Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması bulunan yabancı ülkelerdeki ilk işe giriş tarihi Türkiye’de gereçli midir?
Akit ülkedeki ilk işe başlama tarihinin Türk sigortasına başlama tarihi olarak kabul edilmesi
İşe giriş tarihinin tespitinde dikkate alınacak süreler
Yasal Dayanak
6552 sayılı Kanun ile Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına “Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir.” cümlesi eklenmiştir.
Ülkemizin imzalamış olduğu sosyal güvenlik sözleşmelerinden;
1-Almanya,
2-Arnavutluk,
3-Avusturya,
4-Azerbaycan,
5-Belçika,
6-Bosna Hersek,
7-Çek Cumhuriyeti,
8-Fransa,
9-Gürcistan,
10-Hırvatistan,
11-Hollanda,
12-İsviçre,
13-Kanada,
14-Kebek,
15-KKTC,
16-Lüksemburg,
17-Makedonya
18- Slovakya ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmelerinde “akit Taraflardan birinin mevzuatına göre yardım hakkının kazanılması şartlarının tespitinde, diğer Taraf ülkedeki ilk işe başlama tarihi de dikkate alınır” hükmü veya bu anlamda benzer hükümler bulunmaktadır.
Kanunun ilgili maddesine eklenen hüküm gereğince sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan söz konusu 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlananların bu ülkelerdeki ilk işe başlama tarihi, Türkiye’de hiç çalışma yoksa ya da Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önce ise aylığa hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.
Bu düzenlemeye göre 5510 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanundan önceki sosyal güvenlik kanunlarında sigortalılık süresi şartını öngören uzun vade sigorta kollarından sağlanan hakların tespitinde sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan akit ülkedeki çalışılmaya başlanılan tarih Türkiye’de işe giriş tarihi olarak esas alınacaktır.
Örnek-1: Türkiye’de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4/1-a bendi (SSK) kapsamında 01/06/2014 tarihinde,
Almanya’da ise 01/01/1983 tarihinde çalışmaya başlayan sigortalı Almanya’da 01/01/1983-31/12/1997 süresinde geçen 5400 gün çalışmasını borçlanmıştır.
Adı geçen adına tahakkuk ettirilen borç miktarını 12/09/2014 tarihinde ödemiş ve 12/09/2014 tarihinde aylık talebinde bulunmuştur.
Bu durumda ilgilinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi 01/01/1983 olarak dikkate alınacak ve aylığa hak kazanıp kazanmadığının tespiti bu tarihe göre yapılacaktır.
Örnek-2: Türkiye’de 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre 01/04/2008 tarihinde,
Belçika’da ise 01/01/1980 tarihinde çalışmaya başlayan sigortalı Belçika’da 01/01/1984-31/12/1997 süresinde geçen 5040 gün çalışmasını borçlanmıştır.
Adı geçen, adına tahakkuk ettirilen borç miktarını 05/04/2014 tarihinde ödemiş ve 17/09/2014 tarihinde aylık talebinde bulunmuştur.
Bu durumda ilgilinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi 01/01/1980 olarak alınacak ve aylığa hak kazanıp kazanmadığının tespiti bu tarihe göre yapılacaktır.
Örnek-3: Türkiye’de 506 sayılı Kanuna göre 01/08/2007 tarihinde çalışmaya başlayan kadın sigortalı Azerbaycan’da 01/02/1987- 31/01/1989 tarihleri arasında geçen ev kadınlığı süresi ile 01/07/1991-31/12/2004 tarihleri arasındaki çalışma süresini borçlanmış ve borcunu ödedikten sonra 18/09/2014 tarihinde aylık talebinde bulunmuştur.
Bu durumda, ilgilinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi öncelikle Azerbaycan’daki çalışma tarihinin başlangıcı olan 01/07/1991 olarak alınacaktır. Daha sonra; bu tarihten borçlandığı ev kadınlığında geçen 720 gün geriye götürülerek 01/07/1989 tarihi ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınacak ve aylığa hak kazanıp kazanmadığının tespiti bu tarihe göre yapılacaktır.
Örnek-4: 07/05/2004 tarihinde vefat eden ve Türkiye’de 506 sayılı Kanuna göre 01/01/2004-31/01/2004 tarihleri arasında 30 gün sigortalı çalışması bulunan Türk vatandaşı ya da izinle Türk vatandaşlığını kaybeden sigortalının Türk vatandaşı olan hak sahipleri 11/09/2014 tarihinde, müteveffanın Fransa’da geçen 07/05/1985-06/10/1987 tarihleri arasındaki çalışma sürelerini (870 gün) Kanuna göre borçlanmak istediklerinde ilgililerin borçlanma işlemleri yapılarak Türkiye’deki ilk işe giriş tarihi 07/05/1985 olarak alınacak ve borçlarını ödedikten sonra yazılı taleplerini takip eden aybaşından itibaren ölüm aylıkları bağlanacaktır.
Örnek-5: Türkiye’de 5510 sayılı Kanunun 4/1-b bendi kapsamında 01/08/2013 tarihinde çalışmaya başlayan sigortalı Hırvatistan’da geçen 01/05/2000-01/05/2004 tarihleri arasındaki hizmetlerini borçlanmış ve borcunu ödedikten sonra 20/09/2014 tarihinde malullük aylığı talebinde bulunmuştur.
Bu durumda ilgilinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi 01/05/2000 olarak dikkate alınacak ve aylığa hak kazanıp kazanmadığının tespiti bu tarihe göre yapılacaktır.
Yurtdışından hangi belgeler istenmektedir?
Sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlananların, bu ülkelerin hizmet cetvellerinde sigortalılık süresi olarak bildirdiği işsizlik ödeneği, hastalık ödeneği, intibak parası, sigortadan muaf cüzi çalışma, çocuk yetiştirme süreleri, bakım süreleri, borçlanma yoluyla ödenen primlere ait süreler, isteğe bağlı prim ödeme süreleri ve benzeri sürelerin başlangıç tarihleri de ilk işe girişin tespitinde dikkate alınacaktır.
Almanya’dan prim iadesi alınan süreler ile
İsviçre’den prim transferi yapıldıktan sonra borçlanılan sürelerdeki çalışmaya başlanılan tarih ülkemizde ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.
Söz konusu 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlanarak aylık talebinde bulunanların ilk işe giriş tarihinin tespitinde, borçlanma için Kuruma ibraz edilen belgelerdeki başlangıç tarihi esas alınacaktır.
Bu düzenleme, Kanun değişikliğinin yürürlük tarihi olan 11/09/2014 tarihinden itibaren aylık talebinde bulunanların borçlandıkları yurtdışı hizmetlerine istinaden bağlanacak aylıklara hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde geçerli olacaktır.
Bu tarihten önce sözleşmeli ülkelerdeki ilk işe giriş tarihinin esas alınarak aylık bağlanması talebinde bulunanların talepleri reddedilmeyecek ve aylığa hak kazanma koşullarının da yerine getirilmesi kaydıyla 6552 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 11/09/2014 tarihini takip eden aybaşı itibarıyla aylıkları bağlanacaktır.
İşe giriş tarihinin tespitinde dikkate alınmayacak süreler
Ev kadınlığı süreleri akit ülke mevzuatına göre sigortalılık süresi olarak kabul edilmediğinden bu süreleri borçlananların sözleşmeli ülkelerdeki ikamet tarihleri Türkiye’deki ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmeyecektir.
Akit ülke mevzuatına göre ikamet süreleri borçlandırılacak süre niteliğinde olmadığından, ikamet süresinin başlangıcı da ülkemizde ilk işe giriş tarihinin tespitinde dikkate alınmayacaktır.
Sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunmayan ülkeler ve sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkeler açısından ilk işe giriş tarihinin tespiti
Söz konusu 18 ülke haricindeki diğer sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış
1- Danimarka,
2- İngiltere,
3- İsveç,
4- Libya,
5- Norveç,
6- Romanya,
7- Sırbistan
ve
Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi kapsamında hizmet birleştirilmesi yapılan;
1- İspanya,
2- İtalya
3- Portekiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde geçen sürelerini borçlananların ilk işe giriş tarihinin, Kanunun 5 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları hükmü gereğince Türkiye’de çalışma yoksa borcun ödendiği en son tarihten,
Türkiye’deki çalışmanın başladığı tarihten önceki yurtdışı süreleri borçlanılmış ise Türkiye’de ilk defa çalışılmaya başlanılan tarihten, borçlanılan gün kadar geriye gidilerek belirlenmesine devam edilecektir.
Örnek: Türkiye’de 4/1-a bendi kapsamında 12/02/2013 tarihinde,
İngiltere’de ise 01/01/1984 tarihinde çalışmaya başlayan sigortalı,
İngiltere’de 01/01/1984-01/01/2000 süresinde geçen 5760 gün sigortalılık süresini borçlanmıştır.
Adı geçen, adına tahakkuk ettirilen borç miktarını 15/09/2014 tarihinde ödemiş ve aynı tarihte aylık talebinde bulunmuştur.
Ülkemiz ile İngiltere arasında yürürlükte bulunan sosyal güvenlik sözleşmesinde, Türk sigortasına girişinden önce İngiltere sigortasına girişin, Türk sigortasına giriş olarak kabul edileceğine ilişkin bir hüküm yer almadığından adı geçenin ilk işe giriş tarihi, 12/02/2013 tarihinden 5760 gün geriye götürülerek belirlenecektir.
Kaynak: SGK
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
