Ücret gelir vergisi beyannamesi dolduracağım. Kıdem tazminat tutarı gayrisafi ücret tutarına ekleniyor mu?
Vergiden istisna edilen tutar (Kıdem tazminatının tavanını aşmayan kısım) beyannamede dikkate alınmaz .
ÜCRETİN TANIMI
Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar (hizmet karşılığının mal olarak verilmesi) ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen (konut, araç sağlanması vb.) menfaatlerdir. Gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde etmiş oldukları ücret gelirleri gelir vergisine tabidir. Ücret, bedensel ya da zihinsel bir emek karşılığında işverenden elde edilen hasılayı ifade eder. Bu hasıla para şeklinde olabileceği gibi ayni veya para ile temsil edilebilen menfaat şeklinde de olabilir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması ücretin niteliğini değiştirmez.
ÜCRET İSTİSNALARI
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü Maddesinde Yer Alan Ücret
İstisnaları
Aşağıda yazılı ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir:
Köylerde veya son nüfus sayımına göre belediye içi nüfusu 5.000’i
aşmayan yerlerde faaliyet gösteren ve münhasıran el ile dokunan halı ve kilim imal eden işletmelerde çalışan işçilerin ücretleri. halı ve kilim imal eden işletmelerde çalışan işçilerin ücretleri.
Gelir vergisinden muaf olanların veya gerçek usulde
vergilendirilmeyen çiftçilerin yanında çalışan işçilerin ücretleri.
Toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışanların münhasıran yer altında çalıştıkları zamanlara ait ücretleri.
Köy muhtarları ile köylerin katip, korucu, imam, bekçi ve benzeri
hizmetlilerine köy bütçesinden ödenen ücretler ile çiftçi mallarını
koruma bekçilerinin ücretleri.
Hizmetçilerin ücretleri. Hizmetçiler özel fertler tarafından evlerde,
bahçelerde, apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair yerlerde orta hizmetçiliği, süt ninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır. Mürebbiyelere ödenen ücretler istisna kapsamına dâhil değildir. Sitelerde çalıştırılan güvenlik elamanı, bekçi, muhasebeci gibi çalışanların ücretleri bu istisna kapsamında değildir.
Sanat okulları ile bu mahiyetteki enstitülerde, ceza ve
ıslahevlerinde, darülacezelerin atölyelerinde çalışan öğrencilere,
hükümlü ve tutuklulara ve düşkünlere verilen ücretler.
Hizmet erbabına işverenlerce iş yerinde veya müştemilatında
yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler. İş yerinde veya
müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin belirli bir tutarı (2022 yılında uygulanmak üzere 34 TL’yi) aşmaması kaydıyla yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılan ödemeler de gelir vergisinden istisnadır. Çalışanlara verilen yemek kartları da belirlenen tutarın aşılmaması ve kartların sadece yemek hizmeti veren işyerlerinde kullanılması kaydıyla istisna kapsamındadır. Ödemenin belirlenen tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir.
halı ve kilim imal eden işletmelerde çalışan işçilerin ücretleri. Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere
ve özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla
müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması
ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler. Mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m2’yi aşmayan konutların hizmet erbabına mesken olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler de gelir vergisinden istisnadır. Bu konutların 100 m2’yi aşması halinde, aşan kısma isabet eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz. Mülkiyeti işverene ait olmayan kiralanan konutların hizmet erbabına tahsisi istisna kapsamında değildir.
Hizmet erbabının toplu olarak iş yerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla işverenler tarafından yapılan taşıma giderleri. Hizmet erbabının toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının temini suretiyle sağlanan menfaatler de çalışılan her bir gün için günlük belirlenen tutarı (2022 yılı için 17 TL) aşmaması kaydıyla gelir vergisinden istisnadır. Ulaşım bedelinin nakit olarak verildiği, ulaşım bedeli karşılığının, hediye kartı ve benzeri ulaşım harcaması dışında diğer alışverişlerde de kullanılabilecek ödeme araçları şeklinde verildiği ve çalışılmayan günler için de ulaşım
bedeli ödendiği durumlarında, istisnadan faydalanılması mümkün değildir.
Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesinde belirtilen sandıklar tarafından ödenen emekli, malûliyet, dul ve yetim aylıklarının en yüksek Devlet memuruna çalışılan süreye bağlı olarak ödenen tutarı aşmayan kısmı.
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na tabi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretleri. Asgari ücret tutarının üzerindeki ücretlerin tamamı vergilendirilir.
Yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, malûliyet, dul ve yetim aylıkları. Sosyal güvenlik kurumu kapsamında olmayıp özel şirketlerce ödenen söz konusu aylıklar bu istisna kapsamında değildir.
Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler ile Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete
tabi işverenlerin, Ticaret Bakanlığından alınan izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezlerinde münhasıran merkezin faaliyet izni kapsamında istihdam ettikleri hizmet erbabına Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler.
Her yıl millî müsabakalara iştirak ettiklerinin belgelendirilmesi kaydıyla, yüz ve daha aşağı sayıda işçi çalıştıran iş yerlerinde bir, yüzden fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde iki amatör sporcuya ödenen ücretler. Aylık ücretleri asgari ücretin iki katından fazla olan amatör
sporcuların ücretlerine bu istisna uygulanmaz ve bu ücretlerinin tamamı vergilendirilir.
İşverenlerce, kadın hizmet erbabına kreş ve gündüz bakımevi hizmeti verilmek suretiyle sağlanan menfaatler. İşverenlerce, kreş ve gündüz bakımevi hizmetinin işyerinde verilmediği durumlarda, kadın hizmet erbabının hizmet aldığı gelir veya kurumlar vergisi
mükelleflerince işletilen kreş ve gündüz bakım evlerine ödeme yapılmak suretiyle sağlanan menfaatler de istisna kapsamındadır. Kadın hizmet erbabına sağlanan menfaatin ücret istisnasına tabi tutulabilmesi için; bu hizmetin gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince işletilen kreş ve gündüz bakım evlerinden alınması, ödemenin hizmet erbabına değil doğrudan bu hizmeti sağlayan mükelleflere yapılması gerekmektedir. İstisnadan yararlanılacak tutar her bir çocuk için asgarî ücretin aylık brüt tutarının %50’ini
(2022 yılı için 5.004,00X%50= 2.502 TL’yi) aşmayacaktır. Sağlanan menfaatin asgari ücretin aylık brüt tutarının %50’ini aşması halinde, aşan kısım ücret olarak vergilendirilecektir. Hizmet erbabına doğrudan yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler de ücret olarak vergilendirilecektir.
Kamu kurum ve kuruluşları hariç Türk Hava Kurumu veya kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan müesseselerde uçuş maksadıyla görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil
havacılık otoritesince sertifikalandırılmış kabin memurlarına ödenen aylık ücretin gerçek safi değerinin %70’i.
Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri (İstisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde, verginin
hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanır.).
Söz konusu istisna, 01/01/2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere 7349 sayılı Kanun ile 25/12/2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Gider Karşılıklarında İstisnalar
Gelir Vergisi Kanunu’nun 24’üncü maddesinde yer alan gider karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler gelir vergisinden istisna edilmiştir:
1. Harcırah Kanunu’na tabi kurumlar tarafından harcırah veya yolluk olarak yapılan ödemeler.
2. Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından idare meclisi başkanı ve üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerine karşılık verilen gündelikler.
Bu gündelikler devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.
3. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre ödenen yakacak yardımı.
4. Sayım işleriyle, seçim işlerinde çalıştırılanlara özel kanunlarına göre verilen zaruri gider karşılıkları.
Tazminat ve Yardımlarda İstisnalar
Gelir Vergisi Kanunu’nun 25’inci maddesinde yer alan aşağıda yazılı tazminat ve yardımlar gelir vergisinden istisna edilmiştir:
1.Ölüm, engellilik ve hastalık sebebiyle verilen tazminat ve yardımlar. 4447 sayılı Kanun uyarınca sigortalı işsizlere Kanun’da belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için yine Kanun’da belirtilen süre ve miktarda yapılan işsizlik ödeneği ödemeleri de gelir vergisinden istisnadır. Yine, 4857 sayılı Kanun’un 21’inci maddesine göre, işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işçinin
başvurusu üzerine işverenin bir ay içinde işe başlatmadığı durumda, işçiye, en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında ödenen tazminat istisna kapsamındadır. 4857 sayılı Kanun’un 21’inci maddesine göre, arabuluculuk faaliyeti sonucunda tarafların, işçinin
işe başlatılmaması konusunda anlaşmaları halinde, iş sözleşmesi feshedilen hizmet erbabına en çok sekiz aylık ücreti tutarında ödenen işe başlatmama tazminatları da istisna kapsamındadır. Bu madde kapsamında ödenen dört aylık boşta geçen süre ücreti
ödemesi ise gelir vergisine tabiidir.
2. Muhtaç olanlara belli bir süre için veya hayat kaydıyla yapılan yardımlar. Asker ailelerine yapılan yardımlarla hayır derneklerinin ve yardım sandıklarının yardımları bu istisna kapsamına girmektedir.
3. Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesinde belirtilen sandıklar tarafından, kendilerine zat aylığı bağlananlara aylıkları dışında, kanunları veya statüleri gereğince verilen emekli, dul, yetim ve evlilik
ikramiyeleri veya iade olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminatlar. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesinde belirtilen sandıklar tarafından ödenen tazminat, yardım ve toptan ödemeler en yüksek Devlet memuruna çalışılan süreye bağlı olarak ödenen tutardan fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tâbi tutulur. Bu mukayesede gerek muhtelif sandıklardan gerek aynı sandıktan muhtelif zamanlarda yapılan ikramiye, tazminat ve toptan ödemeler topluca dikkate alınır.
4. Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları. Bu zamlar Devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye tabi tutulur.
5. Evlenme ve doğum münasebetiyle hizmet erbabına yapılan yardımlar. Bu istisna hizmet erbabının iki aylığına veya buna tekabül eden gündeliklerinin tutarına kadar olan yardım kısmına uygulanır.
6. Sosyal sigorta kurumları tarafından sigortalılara yapılan ödemeler.
7. a) 1475 sayılı İş Kanunu ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu uyarınca,
hizmet erbabının çalıştığı süre ve kıdem tazminatına esas ücreti
dikkate alınarak hesaplanan ve ödenen kıdem tazminatları gelir
vergisinden istisnadır. Dolayısıyla, hizmet erbabının kıdem
tazminatına esas ücretine göre hesaplanan ve en yüksek Devlet
memuruna bir hizmet yılı için ödenen azami emekli ikramiyesi
tutarını aşan ödemelerde ise en yüksek Devlet memuruna ödenen
azami emekli ikramiyesi kadarlık kısmı istisnaya konu edilecek,
aşan kısmı ise ücret olarak vergilendirilecektir. Yine, 5953 sayılı
Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki
Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun’a göre ödenen kıdem
tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan kısmı gelir
vergisinden istisna edilmiş olup bu tutarı aşan ilave ödemeler ise
ücret kapsamında değerlendirilmek suretiyle vergilendirilecektir.
b) Hizmet erbabına hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı
sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen
tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi
tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ile kıdem
tazminatı ödemesi toplamının, hizmet erbabının çalıştığı süre
dikkate alınarak hesaplanan en yüksek Devlet memuruna ödenen
azami emekli ikramiyesini aşmayan kısmının gelir vergisinden
istisna edilmesi ve bu tutar üzerinden vergi kesintisi yapılmaması
gerekmekte olup, istisna limitini aşan ek tazminat ödemelerinin ise
ücret olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
8. Genel olarak nafakalar (alanlar için).
9.Yardım sandıkları tarafından statüleri gereğince kendi üyelerine
ölüm, engellilik, hastalık, doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan
yardımlar.
10.Yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından
ödenen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri veya iade olunan
mevduat, sürelerini doldurmamış bulunanlarla, dul ve yetimlerine
toptan ödenen tazminat ve yardımlar.
…
– Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberi
Kaynak: İSMMMO, GİB-
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
