Dar mükellef kurumların Türkiye’de daimi temsilci aracılığıyla ticari faaliyet yürütmesi durumunda, bu faaliyetlerin vergisel boyutu büyük önem taşır. Bu yazıda, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ve ilgili diğer mevzuatlar çerçevesinde dar mükellefiyet esasında ticari kazançların nasıl vergilendirileceği ele alınmıştır.
Dar Mükellefiyet Kavramı ve Vergilendirme
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 3. maddesine göre:
1) Dar Mükellefiyetin Kapsamı:
Kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye’de bulunmayan kurumlar, yalnızca Türkiye’de elde ettikleri kazançlar üzerinden dar mükellefiyet esasında vergilendirilir.
2) Vergiye Tabi Kazançlar:
Dar mükellef kurumların Türkiye’deki ticari kazançları, Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun şekilde iş yeri veya daimi temsilci vasıtasıyla gerçekleştirilen faaliyetlerden elde edilir. Bu kazançlar, Türkiye’de vergiye tabi tutulur.
Gelir Vergisi Kanunu’na Göre
–İşyeri ve Daimi Temsilci Tanımları:
-Gelir Vergisi Kanunu’nun 8. maddesi, daimi temsilcinin, bir hizmet veya vekalet akdi ile bir kuruma bağlı olarak, kurum adına ticari faaliyet yürütmeye yetkili kişi olduğunu belirtir.
-Daimi temsilci veya iş yeri üzerinden elde edilen gelirler, dar mükellefiyet kapsamında Türkiye’de vergilendirilir.
Ticaret Siciline Tescil Zorunluluğu
Tescil Zorunluluğu Konusu
Dar mükellef kurumların daimi temsilci aracılığıyla Türkiye’de faaliyette bulunması durumunda, bu faaliyetin ticaret siciline tescil edilip edilmeyeceği konusu, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın görev alanına girmemektedir. Bu nedenle, tescil işlemleriyle ilgili Ticaret Bakanlığı’ndan bilgi alınması gerekir.
Şube Açma Gerekliliği
Daimi temsilci aracılığıyla faaliyet göstermek, şube açılmasını gerektirmeyebilir. Ancak, ticaret siciline tescil konusu, temsilcinin yetki kapsamına ve faaliyetin niteliğine bağlı olarak değişebilir.
Vergisel Yükümlülükler
Dar Mükellef Kurumların Vergisel Yükümlülükleri:
Türkiye’de Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesi:
1) Türkiye’de daimi temsilci veya iş yeri üzerinden elde edilen kazançlar, ticari kazanç olarak değerlendirilir ve vergilendirilir.
Vergilendirme, kurum kazancının beyan edilmesi ve ilgili dönemde ödenmesi yoluyla gerçekleştirilir.
2) Vergi Beyanları:
Daimi temsilci, kurum adına gelirlerin beyan edilmesi ve vergilerin ödenmesi sorumluluğunu üstlenir.
Özetle;
Daimi temsilci aracılığıyla Türkiye’de ticari faaliyette bulunan dar mükellef kurumların dikkat etmesi gereken başlıca noktalar şunlardır:
Vergisel Uyum:
Vergi mevzuatına uygun iş yeri veya daimi temsilci bulundurulması ve bu temsilci üzerinden elde edilen gelirlerin eksiksiz beyan edilmesi gereklidir.
Tescil ve Şube Durumu:
Faaliyetin ticaret siciline tescil edilip edilmeyeceği veya şube açılıp açılmayacağı konusunda ilgili kurumlarla (ör. Ticaret Bakanlığı) iletişime geçilmelidir.
Daimi Temsilcinin Rolü:
Daimi temsilci, kurum adına Türkiye’deki ticari faaliyetlerin yürütülmesi ve vergisel yükümlülüklerin yerine getirilmesinden sorumludur.
Bu süreçte, doğru vergisel uygulamaların sağlanması ve mevzuata tam uyumun garanti edilmesi için uzman bir mali danışman veya vergi danışmanıyla çalışılması önerilir. Bu şekilde, olası hukuki ve finansal riskler en aza indirilebilir.
Özelge Örneği;
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü) | ||||
| Sayı | : | 27575268-105[10-2012-9134]-284 | 27/03/2013 | |
| Konu | : | Daimi temsilci vasıtasıyla Türkiye’de ticari faaliyette bulunan dar mükellef kurumun vergisel yükümlülüğü hk. | ||
İlgi özelge talep formunuzda; … Vergi Dairesi Müdürlüğünün … vergi kimlik numaralı mükellefi olduğunuz, kanuni merkezi … olan … firmasına bağlı olarak faaliyetinizi sürdürdüğünüz, bağlı bulunduğunuz söz konusu firmanın, şirketinizi daimi temsilci atamak suretiyle Türkiye’de yedek parça dağıtımı yapmak üzere dar mükellef tüzel kişi olarak mükellefiyet tesis ettirmek istediği, bu faaliyetin ticaret siciline tescil yapılmadan ve Türkiye’de şube açılmadan gerçekleştirileceği belirtilerek, vergi mevzuatı açısından bunun mümkün olup olmadığı hususunda Başkanlığımızdan görüş talep ettiğiniz anlaşılmaktadır.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında; Kanunun 1 inci maddesinde sayılan kurumlardan, kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye’de bulunmayanların, dar mükellefiyet esasında sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançlar üzerinden vergilendirileceği; üçüncü fıkrasında dar mükellefiyette kurum kazancını oluşturan kazanç ve iratlar sayılmış olup bu fıkranın (a) bendinde ise Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun Türkiye’de iş yeri olan veya daimi temsilci bulunduran yabancı kurumlar tarafından bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasıyla yapılan işlerden elde edilen ticari kazançların, dar mükellefiyet konusuna giren kurum kazancı olarak vergiye tabi tutulacağı hüküm altına alınmıştır.
Aynı maddenin dördüncü fıkrasında da bu maddede belirtilen kazanç veya iratlar ile gelir unsurlarının Türkiye’de elde edilmesi ve Türkiye’de daimi temsilci bulundurulması hususlarında 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun ilgili hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
Gelir Vergisi Kanununun 8 inci maddesinde; “7 nci maddenin 1 numaralı bendinde yazılı işyeri, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tayin olunur.
Aynı maddede yazılı daimi temsilci, bir hizmet veya vekalet akdi ile temsil edilene bağlı olup, onun nam ve hesabına muayyen veya gayrimuayyen bir müddetle veya müteaddit ticari muameleler ifasına yetkili bulunan kimsedir…” hükmüne yer verilmiştir.
Buna göre, dar mükellef kurumların Türkiye’de Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun işyeri veya daimi temsilci bulundurmaları ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasıyla yapılan işlerden elde edilmesi halinde, elde edilen ticari kazançların dar mükellefiyet esasında Türkiye’de vergilendirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, şube açmaksızın daimi temsilci vasıtasıyla faaliyet gösterecek olan yabancı kurumun ticaret siciline tescil ettirilip ettirilmeyeceği hususu Bakanlığımız görev alanına girmediğinden buna ilişkin sorunuz cevaplandırılamamaktadır.
…
TAVSİYE EDİLEN İLAVE İÇERİKLER
Kaynak: GİB ÖZELGE Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
