193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre ücret gelirleri; gerçek ücretler ve diğer ücretler olmak üzere iki şekilde vergilendirilmektedir. Gerçek usulde elde edilen ücret gelirlerinin
vergilendirilmesi tevkifat usulü ve/veya yıllık beyanname verilmesi yöntemiyle yapılmaktadır.
Diğer ücretli hizmet erbabının ödeyeceği gelir vergisi, hizmetin verileceği takvim yılının ikinci ayında (şubat) hesaplanmaktadır. Diğer ücretli hizmet erbabının safi ücretleri, takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının %25’i olarak hesaplanmaktadır. Bulunan safi ücret tutarına vergi tarifesi uygulanarak ödenecek gelir vergisi hesaplanmaktadır.
DİĞER ÜCRETLİ KAPSAMINDA VERGİLENDİRİLEN HİZMET ERBAPLARI
Gelir Vergisi Kanunu’nun 64’üncü maddesine göre diğer ücretli kapsamında sayılan hizmet
erbapları şöyledir;
• Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar,
• Özel hizmetlerde çalışan şoförler,
• Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri,
• Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar,
• Gerçek ücretlerinin tespitine imkân olmaması nedeniyle, Danıştay’ın olumlu
görüşü ve Hazine ve Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 64’üncü maddesine göre diğer ücret gelirleri için
yıllık beyanname verilmez ve diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi
halinde de diğer ücret gelirleri beyannameye dahil edilmez.
DİĞER ÜCRETLİLERDEN İŞE BAŞLAMADA ARANACAK BELGELER
Diğer ücret kapsamına giren hizmet erbabının mükellefiyet tesisinde dilekçe ekinde;
Kimlik kartı, yabancılarda pasaportun noter onaylı örneği ya da vergi dairesi yetkililerine
onaylatmak üzere aslı ve fotokopisi,
İşverenden alınan iş bildirimi (iş bildiriminde işverenin adı, soyadı, bağlı olduğu vergi
dairesi başkanlığı/vergi dairesi müdürlüğü, vergi kimlik numarası/Türkiye Cumhuriyeti
kimlik numarası, adresi ve imzası bulunmalıdır.),
aranır.
Mükellefiyet tesisi yapılan hizmet erbabına vergi dairesince vergi karnesi verilir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 247’nci maddesine göre, diğer ücret kapsamında
vergilendirilenler vergi karnesi almaya mecbur olup, vergi karnelerinin kendileri tarafından
yazılması gereken kısımlarını doldurduktan sonra, vergi bakımından durumlarını kayıt ve tescil ve karneye işaret ettirmek üzere, bunları bağlı oldukları vergi dairesine ibraz etmekle yükümlüdürler.
Mükelleflerin doldurdukları karneyi vergi dairesine ibraz etmeleri veya değişikliği karneye
işaret ettirme süresi, işe başlama veya değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren bir aydır.
Vergi karnesi alan diğer ücretliler almış oldukları vergi karnelerini, işin devam ettiği sürece
muhafaza ederler.
VERGİLENDİRME DÖNEMİ, TARH VE TAHAKKUK ZAMANI İLE YERİ
Diğer ücretlerde vergilendirme dönemi hizmetin ifa olunduğu takvim yılıdır.
Diğer ücretli hizmet erbabının ödeyeceği gelir vergisi; hizmetin ifa olunduğu takvim yılının ikinci ayında, takvim yılı içinde işe başlanması halinde, işe başlama tarihinden itibaren bir ay içinde tarh edilip tahakkuka bağlanır.
Diğer ücret sahiplerinin tarh zamanlarının sona ermesinden önce memleketi terk etmesi
halinde, memleketi terk tarihinden önce 15 gün içinde verginin tarh edilerek tahakkuka
bağlanması gerekir.
Diğer ücretlerde ödenecek gelir vergisi, mükellefin ikametgahının bulunduğu yer vergi
dairesince tarh edilir. Tarhiyatın ikametgahlarının bulunduğu yer vergi dairesince yapılmadığı durumlarda, tarhiyat faaliyetin icra edildiği yerin vergi dairesince yapılır.
VERGİNİN MATRAHI VE HESAPLANMASI
Gelir Vergisi Kanunu’nun 64’üncü maddesine göre, hizmet erbabının safi ücretleri takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 25’idir.
Takvim yılı içinde işe başlayan diğer ücret sahiplerinin vergi matrahı; yıllık diğer ücret
matrahından, işe başlama ayı hariç tutulmak suretiyle, o yılın sonuna kadarki aylara isabet eden miktardır.
Takvim yılının birinci yarısı içinde işini bırakan diğer ücret sahiplerinden, keyfiyeti takvim
yılının ikinci yarısı girmeden haber verenlerin ikinci taksite isabet eden vergileri terkin olunur.
2020 takvim yılı başında işçiler için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı 2.943 TL olarak belirlenmiştir.
Örnek 1: Basit usulde mükellef olan Bay (A)’nın yanında çalışan diğer ücretli hizmet erbabı Bay (B)’nin 2020 yılındaki safi ücret tutarı (vergi matrahı) ve ödeyeceği gelir vergisinin
hesaplanması aşağıdaki şekilde olacaktır.
2020 Takvim yılı başında işçiler için uygulanan asgari ücretin
aylık brüt tutarı : 2.943 TL
2020 Takvim yılı başında geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı (2.943X 12 =)
: 35.316 TL
Safi ücret tutarı (35.316 X %25=) : 8.829 TL
Yıllık vergi matrahı : 8.829 TL
Hesaplanan vergi tutarı (8.829 X %15) : 1.324,35 TL
1. Taksit tutarı (Şubat/2020) (1.324,35/2 =) : 662,17 TL
2. Taksit tutarı (Ağustos/2020) : 662,18 TL
Diğer ücretli Bay (B)’nin 2020 yılı Şubat ayında vergi karnesine kaydettireceği yıllık vergi tutarı 1.324,35 TL olup, bu tutarın iki eşit taksitte ödemesi gerekmektedir.
HESAPLANAN VERGİNİN ÖDENMESİ
Gelir Vergisi Kanunu’nun 118’inci maddesine göre diğer ücretlinin vergisi;
• Öteden beri işe devam edenlerde yıllık verginin yarısı takvim yılının ikinci ayında
(1 Şubat – 2 Mart 2020) diğer yarısı ise sekizinci ayında (1 – 31 Ağustos 2020),
• Takvim yılının birinci yarısı içinde işe başlayanlarda, yıllık verginin yarısı
verginin karneye yazıldığı ayda, diğer yarısı takvim yılının sekizinci
(Ağustos/2020) ayında,
• Takvim yılının ikinci yarısı içinde işe başlayanlarda ise verginin karneye yazıldığı
ayda,
ödenmesi gerekmektedir.
Verginizi Başkanlığımıza ait www.gib.gov.tr internet adresinde yer alan anlaşmalı bankalardan ve tüm vergi dairelerimizden ödeyebilirsiniz.
DİĞER ÜCRETLİ ÇALIŞTIRAN İŞVERENLERİN SORUMLULUĞU
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 251’inci maddesine göre, kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı ile götürü gider usulünü kabul eden gayrimenkul sermaye iradı sahipleri, yanlarında çalışan hizmet erbabının belirlenen süre içinde karne almalarını ve karnelerinde yazılı vergileri ödemelerini temin etmeye mecburdurlar.
Bu mecburiyete uyulmadığı takdirde;
• Zamanında karne almamış veya vergisini tarh ettirmemiş olan hizmet erbabının vergisi
işveren adına tarh edilir ve vergi cezası da aynı işveren adına kesilerek tahsil edilir.
• Vergi Karnesini zamanında almış ve vergisini tarh ettirmiş olan hizmet erbabının
zamanında ödenmemiş olan vergisi ve gecikme zammı da yanında çalıştığı tespit edilen
işverenden tahsil edilir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 122’nci maddesine göre diğer ücret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabının Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine tabi işverenler nezdinde çalışmaya başlaması halinde, bu tarihten sonraki aylara ait olmak üzere peşin ödemiş oldukları vergiler gerçek ücretleri üzerinden hesaplanan vergilere mahsup edilir ve mahsubu yapılan miktar hizmet erbabının vergi karnesine işveren tarafından kaydedilir.
Diğer ücretliye ödenen ücret tutarları gerçek usulde gelir vergisi tevkifatına
tabi tutulmadığından, işverenlerce Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi
verilmez.
DİĞER HUSUSLAR
Diğer ücretlilerin, Gelir Vergisi Kanununun;
• 32’nci maddesinde yer alan asgari geçim indiriminden,
• 31’inci maddesinde yer alan engellilik indiriminden,
• 63’üncü maddesinde yer alan sigorta primi, şahıs/hayat sigorta primleri ve sendika
aidatları gibi indirimlerden,
yararlanması mümkün değildir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 238’inci maddesine göre diğer ücret üzerinden vergiye tabi hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri için ücret bordrosu düzenlenmez.
DİĞER ÜCRETLİLERİN VERGİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN ÖRNEKLER
Örnek 2: Ankara’da berberlik faaliyetinden dolayı basit usulde mükellef olan Bay (C)’nin
yanında 15 Mart 2020 tarihinden itibaren diğer ücretli olarak çalışmaya başlayan Bay (D)’nin 2020 yılındaki safi ücret tutarı (vergi matrahı) ve ödeyeceği gelir vergisinin hesaplanması aşağıdaki şekilde olacaktır.
Örnekteki diğer ücretlinin gelir vergisi, işe başladığı Mart 2020 ayı hariç olmak üzere Nisan
ayından itibaren kalan 9 ay üzerinden hesaplanacaktır. 2020 yılı için hesaplanan vergi tutarı 993,26 TL olup, diğer ücretli Bay (D)’nin Mart 2020 ayında vergi karnesine kaydettireceği vergi tutarının ilk taksiti verginin karneye yazıldığı Mart/2020 ayında, ikinci taksiti ise Ağustos/2020 ayında ödenecektir.
Örnek 3: 10/02/2020 tarihinde kendi arsası üzerinde özel inşaata başlayan Bay (E)’nin yanında diğer ücretli olarak işe başlayan Bay (F), gelir vergisini Şubat ayında tarh ettirdikten ve birinci taksit tutarını ödedikten sonra Nisan/2020 ayında işi bırakmış ve bu durumu Mayıs ayında vergi dairesine bildirmiştir. Bay (F)’nin 2020 yılındaki safi ücret tutarı (vergi matrahı) ve ödeyeceği gelir vergisinin hesaplanması aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
Örnekteki diğer ücretlinin gelir vergisi, işe başladığı Şubat ayı hariç olmak üzere Mart ayından itibaren kalan 10 ay üzerinden hesaplanacaktır. 2020 yılı için hesaplanan vergi tutarı 1.103,62 TL olup, diğer ücretli Bay (F)’nin Şubat 2020 ayında vergi karnesine kaydettirdiği vergi tutarının ilk taksiti verginin karneye yazıldığı Şubat/2020 ayında ödenmesi gerekecektir. Ödevlinin birinci takside isabet eden vergisi; çalışılan aya isabet eden kısım değil, birinci taksit tutarının tamamı olan 551,81 TL olacaktır. Bay (F) Nisan/2020 ayında işi bırakmış olduğundan adına tarh edilen 2020 yılı diğer ücret gelir vergisinin ikinci taksitine isabet eden 551,81 TL’lik vergi (Ağustos/2020 ayında ödenecek olan vergi) vergi dairesince terkin edilecektir.
Örnek 4: 2020 yılı Ekim ayında basit usule tabi taksi işletmecisinin yanında işe başlayan diğer ücretli Bay (G)’nin 2020 yılındaki safi ücret tutarı (vergi matrahı) işe başladığı Ekim ayı hariç olmak üzere Kasım ayından itibaren kalan 2 ay üzerinden hesaplanacaktır. Bay (G)’nin 2020 yılındaki safi ücret tutarı (vergi matrahı) ve ödeyeceği gelir vergisinin hesaplanması aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
Kaynak: GİB Rehber
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
