1.Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler
Birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde edilmesi
durumunda;
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 70.000 TL, 2023 yılı için 150.000 TL) aşması,
• Birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dahil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL, 2023 yılı için 1.900.000 TL) aşması, halinde, ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.
Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin
hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenecektir.
2022 yılında tevkifata tabi olarak birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirlerinin yıllık beyanname ile beyanı ile ücret geliri ve diğer gelir unsurlarının birlikte elde edilmesi durumunda beyan edilecek gelirin tespitine ilişkin örnekler aşağıda yer almaktadır.
Örneklerde, ücret ve diğer gelir unsurlarından yıl içinde yapılan gelir vergisi tevkifat tutarları dikkate alınmamış olup; yıllık beyanname ile beyan edilen gelir unsurları ile ilgili olarak yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergilerin beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edileceği tabiidir.
Örnek 1: Mükellef (A), 2022 yılında üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş ve
ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret 200.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret 40.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret 25.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı Yok
Örneğe göre, birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan (40.000 + 25.000) 65.000 TL ücretler toplamı 70.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığı için ve birinci işverenden alınan ücret dahil ikinci ve üçüncü işverenden alınan (200.000 + 40.000 + 25.000) 265.000 TL ücretler toplamı da 880.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığı için ücret gelirlerinin tamamı beyan edilmeyecektir.
Örnek 2: Mükellef (B), 2022 yılında üç ayrı işverenden tamamı kesinti yoluyla
vergilendirilmiş ücret geliri elde etmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret 230.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret 100.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret 65.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı 395.000 TL
Birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretler toplamı (100.000 + 65.000) 165.000 TL, 70.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden aldığı 230.000 TL de dahil olmak üzere 395.000 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.
Örnek 3: Mükellef (C), 2022 yılında üç ayrı işverenden tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde etmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret 850.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret 38.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret 32.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı 920.000 TL
Birinci işverenden alınan hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücret toplamı 70.000 TL’lik beyan sınırını aşmamakla birlikte birinci işverenden alınan ücret dahil toplam ücret gelirleri (850.000 + 38.000 + 32.000) 920.000 TL ücretler toplamı da 880.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.
Örnek 4: Serbest meslek erbabı Bay (D)’nin serbest meslek kazancının yanında tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş iki işverenden elde edilmiş ücret geliri ile tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş işyeri kira geliri bulunmaktadır.
Serbest meslek kazancı 700.000 TL
Birinci işverenden alınan ücret 600.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret 60.000 TL
İşyeri kira geliri 50.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı 750.000 TL
Bay (D), serbest meslek kazancı nedeniyle her halükarda beyanname verecektir.
İkinci işverenden alınan ücret geliri 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 70.000 TL) ve ücret gelirleri toplamı (600.000 + 60.000) 660.000 TL aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL) aşmadığından, ücret gelirleri beyannameye dahil edilmeyecektir.
Serbest meslek kazancı ve işyeri kira geliri toplamı (700.000 + 50.000) 750.000 TL,
193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 70.000 TL) aştığından, işyeri kira geliri de beyannameye dahil edilecektir.
2.Kamuda Çalışanlar Açısından Tek İşveren/Birden Fazla İşveren Tespiti
Ücretlilerin yıl içinde kamuda ve/veya özel sektörde çalışırken işveren değiştirmeleri durumunda elde ettikleri ücretin tek işverenden mi yoksa birden fazla işverenden mi elde edildiğinin bilinmesi yıllık beyanname vermelerinin tespitinde önem
taşımaktadır. Kamuda ve özel sektörde tek işveren/birden fazla işveren tespitinin yapılmasına ilişkin düzenlemeler 311 ve 321 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılmıştır.
Bu kapsamda;
• Genel bütçe kapsamında bulunan kamu idarelerinde çalışan personelin, yıl içerisinde bu kapsamdaki diğer kurum ve kuruluşlardan da ücret alması veya bu kapsamdaki diğer bir kurum ve kuruluşa nakil olması durumunda, elde ettikleri ücretler tek işverenden alınan ücret olarak değerlendirilecektir.
Örnek 1: Bay (A), (B) Bakanlığından nakil yoluyla (C) Bakanlığına geçmiştir.
Bay (A)’nın (C) Bakanlığındaki ücretlerine ait gelir vergisi matrahı, nakil geldiği (B) Bakanlığındaki süre gelen gelir vergisi matrahı ile birleştirilecek ve tek işverenden elde edilen ücret geliri olarak kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.
Bu durumda, tek işverenden elde edildiği kabul edilen ücret gelirlerinin Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (b) alt bendinde belirtilen tutarı aşmaması halinde, söz konusu ücret gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.
Örnek 2: (D) Bakanlığında görevli Bay (E), aynı zamanda (F) Bakanlığında bir komisyonda görev alması karşılığında bu Bakanlıktan da ücret almaktadır. Bay (E)’ye yapılan ücret ödemeleri, tek işverenden elde edilen ücret olarak kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.
Bu durumda, tek işverenden elde edildiği kabul edilen ücret gelirlerinin Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (b) alt bendinde belirtilen tutarı aşmaması halinde, söz konusu ücret gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.
• Genel bütçe kapsamında bulunan kamu idarelerinde çalışan personelin;
aynı yıl içerisinde, bunlar dışında bir işverenden de ücret geliri elde etmesi veya görevinden ayrılarak bu kapsamda olmayan bir işveren nezdinde çalışmaya başlaması durumunda, söz konusu personelin ücret matrahları birbiri ile ilişkilendirilmeksizin her bir işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır.
Bu durumda, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamının, vergi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 70.000 TL, 2023 yılı için 150.000 TL) aşması veya bu tutarı aşmamakla birlikte her iki işverenden aldığı ücret geliri toplamının vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL, 2023 yılı için 1.900.000 TL) aşması halinde, ücret gelirlerinin tamamının beyan edilmesi gerekmektedir.
Örnek 3: (U) Bakanlığında görevli Bayan (Ü), aynı zamanda (V) Üniversitesinden de ücret geliri elde etmektedir. Bayan (Ü)’nün (U) Bakanlığındaki ücret gelirlerine ait gelir vergisi matrahı ile (V) Üniversitesindeki (genel bütçe kapsamında olmadığı için) ücret gelirlerine ait gelir vergisi matrahı birbiriyle ilişkilendirilmeyecek olup ayrı ayrı vergilendirilecektir.
Bayan (Ü) tarafından elde edilen ücret gelirlerine ait gelir vergisi matrahlarının 193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (b) alt bendinde belirtilen tutarları aşması halinde, ücret gelirlerinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir.
3.Özel Sektör İşyerlerinde Çalışanlar Açısından Tek İşveren/Birden Fazla İşveren Tespiti
a) Aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin tek işverenden elde edildiği kabul edilecektir.
• İki ayrı özel sektör firmasının birleşmesi (devir, nev’i değişikliği ve bölünme halleri dahil),
• 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan yerlerde çalışan hizmet erbabının, yıl içinde alt işvereninin değişmesi,
• Ortaklık halinde faaliyette bulunan işyerlerinde, ortaklardan herhangi birinin değişmesi.
b) Aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin birden fazla işverenden elde edildiği kabul edilecektir.
• Bir özel sektör işvereninin yanında çalışan hizmet erbabının, yıl içerisinde bu işverenden elde ettiği ücretinin yanı sıra, başka bir özel sektör işvereninden ya da kamu kurum veya kuruluşundan da elde ettiği ücret gelirleri,
Aynı takvim yılı içinde bir özel sektör işvereninin yanında çalışmakta iken, işten ayrılarak başka bir özel sektör işvereninin yanında ya da kamu kurum veya kuruluşunda çalışmaya başlanılması nedeniyle elde ettiği ücret gelirleri,
• Aynı takvim yılı içinde, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yanında çalışan hizmet erbabının, söz konusu mükelleflerin ortağı oldukları iş ortaklığı veya adi ortaklıklar bünyesinde çalışmaya başlamaları halinde elde ettikleri ücret gelirleri.
4. Teşvik ve İstisna Kapsamındaki Ücret Gelirleri
193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı için yıllık beyanname verilmemekte ve diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil
edilmemektedir.
• 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 12 nci maddesine göre, Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı gemilerde ve yatlarda çalışan personele ödenen ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu Kanun kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmamaktadır. Dolayısıyla, istisna kapsamındaki bu ücretlerin beyan edilmesi ve beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması söz konusu değildir.
Öte yandan, gelir vergisi stopaj teşviki kapsamında olan diğer kanunlarda ise uygulama aşağıdaki şekilde yapılmaktadır.
• 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2’nci maddesine göre Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin ücretlerinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir.
• 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunda belirtilen, Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin ücretlerinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir.
• 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu uyarınca Serbest Bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85’ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir.
1/1/2022 tarihinden itibaren yapılacak ücret ödemelerinde ise ücret ödemeleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen istisna nedeniyle
alınmayacak olan vergi düşüldükten sonra kalan vergi tutarı verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir.
Dolayısıyla, 4691, 5746 ve 3218 sayılı Kanunlar kapsamında teşvike konu ücretler üzerinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir. Anılan Kanunlar kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılması nedeniyle, bu ücretlerin de beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
Beyanname verildiği durumlarda, ücret gelirleri üzerinden kesilen ve işveren tarafından muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde tahakkuktan terkin edilen gelir vergisi hesaplanan vergiden mahsup edilebilecektir.
Örnek 1: Bay (A), 2022 yılında birisi Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı bir gemide çalışması karşılığı olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir
Birinci işverenden alınan ücret (tevkifatlı) 500.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret (Gemi sicili) 1.000.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı Yok
Bay (A)’ nın, Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı bir gemide çalışması karşılığı elde etmiş olduğu istisna kapsamındaki 1.000.000 TL ücret geliri beyan edilmeyecek ve diğer işverenden elde edilen ücret gelirinin beyan edilip edilmeyeceğinin hesabında da dikkate alınmayacaktır.
Bay (A)’nın, birinci işverenden almış olduğu tevkifata tabi ücret geliri olan 500.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL) aşmadığından beyan edilmeyecektir.
Örnek 2: Bayan (B), 2022 yılında birisi teknoloji geliştirme bölgesinde Ar-Ge faaliyetinde bulunan işverenden olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret (tevkifatlı) 800.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret (Teknoloji geliştirme bölgesi) 600.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı 1.400.000 TL
Bayan (B)’nin birinci işverenden almış olduğu ücret geliri hariç, teknoloji geliştirme bölgesinde Ar-Ge faaliyetinde bulunan işverenden elde etmiş olduğu 600.000 TL ücret geliri, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 70.000 TL) aştığı gibi, birinci işverenden alınan dahil ücret gelirleri toplamının söz konusu tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL) aşması nedeniyle, birinci işverenden alınan 800.000 TL de dahil olmak üzere 1.400.000 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.
Örnek 3: Bay (C), 2022 yılında biri serbest bölgeden olmak üzere üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret (serbest bölge) 900.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret 80.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret 30.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı 1.010.000 TL
Birinci işverenden alınan dahil ücretleri toplamı (900.000 + 80.000 + 30.000) 1.010.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL) aştığından ücret gelirlerinin
tamamı beyan edilecektir.
Serbest bölgede elde edilen ve işveren tarafından kesilerek muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde tahakkuktan terkin edilen gelir vergisi dahil ücret gelirleri üzerinden kesilen vergiler, hesaplanan vergiden mahsup edilebilecektir.
Örnek 4: Bayan (D), 2022 yılında biri 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge faaliyetinde bulunan (A) A.Ş.’den olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret (Ar-Ge) 150.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret 80.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı 230.000 TL
Birinci işverenden alınan hariç, ikinci işverenden elde edilen 80.000 TL’lik ücret geliri, 70.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden alınan 150.000 TL de dahil olmak üzere 230.000 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.
Ar-Ge faaliyeti kapsamında elde edilen ve işveren tarafından kesilerek muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde tahakkuktan terkin edilen gelir vergisi dahil ücret gelirleri üzerinden kesilen vergiler, hesaplanan vergiden mahsup edilebilecektir.
Kaynak: GİB – 2023 ÜCRET GELİRİ ELDE EDENLER İÇİN VERGİ REHBERİ
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
