(16.03.2023 Tarihli BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASINA DAİR 7440 SAYILI KANUN GENEL TEBLİĞ TASLAĞI’NDAN ALINMIŞTIR)
…
C- KAYITLARDA YER ALDIĞI HÂLDE İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN KASA MEVCUDU VE ORTAKLARDAN ALACAKLARIN BEYANI
7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası hükmü ile bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerine, 31/12/2022 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 31 Mayıs 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmeleri imkanı verilmiştir.
1- Kapsam
Bu hüküm, sadece bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerini kapsamaktadır.
2- Bilanço Düzenleme ve Beyan
Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31/12/2022 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan;
-Kasa mevcutlarını,
-İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını,
-Bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini
31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir (Ek:22).
Düzeltme uygulamasında, kasa mevcutları ile ortaklardan net alacak tutarlarıyla ilgili olmakla beraber başka hesaplarda takip edilen tutarların da dikkate alınması mümkündür.
Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uyarınca verilmesi gereken ve elektronik ortamda gönderilebilen beyannamenin, kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda göndermek zorunda olan mükellefler tarafından 340 ve 346 Sıra No.lu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur. Elektronik ortamda beyanname ve bildirim verme zorunluluğu bulunmayanlarca, söz konusu beyan kurumlar vergisi mükellefiyeti yönünden bağlı olunan vergi dairelerine kağıt ortamında yapılabilecektir.
İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarının belirlenmesinde, başka hesaplarda takip edilen tutarlar da dikkate alınarak tek düzen hesap planında yer alan “131. Ortaklardan Alacaklar” ve “231. Ortaklardan Alacaklar” toplamından “331. Ortaklara Borçlar” ve “431. Ortaklara Borçlar” toplamının çıkarılması sonucunda kalan net tutar esas alınacaktır.
Söz konusu beyan sonucunda aşağıdaki esaslara göre kayıtlar düzeltilebilecektir.
3- Vergisel Yükümlülükler ve Muhasebe Kayıtları
Bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve ortaklardan alacaklar tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini düzeltmek için beyanda bulunan mükellefler, beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında
vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi içinde ödeyeceklerdir. Bu süre içerisinde ödenmeyen bu vergiler 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme zammıyla birlikte takip edilecektir.
Söz konusu tutarların beyanı üzerine, defter kayıtlarının düzeltilmesi gerekeceği tabiidir.
Örnek 6- (A) A.Ş.’nin 31/12/2022 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançosunda kasa hesabında 1.200.000 TL görülmekle birlikte fiilen kasada bulunmayan tutar 1.160.000 TL’dir.
Şirketin dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 27/4/2023 tarihi itibarıyla kasa hesabının mevcudu 1.600.000 TL olarak görülmektedir.
Anılan mükellef, her ne kadar beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 1.600.000 TL olsa da, 31/12/2022 tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu içinde fiilen kasada bulunmayan tutarları esas alacak, bu tutarın 1.160.000 TL olması nedeniyle, bu tutarı beyan edecek ve beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi sonuna (31/5/2023 tarihine) kadar ödeyecektir.
Bu çerçevede;
Beyan tutarı : …………………………………………………… 1.160.000 TL
Hesaplanan vergi: (1.160.000 x %3=) ……………………. 34.800 TL
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları da aşağıdaki şekilde olacaktır.
– Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa hesabından düşülmesi:
___________________________ 27/4/2023 __________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 1.160.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
100 KASA 1.160.000 TL
______________________________ / _______________________________
– Verginin hesaplanması:
__________________________ 27/4/2023 __________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 34.800 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 34.800 TL
_____________________________ / ________________________________
– Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudundan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:
___________________________ 27/4/2023 __________________________
950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 1.194.800 TL
951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN 1.194.800 TL
GİDERLER ALACAKLI HESABI
_____________________________ / ________________________________
Örnek 7- (K) A.Ş.’nin, 31/12/2022 tarihi itibarıyla düzenlediği bilançosunda kasa hesabında 1.600.000 TL görülmekte olup dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 20/3/2023 tarihi itibarıyla kasa mevcudu 880.000 TL’dir.
Anılan mükellef, her ne kadar, 31/12/2022 tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu 1.600.000 TL olsa da beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 880.000 TL olduğundan, fiilen kasada bulunmayan kısım esas alınmak suretiyle en fazla bu tutar (880.000 TL) kadar beyanda bulunabilecektir.
Bu tutarın 800.000 TL’lik kısmının kasada fiilen bulunmadığı varsayıldığında beyan edilecek tutar ve üzerinden hesaplanacak vergi aşağıdaki gibi olacaktır.
Beyan tutarı : …………………………………………. 800.000 TL
Hesaplanan vergi : (800.000 x %3=) …………… 24.000 TL
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları da aşağıdaki şekilde olacaktır.
– Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa hesabından düşülmesi:
___________________________20/3/2023__________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 800.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
100 KASA 800.000 TL
_____________________________ / ________________________________
– Verginin hesaplanması:
___________________________20/3/2023__________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 24.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 24.000 TL
_____________________________ / ________________________________
– Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudundan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:
___________________________ 20/3/2023__________________________
950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 824.000 TL
951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN 824.000 TL
GİDERLER ALACAKLI HESABI
_____________________________ / ________________________________
Örnek 8- (C) A.Ş.’nin, 31/12/2022 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları, bilanço hesapları itibarıyla aşağıdaki gibi olup, beyan tarihi olan 20/4/2023 tarihi itibarıyla bu tutarların değişmediği varsayılmıştır. Ayrıca, mükellef kurumun ortaklardan alacaklar hesabında izlenmesi gerekirken “136. Diğer Çeşitli Alacaklar” hesabında izlediği 400.000 TL bulunmaktadır.
– 136. Diğer Çeşitli Alacaklar hesabı……………………. 400.000 TL
– 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı……………………… 800.000 TL
– 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı……………………… 600.000 TL
– 331. Ortaklara Borçlar hesabı…………………………… (680.000)TL
– 431. Ortaklara Borçlar hesabı…………………………… (480.000)TL
Bu çerçevede;
Beyan tutarı :……… [400.000+(800.000+600.000)-(680.000+480.000) =] 640.000 TL
Hesaplanan vergi: …………………………………………….(640.000 x %3=) 19.200 TL
olacaktır.
Anılan mükellef, söz konusu tutarı beyan etmesi hâlinde beyan edilen bu tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir.
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
-Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacakların düşülmesi:
___________________________ 20/4/2023 __________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 640.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 400.000 TL
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 120.000 TL
231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 120.000 TL
____________________________ / ________________________________
– Verginin hesaplanması:
___________________________ 20/4/2023 __________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 19.200 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 19.200 TL
_____________________________ / ________________________________
-Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacaklardan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:
___________________________ 20/4/2023 __________________________
950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 659.200 TL
951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN 659.200 TL
GİDERLER ALACAKLI HESABI
_____________________________ / ________________________________
Bu madde kapsamında beyan edilen kasa mevcutları ve ortaklardan net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerin, dileyen mükelleflerce “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde herhangi geçici bir hesapta izlenmesi mümkündür. Söz konusu geçici hesapta izlenen tutarın herhangi bir şekilde kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacağı tabiidir.
Örnek 9- (Y) Limited Şirketinin, 31/12/2022 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları bilanço hesapları itibarıyla aşağıdaki gibidir.
– 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı …………………………………. 1.600.000 TL
– 431. Ortaklara Borçlar hesabı ……………………………………….. (640.000) TL
Beyan tarihi itibarıyla ise ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları şu şekildedir.
– 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı………………………………….. 400.000 TL
– 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı …………………………………. 1.440.000 TL
– 331. Ortaklara Borçlar hesabı ……………………………………….. (800.000) TL
Bu çerçevede, beyan tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı;
[(400.000 + 1.440.000) – (800.000)=] 1.040.000 TL olsa da 31/12/2022 tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı; (1.600.000 – 640.000=) 960.000 TL’dir.
Buna göre;
Beyan tutarı :…………………………… (1.600.000 – 640.000=) 960.000 TL
Hesaplanan vergi:……………………………….. (960.000 x %3=) 28.800 TL
olacaktır.
Anılan mükellef, söz konusu tutarı beyan etmesi hâlinde beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir.
Öte yandan, (Y) Limited Şirketinin 31/12/2022 tarihli bilançosundaki “231. Ortaklardan Alacaklar” hesabında görülen tutarın 400.000 TL’lik kısmı dönemsellik ilkesi uyarınca “131. Ortaklardan Alacaklar” hesabına aktarılmıştır.
Mükellef, bu beyanıyla ilgili muhasebe kayıtlarını yaparken düzeltmeden kaynaklanan işlemler nedeniyle “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde bir geçici hesap oluşturma tercihinde bulunmuştur.
-Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacakların düşülmesi:
_____________________________ / _____________________________
296 GEÇİCİ HESAP 960.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md. uyarınca düzeltme hesabı)
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 400.000 TL
231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 560.000 TL
_____________________________ / ________________________________
-Verginin hesaplanması:
_____________________________ / ________________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 28.800 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 28.800 TL
_____________________________ / ________________________________
-Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacaklardan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:
_____________________________ / ________________________________
950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 28.800 TL
951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN 28.800 TL
GİDERLER ALACAKLI HESABI
_____________________________ / ________________________________
Öte yandan, mükelleflerce kâr dağıtımı yapılması hâlinde, ticari bilanço açısından dağıtılabilir ticari kar tutarı, 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında beyan edilen ve “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı altında muhasebeleştirilen tutarlar dikkate alınmaksızın tespit olunacaktır.
4- Esas Alınacak Bilanço
Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında beyanda bulunacak mükelleflerin, 31/12/2022 tarihli bilançolarını dikkate almaları gerekmektedir.
Özel hesap dönemi kullanan mükellefler ise 2022 yılı içerisinde sona eren hesap dönemlerine ilişkin olarak düzenleyecekleri bilançolarını esas alacaklardır.
5- Diğer Hususlar
a) 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmeyecektir.
b) Bu kapsamda beyan edilen tutarlar ile ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir.
c) Kurumlar vergisi mükelleflerince 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uyarınca yapılan beyanla ilgili olarak, söz konusu tutarların ortaklara dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın kâr dağıtımına bağlı vergi tevkifatına yönelik ilave bir tarhiyat yapılmayacaktır.
ç) Tam tasdik sözleşmesi çerçevesinde daha önceki dönemlerine ilişkin rapor düzenlenmiş bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin, 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi hükmünden yararlanmaları hâlinde, raporu düzenleyen yeminli mali müşavirlerin bu işlemlerle sınırlı olarak sorumluluğu aranmayacaktır.
…
Kaynak: GİB – BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASINA DAİR 7440 SAYILI KANUN GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 1) 16.03.2023
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
