İşletme Sermayesi Konusuna Bir Çözüm Olarak Faktoring
Operasyonel döngü içinde işletmeler nakit akışını yönetmekte zaman zaman sıkıntılı dönemler yaşayabilirler.
Bu döngüde oluşabilecek gecikmeler, döngünün yavaşlamasına ve akutluğuna göre durmasına bile yolaçabilir. Bu durumu finansal tablolarda Net İşletme Sermayesi adı ile izliyoruz
NİS = Ticari Alacaklar + Stoklar – Ticari Borçlar
Ticari alacak ve stok sürelerinin uzaması NİS’in büyümesine ve bunun gerektirdiği dış kaynak gereksiniminin büyümesine yol açacaktır. NİS yönetimi bu yüzden firmalar için yaşamsal öneme sahiptir. NİS yönetimi konusu ayrı bir makale konusu olacaktır, ancak bu makalede bu konunun bir bölümünü ilgilendiren factoring konusunu işleyeceğim : ticari alacaklar.
Faktoring, DÜNYADA 20.nci yüzyıl başlarından, ÜLKEMİZDE ise 1980’lerin sonundan beri, profesyonel bir finansal araç olarak sunulan komposit bir hizmet paketidir. 2006’dan beri BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) gözetiminde faaliet göstermektedir ve her yıl artan işlem hacmi ile ülkemizde hem KOBİ hem de kurumsal segmentteki işletmeler tarafından kullanılmaktadır.
Kısaca tanımı ile, kısa vadeli satışlardan doğan ticari alacakların temlikine dayalı ve bu temlik karşılığında factoring kuruluşunca verilen 2 temel hizmeti ifade eder:
1. Kısa vadeli alacağın vadesinden once nakte çevrilerek fnansman sağlanması
2. Önceden belirlenmiş ve anlaşılmış kurallar çerçevesinde, alacağın vadede ödenme garantisinin sağlanması
Garanti Hizmeti
Önceden anlaşılmış kurallar ve limitler çerçevesinde, factoring kuruluşu vadeli satış yapılan alıcının vadede ödeme yapmama/yapamama riskini üstlenebilir.
Bir tür sigorta olarak görülmesi gereken bu hizmet bedeli karşılığı vadeli alacağın garantisini sağlamaktadır.
Ülkemizde sektörün ilk yıllarında sadece ihracat alacakları için verilen bu hizmet, son 10 yıl içinde artan miktar ve sıklıkta yurtiçi vadeli alacaklar için de verilmeye başlamıştır.
Burada dikkat edilmesi gereken konu, bu garantinin alıcının ödeme güçlüğü çekmesi riskinin (insolvency) bu sigortanın kapsamında olduğudur.
Bunun dışında ticari nedenlerle ödeme yapılmaması kapsam dışındadır.
Başta bahsedilen NİS açısından bu hizmetin önemi alacağın ödenememesi durumunda nakit akışının kesilmesini önlemek olarak ortaya çıkmaktadır.
Alacağını tehsil edememiş tüm okuyucularımız bu durumu yakinen bileceklerdir.
Piyasa tabiri ile, alacak takıldığı anda tüm nakit akış planı sekteye uğrar ve büyüklüğüne gore firmamızı da epeyce zorlayabilir.
Finansman Hizmeti
Faktoring kuruluşları kendilerine önerilen alacaklar hakkında analizlerini tamamlayarak, müşterilerine bu alacakların kendilerine temlik edilmesi karşılığında vadesinden once herhangi bir zamanda, müşterinin talebi ile finansman sağlarlar.
Ülkemizde pratikteki uygulamada 2 ayrı tipten bahsedilebilir.
1. Çekli İşlemler: Ülkemizde çok yoğun olarak kullanılan vadeli çek olgusu sonucunda, factoring şirketleri de uygun prosesler geliştirerek bu ihtiyaca hızlı ve etkili çözümler üretmişlerdir.
Bu yöntemde müşterinin vadeli satışları karşılığı ödeme aracı olarak aldığı çekleri, factoring şirketine cirolayarak finansman sağlanmaktadır.
Bu şekilde işlem iyice basitleştirilmiş ve (bankalardaki iskonto kredisine benzer şekilde), işlem gününde faiz, masraf ve vergiler toplam alacak içinden düşülerek müşteri firmaya net ödeme yapılmaktadır.
Bu sayede müşteri firma ilk günden toplam maliyetini bilmekte ve sürpriz ek maliyetle karşılaşmamaktadır.
2. Açık Hesap İşlemler: Ülkemizde hala düşük yoğunlukta ve genelde büyük kurumlara yapılan satışlarda açık hesap (vadeli çek-senet alınmadan) yöntemi kullanılmaktadır. Bu durumda firmaların elinde alacağı tevsik eden fatura ve irsaliye dışında başkaca bir doküman bulunmamaktadır.
Bu türdeki alacakların finansmanı genelde daha zordur. Ancak factoring sektörü (dünyada çoğunluk satış yöntemi bu olduğundan dolayı), bu satışlar için de yöntem geliştirmiştir.
Bu türden alacağın olan firmalara alacağın temliki ve bazı durumlarda alıcı tarafından teyidi karşılığında, alacağın belli bir oranında (%80 , %90 gibi) finansman sağlamaktadır.
Bu türden alacaklarda kesin bir vade tarihi olamadığı için, çekli işlemler gibi, baştan iskonto yapılması mümkün olmadığı için kesin maliyeti de hesaplamak olanaklı değildir.
Bu türden finansman ile başta bahsedilen NİS konusunda geçen akışın yavaşlaması/uzaması problem çözülmüş olacaktır.
Teorik olarak tüm alacaklarını factoring konusu yapan bir işletme hemen hiçbir zaman nakit akışı sorunu yaşamayacaktır.
Üstelik factoring, satıcı firmanın kredibilitesinden çok, onun müşterilerini kredibilitesi ve alacakları kalite ve dağılımına bağlı olduğu için, bankacılıktaki kadar katı kurallar ve limitlerle sınırlı değildir.
Dolayısı ile, alacaklarının vade uzaması ya da alıcıların gecikmeleri dolayısı ile oluşabilecek nakit açıkları için baştan ve nerde ise otomatik finansman kaynağı yaratılmış olacaktır.
Alper UYAR,
İstanbul,
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
