İstanbul Üniversitesi

İstanbul Üniversitesi

İstanbul Üniversitesi (kısaca İÜ), ana yerleşkesi İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan devlet üniversitesidir.

18 Kasım 1933’te Türkiye’nin ilk ve tek üniversitesi olarak öğrenim hayatına başlamış olan kurum, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ilk Avrupa tarzı üniversite olarak kabul edilen Darülfünun’un doğrudan devamıdır. Ayrıca okulun bazı birimleri temelleri İstanbul’un fethinin ertesi günü 30 Mayıs 1453’te Fatih Sultan Mehmet’in emriyle kurulan Sahn-ı Seman medreselerine kadar dayandığından okulun kuruluşu bu tarihe kadar uzanır. Bugünkü hali 1933’te kurulmuştur.

2011 yılında, Dünyanın en iyi 500 üniversitesi sıralamasına Türkiye’den giren tek üniversitedir. İstanbul Üniversitesi dünyanın en iyi 500 üniversitesi arasında 2006’dan beri yer almaktadır. Üniversite, aynı zamanda Asya Pasifik bölgesinin en iyi 100 üniversitesi arasındadır. Üniversitede yaklaşık 73.000 lisansüstü, lisans ve ön lisans öğrencisi öğrenim görmektedir. Bu yükseköğretim işlemi 12.000 öğretim üyesi ve öğretim elemanı tarafından gerçekleştirilmektedir.

Tarihçe

Osmanlı dönemi

Ana madde: Sahn-ı Seman Medresesi

İstanbul Üniversitesi’nin kuruluşuna ilişkin tezler 1321 yılına kadar gidebilmektedir. Alman tarihçi Richard Honig, bugün Beyazıt Yerleşkesi’ndeki merkez binanın bulunduğu yerde Roma üniversiteleriyle eşdeğer nitelikte tıp, hukuk, felsefe ve edebiyat eğitimi veren bir kurumdan söz eder ve bu kurumun kurulduğu 1 Mart 1321 tarihinin bir bakıma İstanbul’da eğitimin başlangıç tarihi olduğunu belirtir.

Türk tarihçiler ise İstanbul Üniversitesi’nin kuruluşunu 1453 olarak kabul ederler. İstanbul’un Fethi’nin ertesi günü 30 Mayıs 1453’te kentte yapılan toplantılarda kentte bir eğitim kurumunun kurulmasının kararlaştırılır. Bu karar üzerine 1470 yılında Fatih Camii çevresinde sekiz bölüm halinde açılan ve sekiz avlulu anlamına gelen Sahn-ı Seman Medreseleri günümüzde İstanbul Üniversitesi’nin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple İstanbul Üniversitesi’nin logosunda kuruluş tarihi 1453 olarak yazmaktadır. Bir dönem İstanbul Üniversitesi rektörlüğünü de üstlenen hukukçu Cemil Bilsel ise üniversitenin kuruluş yılının Sahn-ı Seman Medreseleri’nin açıldığı yıl olan 1470 olduğunu belirtir.

Osmanlı Devleti’nde Avrupa tarzında modern bir üniversite kurma girişimleri 1846’da başlamıştır. 1863, 1870 ve 1874’teki başarısız denemelerden sonra nihayet II. Abdülhamid’in fermanıyla 31 Ağustos 1900’de Darülfünûn-ı Şahane adı verilen ilk üniversite açılmıştır. İstanbul Üniversitesi, işte bu kurumun doğrudan devamıdır.

Cumhuriyet’in İlk Yılları

Türkiye Cumhuriyeti 21 Nisan 1924 tarihli ve 493 sayılı Kanun’la İstanbul Darülfünunu’nun tüzel kişiliğini tanıdı.

Lağvedilen Fatih ve Süleymaniye Medreseleri, 7 Ekim 1925’te Darülfünun’a bağlı İlahiyat Fakültesi olarak “reorganize” edildi. (1925-26 ders yılında 284 talebesi olan bu fakülte, 1933 Üniversite Reformusonucunda Yüksek İslam Enstitüsüne çevrildi, ertesi yıl sadece 20 öğrencisi kaldığından kapatıldı.)

4 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu’yla ilk ve orta öğretimi devletleştiren Cumhuriyet yönetimi, Darülfünun’un özerk statüsüne kuşku ile yaklaşmıştır.

Yönetim ile üniversiteyi karşı karşıya getiren ilk olay, 1923’te Cumhuriyet’in ilanı üzerine bir kutlama mesajı gönderilmesi teklifine, Darülfünun Talebe Birliği genel kurulunun, “üniversitenin siyasi akımların dışında kalması kanaatiyle” karşı çıkması oldu.

İkinci bir olay, harf devrimi konusunda bazı Darülfünun hocalarının çekinceler ifade etmeleri idi. Ancak bardağı taşıran damla, Atatürk’ün 1930’dan itibaren benimsediği Türk tarih ve dil tezlerine Darülfünun’un ilgi göstermemesidir. 1930 Aralığındaki Darülfünun ziyareti sırasında, “Ankara, Ege, Aka, Eti, ata, arkeos, amiral, kaptan” kelimelerinin kökeni hakkında sınadığı bazı profesörlerin kuşkucu yaklaşımları, Atatürk’ü kızdırmıştır.

1932 Türk Tarih Kongresinde, bazı profesörlerin (Mehmet Ali Ayni ve Zeki Velidi Togan gibi) açıkça, bazılarının tevil ve yumuşatma yoluyla Gazi’nin tezlerine karşı çıkmaları, Darülfünun’un sonunu getirdi. İlhan Başgöz’ün deyimiyle^[19]:

Kongreden iki ay sonra sonra, Türk tarih tezinin ateşli savunucusu, eski İstiklal Mahkemesi hakimi Dr. Reşit Galip Maarif Vekili tayin edilerek, üniversiteye çeki düzen vermekle görevlendirildi.Bu kapsamda, İsviçreli eğitimci Albert Malche ülkeye çağrılarak, Darülfünun’un üzerine bir rapor yazması sağlandı. Profesör Malche’nin yazdığı olumsuz rapor üzerine 1933 Temmuzunda çıkarılan 2252 sayılı yasa ile Darülfünun ve ona bağlı bütün kurumlar, kadro ve örgütüyle lağvedildi. Yerine İstanbul’da Maarif Vekâletine bağlı yeni bir üniversite kurulması öngörüldü. İstanbul Üniversitesi 1 Ağustos 1933’te yeni bir kadro ve yapıyla açıldı. 18 Kasım 1933’te Türkiye’nin “ilk ve tek” üniversitesi olarak eğitime başladı.

Saat kuleleri

Üniversitenin Beyazıt Meydanı’na açılan anıtsal giriş kapısının iki tarafında yer alan Mustafa Şem’i Pek imzalı eklektik saat kuleleri 1865 yılında yaptırılmıştır.

Görev yapmış rektörler

Darülfünûn Müdür-i Umumîleri

• Salih Zeki Bey (1913-1917)

Darülfünûn Eminleri

• Prof. Dr. Besim Ömer Paşa (1917-1923)
• Prof. Dr. İsmail Hakkı Bey (1923-1925)
• Ord. Prof. Dr. Neşet Ömer Bey (1927-1933)

İstanbul Üniversitesi Rektörleri

• Ord. Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp (1933-1934)
• Ord. Prof. Dr. Cemil Bilsel (1934-1943)
• Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam (1943-1946)
• Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar (1946-1949)
• Ord. Prof. Dr. Ömer Celal Sarc (1949-1951)
• Ord. Prof. Dr. Kazım İsmail Gürkan (1951-1953)
• Ord. Prof. Dr. Fehmi Fırat (1953-1957)
• Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar (1957-1963)
• Ord. Prof. Dr. Ömer Celal Sarc (1963-1965)
• Ord. Prof. Dr. Ekrem Şerif Egeli (1965-1969)
• Prof. Dr. Nazım Terzioğlu (1969-1974)
• Prof. Dr. Haluk Alp (1974-1979)
• Prof. Dr. Cem’i Demiroğlu (1979-1993)
• Prof. Dr. Bülent Berkarda (1993-1997)
• Prof. Dr. Kemal Alemdaroğlu (1997-2004)
• Prof. Dr. Mesut Parlak (2004-2008)
• Prof. Dr. Yunus Söylet (2008-2015)
• Prof. Dr. Mahmut Ak (2015-)

Amblem

İstanbul Üniversitesi’nin simgesi olan “yılanlı amblem” 1243 tarihli Selçuklu Şifa Yurdu motiflerinden Prof. Süheyl Ünvertarafından ilham alınarak tasarlanmıştır.

Kampüsler

Akademik birimler

• Fakülteler
  • İstanbul Tıp Fakültesi
  • Hukuk Fakültesi
  • Edebiyat Fakültesi
  • Fen Fakültesi
  • İktisat Fakültesi
  • Orman Fakültesi
  • Eczacılık Fakültesi
  • Diş Hekimliği Fakültesi
  • Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
  • Mühendislik Fakültesi
  • İşletme Fakültesi
  • Veteriner Fakültesi
  • Siyasal Bilgiler Fakültesi
  • İletişim Fakültesi
  • Su Ürünleri Fakültesi
  • İlahiyat Fakültesi
  • Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi
  • Sağlık Bilimleri Fakültesi
  • Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi
  • Florence Nightingal​​​e Hemşirelik Fakültesi
  • Ulaştırma ve Lojistik Fakültesi
  • Spor Bilimleri Fakültesi
• Bölümler
  • Enformatik Bölümü
  • Güzel Sanatlar Bölümü
  • Türk Dili Bölümü
  • Yabancı Diller Bölümü
• Yüksek Okullar
  • Adalet Meslek Yüksekokulu
  • Bakırköy Sağlık Yüksekokulu
  • Devlet Konservatuvarı
  • Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu
  • Ormancılık Meslek Yüksekokulu
  • Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
  • Sapanca Su Ürünleri Meslek Yüksekokulu
  • Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu
  • Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu
  • Veteriner Fakültesi Meslek Yüksekokulu
• Enstitüler
  • Adli Tıp Enstitüsü
  • Akciğer Hastalıkları ve Tüberküloz Enstitüsü
  • Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü
  • Çocuk Sağlığı Enstitüsü
  • Aziz Sancar Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü
  • Çocuk Sağlığı Enstitüsü
  • Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü
  • Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  • Fen Bilimleri Enstitüsü
  • Havacılık Psikolojisi Enstitüsü
  • İşletme İktisadı Enstitüsü
  • Kardiyoloji Enstitüsü
  • Muhasebe Enstitüsü
  • Nörolojik Bilimler Enstitüsü
  • Onkoloji Enstitüsü
  • Sağlık Bilimleri Enstitüsü
  • Sosyal Bilimler Enstitüsü
  • Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü

Araştırma merkezleri

• Bankacılık Araştırma Merkezi
• Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi
• Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Araştırma ve Uygulama Merkezi
• Gözlemevi Araştırma ve Uygulama Merkezi
• İleri Analizler Laboratuvarı
• İnsan Hakları Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi
• İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi
• Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi
• Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Araştırma ve Uygulama Merkezi
• Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
• Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Ünlü mezunlar

• Abdullah Gül – Türk siyasetçi ve 11. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı.
• Yitzhak Ben-Zvi – İsrailli siyasetçi ve 2. İsrail Cumhurbaşkanı.
• David Ben-Gurion – İsrailli siyasetçi ve 1. İsrail Başbakanı.
• Moşe Şaret – 2. İsrail Başbakanı.
• Hasan Âli Yücel – Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı, Köy Enstitüleri’nin kurucusu.
• Aziz Sancar – Türk-Amerikan bilim insanı. 2015 Nobel Kimya Ödülü sahibi.
• Orhan Pamuk – Türk yazar. 2006 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.
• Attilâ İlhan – Türk şair. Hukuk Fakültesi mezunudur.
• Ahmet Hamdi Tanpınar – Türk şair ve edebiyatçı.
• Cüneyt Arkın – Türk oyuncu. İstanbul Tıp Fakültesi mezunudur.
• Nihal Atsız – Türk edebiyatçı, tarihçi.

Kaynak: Vikipedi
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.