AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ
1 m3. kerestenin masif panel levha durumuna gelene kadar vereceği fire ve zayiat oranları:
| Ağaç Cinsleri | Kayın | Meşe | Tropik Ağaçlar |
Çam/ Ladin |
| Kurutma | % 2 | % 2 | % 2 | % 2 |
| Yüzey Temizleme | % 8 | % 8 | % 8 | % 8 |
| Dilimleme | % 7 | % 7 | % 7 | % 5 |
| Kusur Giderme | % 10 | % 20 | % 5 | % 9 |
| Kenar Silme | % 12 | % 12 | % 12 | % 10 |
| Diş Açma | % 7 | % 7 | % 5 | % 5 |
| Presleme | % 0 | % 0 | % 0 | % 0 |
| Ebatlama | % 2 | % 2 | % 2 | % 2 |
| Zımpara | % 8 | % 8 | % 8 | % 8 |
| Toplam Zayiat | % 56 | % 68 | % 49 | % 49 |
| Olması Gereken Ortalama Zayiat Aralığı |
% 50-56 | % 70-86 | % 49-50 | % 49-50 |
TOMRUKTAN KERESTE ÜRETİMİ
Yumuşak Ağaçtan Fire Oranları
| Çam – Köknar | Fire % |
| Kurutma Payı | 8 – 12 |
| Testere Talaşı | 10 – 14 |
| Odun | 6 – 8 |
| Kapak Tahtası | 6 – 8 |
| Çıta | 2 – 3 |
| Iskarta Mal – Çürük | 1 – 2 |
Sert Ağaçtan Fire Oranları:
| A) Kayın – Ihlamur | Fire % |
| Kurutma Payı | 12 – 15 |
| Testere Talaşı | 8 – 12 |
| Odun | 12 – 15 |
| Kapak Tahtası | 4 – 6 |
| Çıta | 1 – 2 |
| Iskarta Mal – Çürük | 4 – 6 |
| B) Meşe Kiraz Dişbudak |
Fire % |
| Kurutma Payı | 8 – 10 |
| Testere Talaşı | 8 – 12 |
| Odun | 12 – 16 |
| Kapak Tahtası | 4 – 6 |
| Çıta | 1 – 2 |
| Iskarta Mal – Çürük | 5 – 7 |
| C) Tropik Ağaçlar (İroko Sapelli Akuju Tiama) |
Fire % |
| Kurutma Payı | 6 – 12 |
| Testere Talaşı | 8 – 12 |
| Odun | 8 – 12 |
| Kapak Tahtası | 8 – 10 |
| Çıta | 1 – 2 |
| Iskarta Mal – Çürük | 2 – 5 |
Not: Yukarıda belirtilen fire farklılıkları; kurutma payındaki farklılıklar ağacın lif yapısına göre (yumuşaklık, sertlik) Testere talaşındaki farklılıklar mamulün ebatlarına göre (kalınlık, incelik) odun, kapak tahtası ve ıskarta maldaki farklılıklar tomruğun kalitesine, çapına bağlı olarak değişirler.
Kereste zayiat firesine amil olan başlıca sebepler:
Aktarmalarda Fire:
Menşeinden müşteriye intikal edinceye kadar keresteler bir çok aktarma ameliyesine maruzdur. Bunların neticesi olarak kaybolma, kırılma gibi sebeplerle % 4 kadar fire verir.
İzahı:
- Kereste fabrikalarından nakil vasıtalarının bulunduğu mahallere (mahreç istasyon ve iskeleler gibi) naklinde,
- Buralardan gemi ve trenlere tahmilinde,
- Gemilerden vinçle ve trenlerden mavna veya kara vasıtalarına aktarılmalarında,
- Bu vasıtalardan kereste mağazalarına nakliyelerinde,
- Vasıtaların istalyaya girmemesi için mağazalarda evvel iğreti olarak konan kerestelerin bilahare çeşitlerine istif edilmesinde,
- Ekseriye yaş olarak istife girmiş kerestelerin kurutulmak için isgara edilip tekrar istife alınmasında,
- Nihayet müşterilerin vasıtalarına yüklenmesinde,
Mamul kereste ticaretinde, toptancı firesi % 5, perakendeci firesi de % 8’dir.
Koltuk, kanape, divan ve iskemle iskeletlerinin imalinde kullanılan kerestenin cins ve kalitesine göre % 25 ila % 50 arasında, mobilya (büfe, yemek masası, gardırop, sehpa ve şifonyer) imalinde yine kullanılan kerestenin cins ve kalitesine göre % 20 ila % 40 arasında fire ve zayiat vermesi normaldir.
TOMRUKTAN KAPLAMA ÜRETİMİ
Tomruk Kaplama (1 m3) kaplama esnasında oluşan zayiatların oranları; imal edilen kaplama levhaların kurutulması esnasında su kaybından dolayı radyal yönde % 5 – 11 arasında küçülme, teyet yönde % 8 – 15 oranında daralma olmaktadır. Böylece 1 m3. tomrukta ortalama % 15 ile % 25 arasında görülmeyen zayiat oluşmaktadır. İşlenen ağaçların cins, çap, kalite, yetişme yeri, büyüme şartları, kesim zamanı, hava şartları gibi gözle görülmeyen budak, hare, freze, soğan, mantar, çürük gibi kusurlardan dolayı imalat esnasında oluşan çöp her 1 m3 tomruk için % 14 ile % 40 arasındadır. Tranş akinelarında kalan ve kaplamaların istiflenmesinde kullanılan öz parçaları 1 m3‘ te % 5 – 10 oranındadır.
Ağaç cinslerine göre üretim esnasında 1 m3 tomrukta oluşan fire ve zayiat oranları (Genel olarak kaplama kalınlığı 0,6 mm kabul edilmiştir.):
| Kayın Tomruk | % 67 – 55 fire ile 550 – 750 m2 kaplama |
| Rus Kayın Tomruk | % 67 – 61 fire ile 550 – 650 m2 kaplama |
| Meşe Tomruk | % 73 – 55 fire ile 450 – 750 m2 kaplama |
| Rus Meşe Tomruk | % 70 – 55 fire ile 500 – 750 m2 kaplama |
| Ceviz Tomruk | % 70 – 58 fire ile 500 – 700 m2 kaplama |
| Rus Ceviz Tomruk | % 70 – 58 fire ile 500 – 700 m2 kaplama |
| Dışbudak Tomruk | % 70 – 58 fire ile 500 – 700 m2 kaplama |
| Rus Dışbudak Tomruk | % 70 – 58 fire ile 500 – 700 m2 kaplama |
| Akçaağaç Tomruk | % 67 – 61 fire ile 550 – 650 m2 kaplama |
| Rus Akçaağaç Tomruk | % 70 – 64 fire ile 500 – 600 m2 kaplama |
| Armut Tomruk | % 69 – 61 fire ile 520 – 650 m2 kaplama |
| Rus Armut Tomruk | % 69 – 64 fire ile 520 – 600 m2 kaplama |
| Kestane Tomruk | % 70 – 61 fire ile 500 – 650 m2 kaplama |
| Rus Kestane Tomruk | % 70 – 58 fire ile 500 – 700 m2 kaplama |
| Kiraz Tomruk | % 69 – 61 fire ile 520 – 650 m2 kaplama |
| Rus Kiraz Tomruk | % 69 – 64 fire ile 520 – 600 m2 kaplama |
| Kavak Tomruk | % 70 – 64 fire ile 500 – 600 m2 kaplama |
| Rus Kavak Tomruk | % 73 – 67 fire ile 450 – 550 m2 kaplama |
| Ihlamur Tomruk | % 70 – 67 fire ile 500 – 560 m2 kaplama |
| Rus Ihlamur Tomruk | % 69 – 67 fire ile 520 – 560 m2 kaplama |
| Sapelli Tomruk | % 61 – 49 fire ile 650 – 850 m2 kaplama |
| Acaju Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Sipo Tomruk | % 58 – 52 fire ile 700 – 800 m2 kaplama |
| Gül Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Oküma Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Ozigo Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Ayous Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Duka Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Muabi Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Angorgür Tomruk | % 73 – 61 fire ile 450 – 650 m2 kaplama |
| Avenge Tomruk | % 76 – 61 fire ile 400 – 650 m2 kaplama |
| Amegre Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Andung Tomruk | % 58 – 52 fire ile 700 – 800 m2 kaplama |
| Kasippo Tomruk | % 61 – 55 fire ile 650 – 750 m2 kaplama |
| Movingi Tomruk | % 58 – 49 fire ile 700 – 850 m2 kaplama |
| Belli Tomruk | % 64 – 58 fire ile 600 – 700 m2 kaplama |
| Kavak Kök | % 82 – 70 fire ile 300 – 500 m2 kaplama |
| Rus Kavak Kök | % 76 – 70 fire ile 400 – 500 m2 kaplama |
| Rus Ceviz Kök | % 76 – 67 fire ile 400 – 550 m2 kaplama |
Kaynak: İTO
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
