kurulan veya tüzelkişiliği haiz emekli ve yardım sandıklarına, kamu menfaatine yararlı derneklere, tarımsal amaçlı kooperatifler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara” yapılacak olan ayni bağışlar (bedelsiz teslimler) KDV’den istisna olacaktır. Dolayısıyla, KDV mükelleflerince kampanya kapsamında yapılacak olan ayni bağışlar üzerinden KDV hesaplanmayacaktır.
23 no’lu KDV Genel Tebliği ile yapılan değişiklikle 01.01.2019 tarihinden itibaren Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine eklenen ve 01.01.2019 tarihi itibariyle yürürlüğe giren parantez içi hüküm uyarınca, yapılan bağış ve yardımlara ilişkin yüklenilen KDV’nin indiriminin mümkün olduğu belirtilmiştir.
4-Bağış ve Yardımların Belgelendirilmesi
1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği”nde, nakdi bağışlarda, bağışın bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesinin mümkün olduğu belirtilmiştir. Kampanya kapsamında KOVİD-19 Bağış Hesaplarına yapılan bağışın kurum kazancından indirilebilmesi için, bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesi gerekmektedir. Dekonta, yatırılan paranın Cumhurbaşkanınca başlatılan kampanyaya yapılan bağış olduğuna ilişkin bir açıklamanın yazılmasında yarar vardır.
Ayni bağış ve yardımın, işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için fatura düzenlemesi; düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanması gerekmektedir. Ayni değerlerin, mükelleflerce dışarıdan alınarak kamu kurum ve kuruluşuna bağışlanmış olması durumunda ise bu kurum ve kuruluş tarafından teslim alınacak değerler için teslime ilişkin bir belge düzenlenmiş olması gerekli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir.
5-Bağış ve Yardıma İlişkin Muhasebe Kayıtları
a) Nakdi Bağış Yapılması
Bağış ve yardımların nakdi olarak yapılması durumunda yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.
——————————- / ———————————
770 Genel Yönetim Giderleri
102 Bankalar
——————————- / ———————————
950 KKEG
951 KKEG
——————————- / ———————————
b) İşletme Aktifinden Ayni Bağış Yapılması
İşletmenin aktifinde bulunan bir varlığın bağış ve yardıma konu olması durumunda yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.
——————————- / ———————————
770 Genel Yönetim Giderleri
153 Ticari Mallar
——————————- / ———————————
950 KKEG
951 KKEG
——————————- / ———————————
c) Bağış Yapmak Amacıyla Alım Yapılması
İşletme tarafından bağış ve yardım yapılmak amacıyla bir varlık satın alınması durumunda yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.
——————————- / ———————————
770 Genel Yönetim Giderleri
320 Satıcılar
——————————- / ———————————
950 KKEG
951 KKEG
——————————- / ———————————
Sonuç
Koronavirüs (COVID-19) salgınından dolayı Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” Milli Dayanışma Kampanyasına yapılan bağış ve yardımların indirim konusu yapılması hususunu Kurumlar Vergi Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Katma Değer Vergsi Kanunu yönünden değerlendirmeye çalıştım.
Kaynak: İbrahim HAK – YMM – alınan özel izin ile yayınlamıştır.
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
