SGK yersiz ödeme yaparsa ne şekilde geri alır?
Yersiz Ödemeler
Bilindiği üzere, Kanun ile Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemelerin geri alınması Kanunun 96 ncı maddesinde düzenlenmiş olup, 27/9/2008 tarihli ve 27010 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik 2008/Ekim ayı başı itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Buna göre, sigortalı ve hak sahiplerine yapılan fazla veya yersiz ödemelerin tespit tarihinin Kanunun yürürlük tarihi olan 2008/Ekim döneminden önce olması halinde mülga kanun hükümleri, bu tarihten sonra olması halinde ise Kanunun 96 ncı madde hükümleri uygulanacaktır.
Kanunun 4/1-(a) ve 4/1-(b) bentleri kapsamındaki sigortalılara fazla veya yersiz olarak yapılan ödemelerle ilgili olarak Kanun ve anılan Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasında aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda işlem yapılacaktır.
Yersiz ödemelerin kapsamı
Kanunun 96 ncı maddesinde düzenlenen yersiz ödemelerin kapsamını; Geçici iş göremezlik, emzirme, evlenme ve cenaze ödenekleri, Yaşlılık ve ölüm toptan ödemeleri, Sürekli iş göremezlik ve ölüm gelirleri, Malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları ile bu aylıklarla birlikte ödenen ek ödemeler, Uzun ve kısa vadeli sigorta kollarından karşılanan yol, gündelik ve refakatçi giderleri, oluşturmaktadır. Kurumca herhangi bir nedenle ilgililere fazla veya yersiz olarak yapılan ödemeler, ilgili hayatta ise onun adına, ölümü halinde kanuni varisleri adına borç kaydedilecektir. Sigortalı ve hak sahiplerine fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen ödemeler ilgililerin kasıt ve kusurlu davranışlarından doğabileceği gibi Kurumun hatalı işlemleri sonucu da ortaya çıkabilmektedir. Bu durum, yersiz ödemeye esas alınacak süre ve faiz uygulamasını etkilemektedir. Yersiz ödemelere ilişkin faiz ve temerrüt faizi uygulamasında, 4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı “Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun” hükümleri uygulanacaktır.
Fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen ödemeler, ilgililerin kasıt veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemelere ilişkin tutar, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden itibaren hesaplanacak kanuni faizi ile birlikte borç kaydedilecektir.
Yersiz ödeme, Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, üç aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan, itibaren hesaplanacak olan kanuni faizi ile birlikte tahsil edilmekte iken 6111 sayılı Kanun ile değiştirilen Kanunun 96 ncı maddesindeki üç aylık süre 25/2/2011 tarihinden geçerli olmak üzere yirmi dört aya çıkarılmıştır. Yirmi dört aylık süre uygulaması 25/2/2011 tarihinden önce tespit edilip de henüz ödenmemiş olan ve Kurum hatasından kaynaklanan yersiz ödenmiş gelir ve aylıklar için de uygulanacaktır. Söz konusu uygulamada yersiz ödeme, yirmi dört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmi dört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak olan kanuni faizi ile birlikte tahsil edilecektir.
Kurumun hatalı işlemlerinden doğan yersiz ödemeler
İlgililerin kasıtlı veya kusurlu davranışları dışında kalan;
- Kurumun çalışma sistemi,
- Uygulama değişiklikleri,
- Kurum çalışanlarının kasıtlı veya kusurlu davranışları, ihmali, dikkatsizliği ve bilgisizliği,
gibi sebeplerden kaynaklanan yersiz ödemeler, Kurumun hatalı işlemlerini oluşturmaktadır.
Buna göre, fazla veya yersiz yapıldığı tespit edilen ödemelerde ilgililerin veya üçüncü kişilerin kastı veya kusurunun bulunmaması halinde, bu ödemeler Kurumun hatalı işlemlerinden doğan yersiz ödemeler kapsamında değerlendirilecektir.
Fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen ödemeler, Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmi dört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmi dört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak olan kanuni faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilecek, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınacaktır.
Bu nedenle, süre belirlenirken, fazla veya yersiz ödemenin tespit tarihinden geriye doğru beş yıllık süreye ilişkin yapılan ödemeler değil, beş yıllık sürede yapılan ödemeler dikkate alınacaktır. Yersiz ödemenin tespit tarihinden sonra yapılan fazla ödemeler de borca dahil edilecektir.
Örnek 1:
İlk işe giriş tarihi : 17/5/1992
Ayrılış tarihi : 30/4/2022
Tahsis talep tarihi : 30/4/2022
Aylık başlangıç tarihi : 1/5/2022
Yersiz ödeme tespit tarihi : 28/1/2028
Aylığın kesilme tarihi : 2028/Şubat
Sigortalıya 30/4/2022 tarihli tahsis talebine istinaden 1/5/2022 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanmıştır. Ancak sigortalının aylık bağlama işlemleri yapılırken, başka bir sigortalının hizmetlerinin sehven dikkate alındığı 28/1/2028 tarihinde anlaşılmış olup, sigortalının aylığı 2028/Şubat döneminde kesilmiştir. Söz konusu hizmetlerin iptal edilmesi nedeniyle sigortalı aylık alma koşullarını kaybetmiştir.
Yersiz ödeme Kurumun hatalı işleminden kaynaklandığından sigortalıya hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı borç kaydedilmiştir.
28 1 2028
– 5 28 1 2023
Sigortalıya 28/1/2023-28/1/2028 süresinde 19.000 TL borç çıkarılmıştır. Aylık iptal edildiği için borç tutarı ilgiliye tebliğ edilecek, sigortalının borcunu tebliğ tarihinden itibaren yirmi dört ay içerisinde ödemesi halinde yapılan yersiz ödemeye kanuni faiz uygulanmayacaktır. Yirmi dört aylık süre dolduktan sonra sigortalının borcunu ödemesi halinde ise bu yirmi dört aylık sürenin sonundan ödemenin yapıldığı tarihe kadar kanuni faiz uygulaması yapılacaktır.
Örnek 2:
Örnek 1 deki sigortalının ayrıştırılan hizmetlere göre yaş koşulunu sonradan yerine getirerek yeniden aylığa hak kazanması halinde, tespit edilen 28/1/2023 -28/1/2028 süresi 19.000 TL yersiz ödeme tutarı, bağlanan aylıktan % 25 oranında kesilmeye başlanacak diğer taraftan sigortalıya borcunu yirmi dört ay içinde ödememesi halinde borca kanuni faiz uygulanacağı hususunda bilgi verilecektir. Sigortalının borcunu yirmi dört ay içinde ödememesi halinde aylıklardan yirmi dört ay süresince kesilen tutarlar borcundan mahsup edilmek suretiyle kalan borca yirmi dört aylık sürenin sonu itibariyle kanuni faiz hesaplanacaktır.
Yersiz ödemelere ilişkin düzenlenecek belgeler, faiz uygulaması ve tebliği
Yersiz ödemelere ilişkin düzenlenecek belgeler
Sigortalı ve hak sahiplerine fazla veya yersiz yapılan ödemeler tespit edildikten sonra aşağıda belirtilen belgeler düzenlenecektir. Söz konusu belgeler, yersiz ödeme ve yersiz ödemelerin aylıklardan kesilmesine ilişkin program tamamlanıncaya kadar manuel olarak düzenlenecek, programın tamamlanmasını müteakip bilgisayar ortamında oluşturulacaktır.
Değerlendirme onayı
Fazla veya yersiz ödeme tespit edildikten sonra, yersiz ödemenin ilgililerin kasıtlı veya kusurlu davranışları veya Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklandığının değerlendirmesi daire başkanlıklarında daire başkanınca belirlenen şube müdürleri, il müdürlüklerinde ise il müdürünce belirlenecek il müdür yardımcısı, şube müdürü veya merkez müdürü tarafından yapılacaktır.
Değerlendirme işleminde kullanılmak üzere hazırlanan değerlendirme onayına Genelge ekinde (Ek-31) yer verilmiştir.
Borç tablosu
Kanun kapsamında yapılan ve Kurumca tespit edilecek her türlü fazla veya yersiz ödeme için Genelge ekinde yer alan (Ek-32) yer alan borç tablosu düzenlenecektir. Diğer bir ifadeyle, Kurumca fazla veya yersiz ödenen miktarları ödeme tarihleri itibariyle gösterir tablo düzenlenecektir. Yersiz ödeme programı tamamlanıncaya kadar 4/1-(a) sigortalılarından tahsis dosyası Genel Müdürlükte bulunanlara yapılan fazla veya yersiz ödemeler için oluşturulan borç tablosunda faiz miktarları gösterilmeyecek, faiz miktarı ilgili ünite tarafından tahsilat işlemleri sırasında hesaplanacaktır.
Alacak takip tablosu
Tahakkuk ettirilen fazla veya yersiz ödeme tutarının tahsilatının takip edildiği tablodur. Genelge ekinde (Ek-33) yer alan bu tablo tahsilat işlemini yapan birimce düzenlenecektir. Yargı kararları ve Sayıştay ilamlarıyla tespit edilen fazla veya yersiz ödemelerden kaynaklanan Kurum alacakları için merkezde Strateji Geliştirme Başkanlığınca, taşrada ise sosyal güvenlik merkezlerince alacak takip dosyası oluşturulacaktır.
Borçlular tablosu
Değerlendirme sonucu, Kurumun hatalı işlemlerinden veya ilgililerin kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğan fazla veya yersiz ödemelerin çok sayıda kişiyi ilgilendirmesi (müteselsilen sorumluluk hali dahil) durumunda, Genelge ekinde (Ek-34) yer alan borçlular tablosu düzenlenecektir.
Faiz uygulaması
Yersiz ödemelere ilişkin faiz ve temerrüt faizi uygulamasında, 4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı “Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun” hükümleri uygulanacaktır. Söz konusu Kanunun yürürlük tarihinden önceki sürelerde geçerli olan faiz oranları ile Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçerli olan faiz oranlarını gösterir tabloya Genelge ekinde (Ek-35) yer verilmiştir.
Faiz uygulaması;
İlgilinin kasıtlı veya kusurlu davranışı sebebiyle yapılan fazla veya yersiz ödemelerin her biri için, ödemenin yapıldığı tarihten hatalı işlemin tespit edildiği tarihe kadar kanuni faiz hesaplanması şeklinde olacak ve faiz tutarları, yukarıdaki 3.1.2 maddesinde belirtilen istisna durum hariç olmak üzere borç tablosu üzerinde gösterilecektir. Bu şekilde tahakkuk ettirilecek borçlarda daha sonra hesaplanacak faizler için faiz başlangıç tarihi borcun tespit edildiği tarih olacaktır.
Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanan fazla veya yersiz ödemeler için borcun tahakkuk ettirilmesi sırasında herhangi bir faiz hesaplanmayacaktır. Bu şekilde tahakkuk ettirilen borçlar için faiz başlangıç tarihi, borcun ilgiliye tebliğ edildiği tarihi takip eden yirmi dördüncü ayın bittiği tarih olarak dikkate alınacaktır.
Sigortalı veya hak sahiplerinin borcunu yirmi dört ay içinde ödememesi halinde, aylıklardan yirmi dört ay süresince kesilen tutarlar borcundan mahsup edilmek suretiyle kalan borca yirmi dört aylık sürenin sonu itibariyle kanuni faiz hesaplanacaktır.
Sigortalı veya hak sahiplerinin borcun bir miktarını yirmi dört ay içinde ödemeleri halinde, ödenen miktar borç aslından mahsup edilmek suretiyle kalan borca yirmi dört aylık sürenin sonu itibariyle kanuni faiz hesaplanacaktır.
Borcun Tebliği
Fazla veya yersiz ödemeden kaynaklanan alacaklar, merkezde ilgili birimce, taşrada ise sosyal güvenlik merkezlerince düzenlenen ve Genelge ekinde yer alan (Ek-36) yer alan borç bildirim belgesi ile 7201 sayılı Tebligat Kanununa göre ilgililere tebliğ edilecektir. Söz konusu belge yersiz ödeme programı içerisinde üretilecek olup, program yazılımı tamamlanana kadar borç bildirim belgesi ile yapılacak tebligatlar iadeli-taahhütlü posta yolu ile gönderilecektir.
Yargılama sonucunda hükme bağlanan ve taraflara tebliğ edilen fazla veya yersiz ödemelerden kaynaklanan alacaklara ilişkin kararın kesinleşmesi beklenmeksizin, takip işlemlerine başlanacak olup, yargılama sonucunda verilen tazmine ilişkin kararlar, temsile yetkili hukuk birimlerine intikal ettirilerek takibi sağlanacaktır.
İtiraz merkezde ilgili birimce, taşrada ise sosyal güvenlik merkezlerince başvuru tarihinden itibaren on iş günü içinde değerlendirme onayını veren birimin amiri tarafından karara bağlanacaktır. İtiraz ve itirazı değerlendirme süresi ödeme süresini değiştirmeyecektir.
Yersiz ödemelerin tahsili
Kurumca sigortalı ve hak sahiplerine fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen ödemeler, ilgililerin Kurumdan alacaklarından mahsup edilmek, gelir ve aylıklarından kesinti yapılmak; Kurumdan herhangi bir alacağının bulunmaması, gelir veya aylık almaması hallerinde ise genel hükümlere göre tahsil edilecektir.
Alacaklardan mahsubu
Yersiz olarak yapıldığı tespit edilen ödeme tutarı, sigortalı veya hak sahibinin varsa Kurumdan birikmiş gelir, aylık ve diğer her türlü alacaklarının tamamından mahsup edilecektir. Bu alacaklardan yapılan yersiz ödemelerin mahsubu, en eski borçtan başlanarak borç aslına yapılacak, kalan borç için kanuni faiz, yukarıdaki 3.2. maddesinde belirtilen şekilde hesaplanacaktır. Bu durum, sigortalıya hayatta iken yapılan yersiz ödemelerin hak sahiplerinin alacaklarından mahsubunda ve ilgili hak sahiplerinin muvafakat etmeleri kaydıyla, aynı dosyadan diğer bir hak sahibine yapılan yersiz ödemelerin mahsubunda da uygulanacaktır. Hak sahipleri yapılan kesintilere itiraz etmedikçe muvafakatı var kabul edilecektir.
Sonradan veya yeniden gelir veya aylık bağlanmasına hak kazananların birikmiş alacaklarından, ölenler dahil olmak üzere aynı dosyadan aylık veya gelir alan diğer hak sahiplerine Kurumca çıkarılan borç tutarı mahsup edilerek, varsa kalan tutar kendilerine ödenecektir.
Gelir ve aylıklardan kesilmesi
Fazla veya yersiz ödeme tutarı; ilgilinin Kurumdan tahakkuk etmiş herhangi bir alacağı yoksa veya alacaklarından mahsup edildikten sonra kalan borcu varsa ve Kurumdan gelir ve aylık almaya devam ediyorsa, kesintinin başlayacağı ödeme dönemi başı itibarıyla kanuni faizi ile birlikte hesaplanan borç, gelir ve aylıklardan % 25 oranında kesilmek suretiyle tahsil edilecektir.
Gelir ve aylık almakta iken ölen sigortalıya yapılan yersiz ödemelerin, hak sahiplerine bağlanacak gelir ve aylıklardan mahsubu veya kesilmesi işlemleri de aynı şekilde yürütülecektir.
Gelir ve aylıklardan yapılacak kesintilerde, kesinti yapmak suretiyle geri alma süresinin beş yılı aşacağının anlaşılması durumunda, Kurumun hatalı işlemlerinden doğan fazla veya yersiz ödemeler hariç olmak üzere, ayrıca icrai takibata da geçilecektir.
Taksitlendirilmesi
Kurumdan alacağı bulunmayan borçlu ve borçlunun kanuni varisleri ile borcu kabul eden şahıslar, borç miktarını def’aten ödeyebilecekleri gibi taksitlendirme talebinde de bulunabileceklerdir. Taksitlendirme talepleri borcu tebliğ eden ilgili sosyal güvenlik merkezlerine yapılacaktır. Taksitlendirme işlemleri 27/9/2006 tarihli ve 2006/11058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yapılacaktır.
Alacakların, borcun miktarı ve borçlunun ödeme gücü gibi hususlar göz önünde bulundurularak, taksitlendirmeye yetkili birimce uygun görülmesi halinde ve 5 yılı (60 ayı) geçmeyecek şekilde taksitle ödenmesi kabul edilecektir
Kanuni faiz, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen ödemelerin yapıldığı tarihlerden itibaren ilgililer tarafından ödendiği tarihe kadar taksitlendirme süresince hesaplanacaktır.
Gelir ve aylıklardan yapılan kesintilerde olduğu gibi genel hükümlere göre yapılacak tahsilatlarda da kesinti yapmak suretiyle geri alma süresinin beş yılı aşacağının anlaşılması durumunda, Kurumun hatalı işlemlerinden doğan fazla veya yersiz ödemeler hariç olmak üzere, ayrıca icrai takibata da geçilecektir.
Kurum alacağını karşılayacak teminatlar arasında Devlet Tahvilleri ve Hazine Kefaletine Haiz Tahvil ile Gelir Ortaklığı Senetleri de gösterilebilecektir.
Gelir ve aylıkların hesaplardan yersiz çekilmesi
Kurumdan gelir veya aylık almakta iken ölen sigortalılar adına hesaplarına gönderilen ve Kanunun yürürlük tarihinden sonra yersiz tahsil edildiği tespit edilen miktarlar, hak sahiplerine yapılacak ödemelerden mahsup edilecek, bu şekilde tahsil edilememesi halinde ise, ödeme tarihi itibariyle kanuni faizi ile birlikte hesaplanacak borç, hak sahiplerine bağlanan gelir veya aylıklardan % 25 oranında kesilerek geri alınacaktır. Ancak tahsil eden kişinin, hak sahipleri dışında başka kişi olduğunun tespit edilmesi durumunda, yersiz ödemeler genel hükümlere göre bu kişilerden tahsil edilmek üzere ilgili sosyal güvenlik merkezine gönderilecektir.
Tahsis dosyası merkezde bulunan 4/1-(a) kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerine yersiz ödenen gelir ve aylıklarla ilgili yapılacak işlemler
4/1-(a) kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerinden tahsis dosyası Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğünde bulunanlara yapılan fazla veya yersiz ödemelerin tespiti ve tahsili hususunda yapılacak işlemler aşağıda açıklanmıştır.
Adına fazla veya yersiz ödeme yapıldığı tespit edilen sigortalı veya hak sahibinin gelir veya aylık alma hakkının ortadan kalkması halinde;
Sigortalı veya hak sahibine yapılan yersiz ödemenin ilgililerin kastı veya kusuru ya da Kurum hatasından kaynaklanıp kaynaklanmadığına dair değerlendirme, daire başkanınca belirlenen şube müdürleri tarafından yapılacaktır. Değerlendirme işleminde, değerlendirme onayı belgesi (Ek-31) kullanılacaktır.
- Yersiz ve fazla ödenen gelir veya aylıklar için borç tablosu (Ek-32) düzenlenecektir.
- Borçlu sayısının birden fazla olması halinde borçlular tablosu (Ek-34) düzenlenecektir.
Sigortalı veya hak sahibinin Kurumdan herhangi bir alacağının bulunup bulunmadığı tespit edilecektir.
- Bütçe ve Muhasebe Daire Başkanlığınca, Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü tarafından yersiz ödendiği tespit edilen tutarların, borç kaydı yapılmak üzere ilgili sosyal güvenlik merkezine intikal ettirileceği ve yersiz ödemelere ilişkin muhasebe işleminin ilgili ünitenin muhasebe servisi tarafından yapılacağı talimatlandırılmış olup, buna göre, borç kayıtları kesinlikle merkezde yapılmayarak sigortalının ikamet ettiği yerdeki sosyal güvenlik merkezine yersiz ödemenin ilgili adına borç kaydedilerek tahsili hususunda yazı yazılacak ve yersiz ödemeye ilişkin ünitece yapılan tahsilatlar Bütçe ve Muhasebe Daire Başkanlığına dekont
- Yersiz ödeme tutarından mahsup edilecek bir alacağın bulunması halinde, bu miktar da mutlaka ilgili üniteye bildirilerek alacağın ana borca mahsup edilmesi ve kalan miktarın borç kaydedilmesi Borca mahsup edilmesi gereken alacak tutarı ise, Bütçe ve Muhasebe Daire Başkanlığına ödeme emri düzenlenmek suretiyle bildirilerek bunun ilgili üniteye dekont edilmesi sağlanacaktır.
- Sigortalı veya hak sahiplerine ilgili program tamamlanıncaya kadar borç bildirim belgesi (Ek-36) iadeli-taahhütlü posta ile gönderilerek bilgilendirme yapılacaktır.
Diğer taraftan, tahsis dosyası merkezde bulunan 4/1-(a) sigortalı ve hak sahiplerine yapılan yersiz ödeme tutarlarından, Borç tutarları aylıklarından kesilecek olanlar için Borç Bildirim Belgesi SSGM, Ünitelere devredilecek yersiz ödemeler için borç bildirim belgesi üniteler, tarafından gönderilecek, sigortalı veya hak sahipleri SSGM tarafından bilgilendirilecektir.
Adına fazla veya yersiz ödeme yapıldığı tespit edilen sigortalı veya hak sahibinin gelir veya aylık alma hakkının devam etmesi halinde;
Yersiz ödeme yapıldığı tespit edilen sigortalı veya hak sahibinin gelir veya aylık alma hakkının devam ettiği durumlarda, adına yersiz ödenen tutarların ilgililerin kastı veya kusuru veya Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanması durumuna göre faiz uygulaması yapılmak suretiyle aylıklardan kesilmesine ilişkin program yazılımları tamamlanıncaya kadar;
İlgililerin kastı veya kusurundan kaynaklanan fazla veya yersiz ödemeler aylıklardan kesilmeden yine yukarıdaki1. maddesinde açıklandığı şekliyle ilgili üniteye devredilecektir.
Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanan fazla veya yersiz ödemelerde ise toplam borç tutarının ilgilinin aylıklarından yirmi dört aylık sürede kesilmesinin mümkün olması halinde ünitelere devredilmeden aylıklardan “M- Muhasebe Kesintisi” kodu ile kesilerek borcun tahsil edilmesi, yirmi dört aydan fazla sürede aylıklardan kesilerek tahsil edilecek tutarların ise doğrudan ünitelere devredilmesi
Diğer bir ifadeyle, fazla veya yersiz ödemelere ilişkin program tamamlanıncaya kadar sigortalı veya Kurum hatasından kaynaklanan yersiz ödemelerin aylıklardan kesilme işlemi, Kurum hatasından kaynaklanan borçlardan yirmi dört ay içerisinde bitecek borçlar hariç, yapılmayacak ve yersiz ödenen tutarlar, yukarıda açıklanan belgeler düzenlenmek suretiyle ilgili üniteye devredilecektir.
Birden fazla dosyadan gelir ve aylığa hak kazanan veya bir dosyadan yersiz ödeme borcu çıkarılıp diğer bir dosyadan alacağı bulunan sigortalı ve hak sahiplerinin;
Kontrollü giriş programlarından ilk karar işlemi yapılan dosyadan hak ettikleri birikmiş aylık alacaklarının borçlarına mahsup edilme işlemlerinde; borca mahsup edilecek birikmiş alacak tutarı ilk karar programında şube kodu belirtilmek suretiyle “M” kodu ile kesilecek ve yapılan bu işlem üniteye bildirilecektir. İlk kararlarda birikmiş aylıklardan borca bu şekilde mahsup edilen miktarlar için Bütçe ve Muhasebe Daire Başkanlığına ödeme emri düzenlenmeyecektir.
Yine ikinci karar işlemlerinde oluşan bir alacağın, sigortalıya yapılan yersiz ödeme borcuna mahsup işleminde ise, oluşan alacak birikmiş miktarından düşülecek ancak, bunun ilgili üniteye Bütçe ve Muhasebe Daire Başkanlığı tarafından dekont edilmesi için söz konusu miktar için ödeme emri düzenlenecektir.
Tahsis dosyası ünitelerde bulunan 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerine yersiz ödenen gelir ve aylıklarla ilgili yapılacak işlemler
4/1-(a) sigortalılarından yetki devri kapsamında tahsis dosyaları ünitelerde bulunan sigortalılar ile 4/1-(b) kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerine fazla veya yersiz ödenen gelir veya aylıklarla ilgili olarak;
Sigortalı veya hak sahibine yapılan yersiz ödemenin ilgililerin kastı veya kusuru ya da Kurum hatasından kaynaklanıp kaynaklanmadığına dair değerlendirme, sosyal güvenlik il müdürünce belirlenecek il müdür yardımcısı, şube müdürü veya sosyal güvenlik merkez müdürü tarafından yapılacaktır. Değerlendirme işleminde, değerlendirme onayı (Ek-31) kullanılacaktır.Yersiz veya fazla ödenen gelir veya aylıklar için, borç tablosu (Ek-32) düzenlenecektir.Borçlu sayısının birden fazla olması halinde, borçlular tablosu (Ek-34) düzenlenecektir.
Sigortalı veya hak sahibinin Kurumdan herhangi bir alacağının bulunup bulunmadığı tespit edilecektir.Yersiz ödeme tutarından mahsup edilecek bir alacağın bulunması halinde, bu miktar borç aslına mahsup edilerek kalan borç, ilgili adına borç kaydedilecek, alacağın bulunmaması halinde doğrudan fazla veya yersiz ödenen tutar için borç kaydı yapılacaktır.Sigortalı veya hak sahiplerine ilgili program bitene kadar borç bildirim belgesi iadeli- taahhütlü posta ile gönderilerek bilgilendirme yapılacaktır.Tahakkuk ettirilen fazla veya yersiz ödeme tutarının tahsilatının takip edilmesi için alacak takip tablosu oluşturulacaktır.Yersiz ödeme yapıldığı tespit edilen sigortalı veya hak sahibinin aylık alma hakkının devam ettiği durumlarda, adına yersiz ödenen tutarların ilgililerin kastı ve kusuru veya Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanması durumuna göre faiz uygulaması yapılmak suretiyle aylıklardan kesilmesine ilişkin program yazılımları tamamlanıncaya kadar gelir ve aylıklardan kesinti işlemi yapılmayacak ve işlemler yukarıda belirtildiği şekilde sonuçlandırılacaktır.
Diğer hususlar
Fazla veya yersiz yapılan ödemelerin tespit tarihi Kanunun yürürlük tarihi olan 2008/Ekim ayı başından önce olan;
4/1-(a) sigortalıları için 27/4/1995 tarihli, 332909 sayılı Genel Yazı ve 13/1/2003 tarihli, 12-121 sayılı Genelgede,
4/1-(b) sigortalıları için 2002/33 sayılı Genelgenin “Yedinci Bölüm 7.6” bölümünde, talimatlandırılan usul ve esaslar dahilinde tahsil işlemlerine devam edilecektir.
Kanunun geçici 4 üncü maddesinin on birinci fıkrası gereğince Kurumdan malullük ve yaşlılık aylığı alan sigortalılar ile bunların ölümü halinde hak sahiplerine Kanunda belirtilen şartların yerine getirilmesi kaydıyla belediye başkanlığı türüne göre makam, temsil veya görev tazminatları aylıklarıyla birlikte ödenmekte ve bu tazminatların karşılığı Hazineden alınmaktadır.
Söz konusu sigortalı ve hak sahiplerine yersiz ödendiği tespit edilen aylık ve belediye başkanlığı tazminatları, borç kaydı yapılmak üzere ilgili üniteye bildirilirken, tazminat tutarları mutlaka ayrı olarak bildirilecek ve yersiz ödenen aylık ve tazminatların tahsili durumunda, tazminatların Hazineye iadesi sağlanacaktır.
İlgili ünite tarafından tahakkuk işleminde;
……………………………/………………………………………………………. 140.01.01.01.02.06 Tazminattan Borçlular (Tazminat Tutarı)
140.01.01.01.02.01 Aylık Borcu
303.01.01.01 Tahsil Edilen Aylıklar (Tazminat Tutarı) 600.05.09.01.06.01 Kişilerden Alacaklar
………………………../………………………………………………………….
şeklinde yevmiye maddesiyle kayda alınacak ve yapılacak tahsilat sonucunda 140.01.01.01.02.06 Tazminattan Borçlular hesabının alacağına giren tutar kadar meblağ ay sonlarında,
……………………………./………………………………………………. 303.01.01.01- Tahsil Edilen Aylıklar
511.01 Birimler Arası Cari İşlemler
……………………………./………………………………………………. maddesi ile Merkez Muhasebe Birimi Saymanlığına dekont edilecektir.
Tahsis dosyası SSGM’de bulunan 4/1-(a) sigortalılarına yersiz ödenen gelir ve aylık işlemleri için borç kayıt işlemi ilgililerin ikamet ettikleri ildeki sosyal güvenlik merkezlerince MOSİP programından yapılacak olup, söz konusu işlem muhasebe servisleri tarafından yapılacaktır.
Fazla veya yersiz ödemelerden kaynaklanan alacakların icraen tahsili işlemlerine yönelik alacak dosyaları zamanaşımı dikkate alınarak, gerek SSGM tarafından ünitelere devredilen alacaklar gerekse ünite tarafından tespit edilen alacaklar için borçlunun ikametgahının bulunduğu ildeki hukuk servislerine intikal
Kanuna göre fazla veya yersiz ödendiği tespit edilen gelir ve aylık tutarlarının belirlenmesi, faiz hesabı, mahsup işlemleri ile kanuni faiz uygulanmak suretiyle gelir ve aylıklardan kesilmesine imkan verecek program yazılımları tamamlanıncaya kadar;
Fazla veya yersiz ödemeye ilişkin faiz miktarları “http://sgknet.sgk.intra”, “Yersiz Ödemelere İlişkin Faiz Hesabı” menüsü kullanılarak tespit edilecektir.
Yersiz ödemelerin aylıklardan kanuni faiz uygulanmak suretiyle kesilmesine ilişkin kesinti programları tamamlanıncaya kadar aylıklardan kesinti işlemi yapılmayacaktır.
Sadece Kurum hatasından kaynaklanan ve aylıklardan kesilme süresi yirmi dört ayı geçmeyecek borçlarda aylıklardan kanuni faiz uygulanmadan kesinti işlemi yapılabilecektir.
Kaynak: SGK Genelge
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
